Waarover twijfelt UGent-politoloog Nicolas Bouteca?
‘Ik maakte mijn doctoraat over de inhoudelijke verschillen tussen politieke partijen’, vertelt Nicolas Bouteca. ‘In die tijd vond ik dat partijen niet te veel dezelfde ideeën mogen hebben. Het is heel goed als hun standpunten erg van elkaar verschillen. Want als iedereen hetzelfde zou verdedigen, heb je als burger niet veel te zeggen. Je kunt dan niet aangeven welke richting de samenleving uit moet. Sommige onderzoekers zeggen ook dat méér partijen leiden tot méér vertrouwen in de politiek. In Nederland, bijvoorbeeld, is er een extreem lage kiesdrempel: je hoeft daar maar 0,67 procent van de stemmen te behalen om een zetel binnen te halen. Daarom ontstaan daar ook zo veel nieuwe partijen: pro-Europese partijen, ouderenpartijen, dierenpartijen, de partij van Thierry Baudet zelfs… Het merkwaardige is dat de Nederlanders iets meer vertrouwen hebben in hun politici dan wij. “Dat komt omdat wij zo veel partijen hebben”, zeggen ze daar vaak. Iemand die het niet eens is met de regering, vindt altijd wel zijn gading bij de oppositie.’
Kartels zouden de oplossing kunnen zijn, of terugkeren naar nationale partijen.
Toch twijfelt u intussen aan de stelling ‘hoe meer partijen hoe beter’.
Nicolas Bouteca: Ja, omdat er ook een andere theorie over democratie bestaat die stelt dat politieke partijen juist niet te veel van elkaar mogen verschillen. Anders kom je nooit meer tot een compromis met al die uiteenlopende voorstellen. Zo wordt het ook steeds moeilijker om een regering te vormen. Je raakt zo aan de stabiliteit van het systeem, want onbestuurbaarheid vreet aan het vertrouwen in de politiek. Het is dus ofwel meer partijen, ofwel meer bestuurbaarheid. Allebei samen lijkt moeilijk. Hoe ouder en kaler ik word, hoe meer de bestuurder in mij wint van de ideoloog: ik vind dat er meer aandacht moet zijn voor de gelijkenissen in een democratie dan voor de verschillen.
Zijn er te veel partijen in België?
Bouteca: Zeker op het federale niveau: nergens in Europa vind je zo’n versplintering van partijen als in België. Sinds de splitsing van de nationale partijen wordt het ook steeds moeilijker om een regering te vormen. De oplossing zouden kartels kunnen zijn of terugkeren naar nationale partijen, maar dat is natuurlijk niet zo vanzelfsprekend.
Twijfelt u vaak?
Bouteca: Heel vaak. Twijfelen is de essentie van wetenschap: alles wat je ontdekt, moet je voortdurend ter discussie stellen. Van wetenschappers aanvaarden mensen dat ze twijfelen, van politici niet. Een politicus die twijfelt of van gedachte verandert, wordt meestal met pek en veren overladen. Waarom behaalt de CD&V de laatste tijd zo weinig stemmen? Dat heeft onder meer te maken met haar legendarische twijfelmodus: enerzijds-anderzijds. Dat verkoopt niet meer. Je moet polariseren en duidelijk het verschil maken met de rest. Zelfs in mijn commentaarstukken over politiek merk ik dat ik de ‘misschiens’ en ‘allichts’ steeds meer schrap. Terwijl twijfel toch niet onbelangrijk is om tot goede resultaten te komen. Kijk naar Liz Truss in het Verenigd Koninkrijk: ze had misschien beter wat langer getwijfeld voor ze met haar onrealistische belastingplan op de proppen kwam.
In de rubriek Durf Twijfelen vraagt Knack elke week naar de twijfels van bekende mensen.
