Op 1 juli neemt Polen het voorzitterschap van de Europese Unie over van de Hongaren. ‘Een historische kans voor Polen’, zegt Hanna Gronkiewicz-Waltz. De burgemeester van Warschau was in Brussel voor een kort werkbezoek.

Maandenlang al worden in de Poolse hoofdstad Warschau alle mogelijke voorbereidingen getroffen voor het historische voorzitterschap van de Europese Unie, dat van start gaat in juli 2011. Hanna Gronkiewicz-Waltz, de liberaal-conservatieve burgemeester van Warschau en een zwaargewicht in de Poolse politiek, heeft hoge verwachtingen.

Hanna Gronkiewicz-Waltz: Het is voor ons zeer symbolisch dat we voor het eerst na de Tweede Wereldoorlog de Europese Unie mogen leiden. Na 1945 waren we veroordeeld om jarenlang achter het IJzeren Gordijn te leven. 1989 was een eerste keerpunt. Vijftien jaar later, in 2004, werden we lid van de Europese Unie, en nu, na zeven jaar, krijgen we de kans om net zoals elke andere lidstaat de Unie zes maanden voor te zitten.

Wat verwacht u concreet?

Gronkiewicz-Waltz: Om te beginnen zal de discussie over de financiële problemen van de eurozone verder gevoerd moeten worden. En de verdragswijzigingen die daaruit voortvloeien, moeten worden afgerond. Als burgemeester van Warschau wil ik daarnaast ook aandacht vragen voor de cohesiefondsen. Het huidige cohesiefonds voor Polen bestaat voor 68 procent uit Europees geld – de rest is geld van Polen. Voor de begrotingsperiode 2007-2013 kreeg Polen 67 miljard euro, en we hopen dat dit bedrag niet verlaagd zal worden.

Voorts blijft energie een belangrijk aandachtspunt tijdens het voorzitterschap. En vanuit politiek oogpunt is het van belang dat de Europese Unie partnerschappen aangaat met de landen ten oosten van de Unie, zoals Oekraïne, Wit-Rusland en Rusland. Europa zou de ambitie moeten hebben om de democratie in elk van die landen te steunen.

Een van de grote vraagtekens voor Polen blijft de relatie met Rusland, dat Polen als toegangspoort wil gebruiken om zijn handel met de Europese Unie uit te breiden.

Gronkiewicz-Waltz: Als Rusland dat wil doen, zou het er goed aan doen uitstekende relaties aan te knopen met alle lidstaten van de Europese Unie. Dat geldt dan automatisch ook voor Polen.

Zijn de historische relaties er intussen op verbeterd?

Gronkiewicz-Waltz: Polen is intern verdeeld als het op de relaties met Rusland aankomt. Sommige Poolse regio’s behoorden generatieslang tot Rusland, andere waren een tijdlang onderdeel van Pruisen of Oostenrijk-Hongarije. Belangrijk is in elk geval, zoals onze premier Donald Tusk onlangs zei, dat we tot een historische verzoening kunnen komen. In de jaren zestig hebben we dat ook gedaan met Duitsland, op aanstichten van de Poolse bisschoppen in de jaren 1960. De Duitsers zijn sindsdien grote verdedigers van ons Europese lidmaatschap. Een vergelijkbare verzoening met Rusland is mogelijk, maar ze moet dan wel op waarheid gebaseerd zijn.

Een eerste stap daartoe werd gezet in april 2010, toen premier Tusk op de herdenkingsplechtigheid van Katyn was uitgenodigd. In Katyn vermoordden de Russische geheime diensten tijdens de Tweede Wereldoorlog naar schatting 22.000 Poolse officieren en intellectuelen.

Gronkiewicz-Waltz: De vliegtuigramp, waarbij Lech Kaczynski, de Poolse president en zijn echtgenote en nog eens 94 Poolse hoogwaardigheidsbekleders op weg naar Katyn omkwamen, heeft een schaduw geworpen op de verzoeningspogingen. De eerste resultaten van het onderzoek van een internationaal comité onthulden maar een deel van de waarheid. We hebben voorgesteld om samen te werken met dat comité. Binnenkort publiceert Polen zijn rapport over dat tragische ongeluk.

Hoe ziet uw land de toekomst van de euro?

Gronkiewicz-Waltz: Sinds de financiële crisis voldoet Polen niet meer aan de criteria, en dus is de vraag niet aan de orde. Hoe dan ook zullen we de wijzigingen aan het verdrag van Lissabon afwachten voor we beslissen of we nog toetreden.

Ingrid Van Daele