De strijd tegen kanker heeft weer een paar grote stappen vooruitgezet.
Kankercellen groeien ongecontroleerd en vormen gezwellen. Daarvoor hebben ze veel voedingsstoffen nodig, die via het bloed worden aangevoerd. Om hun logistiek te bevorderen, stimuleren kankercellen zelf de vorming van extra bloedvaten. Sommige antikankermiddelen remmen deze mogelijkheid. Maar kankercellen slagen er steeds weer in andere wegen te volgen om toch nieuwe bloedvaten te maken.
De ploeg rond Peter Carmeliet van de Leuvense tak aan het Vlaams Instituut voor Biotechnologie is er nu in geslaagd een nieuw spoor te openen om bloedvatvorming te remmen. In het vakblad Nature beschrijft ze de ontdekking dat de cellen die nieuwe bloedvaten vormen vetzuren als voedingsbron gebruiken, en dat het mogelijk is het proces van afbraak van vetzuren lam te leggen, waardoor er geen nieuwe bloedvaten gemaakt kunnen worden. Het zal wel nog een tijd duren voor de inzichten in een nieuw antikankermiddel zijn vertaald. De ontdekking kan ook voor andere ziektebeelden, zoals blindheid, tot nieuwe behandelingen leiden.
In het vakblad Chemistry & Biology beschrijft de ploeg van Dirk Daelemans van het Laboratorium voor Virologie en Chemotherapie aan de KU Leuven een nieuwe manier om het werkingsmechanisme van geneesmiddelen tegen kanker bloot te leggen. Die bestaat erin het doelwit van het geneesmiddel genetisch zo te wijzigen dat het zijn ankerplaats voor het geneesmiddel verliest, waardoor de antikankerwerking wegvalt.
Het doelwit is een eiwit dat als taxi fungeert: het verplaatst meer dan tweehonderd andere eiwitten in en uit de kern van een cel. Sommige passagiers zijn eiwitten die in de kern de vorming van tumoren onderdrukken en dus in feite niet getransporteerd mogen worden. Als dat toch gebeurt, rijzen er problemen. Die kunnen gecounterd worden door het transport te stoppen. Deze methode is uiteraard ook toepasbaar voor het onderzoek van andere antikankermiddelen.
In het vakblad Nature Communications wordt de ontdekking beschreven van een genetische schakelaar die uiterst kwaadaardige borstkankercellen omzet in een zachte versie. De genen van de dodelijkste vorm van borstkanker werden zo aangepast dat de productie van een kwalijk eiwit stilviel. Parallel daarmee werden andere genen actiever of net minder actief, maar het resultaat van al die bijsturingen was dat het gezwel zich ging gedragen als eentje dat gemakkelijker te bestrijden is. Het lijkt dus mogelijk om een kanker in bepaalde gevallen zo aan te passen dat een succesvolle therapie mogelijk wordt. Als het niet lukt om een kanker uit te schakelen, kun je hem zo bijsturen dat hij wel te elimineren valt.
DOOR DIRK DRAULANS
Kankercellen stimuleren zelf de vorming van extra bloedvaten.
