Sinds hij voor premier Guy Verhofstadt werkt, gedraagt communicatieadviseur Noël Slangen zich steeds meer als een politicus zonder vrees voor belangenvermenging. Vorig jaar verkende hij zelfs de strafrechtelijke grens.
Dat laatste is correct. Zo blijkt uit een analyse van de campagnes die de Vlaamse overheid de voorbije twee jaar lanceerde. De Vlaamse informatieambtenaar maakt er een erezaak van om de toewijzing van budgetten objectief te laten verlopen, met een jury en een softwareprogramma dat speciaal is ontwikkeld om inzendingen op hun kwaliteiten te beoordelen.
In 2000 en 2001 werden 41 campagnes toegewezen. Twaalf bureaus namen meer dan vijf keer aan een competitie deel – Slangen & Partners was recordhouder met 21 inschrijvingen. Maar Slangens bureau haalde lang niet al deze campagnes binnen: vier, of 19 procent van de dossiers die het indiende, wat iets lager was dan het gemiddelde voor de twaalf bureaus. (Uitschieter was het bureau LG&F met 63 procent succes.)
Waarmee enerzijds de stelling wordt bevestigd dat Slangen niet beter is dan de rest, maar anderzijds het gerucht wordt ontkracht dat hij bij de toewijzing van overheidsopdrachten voordeel geniet.
Het verhaal is daarmee echter niet af. Want in de jury’s die over de dossiers beraadslagen, zitten meestal vertegenwoordigers van de bestellende kabinetten. Van de vier (dure) Vlaamse overheidscampagnes die Slangen & Partners de afgelopen twee jaar mocht maken, kwamen er twee van minister-president Patrick Dewael (VLD): ‘Kleurrijk Vlaanderen’ en de ‘Euronauten’, die grotendeels de mist inging, vooral als gevolg van slechte communicatie.
Een derde contract kwam eveneens uit VLD-hoek: de campagne rond het handhavingsbeleid inzake Ruimtelijke Ordening van minister Dirk Van Mechelen, die Slangen in het kader van het Digitaal Actieplan Vlaanderen ook inhuurde voor strategisch advies rond nieuwe media. De vierde Slangen-campagne was die rond lokale verkiezingen besteld door minister-zaliger Johan Sauwens (toen VU).
EEN GOUDKLEURIGE MERCEDES
De vraag of Slangen het ook op federaal niveau bij VLD’ers goed doet, is in principe irrelevant. Want toen Verhofstadt hem inhuurde als communicatieadviseur voor hemzelf en de regering (100.000 euro voor zestig dagen advies per jaar), werd er uitdrukkelijk gestipuleerd dat Slangen en zijn bedrijven – hij heeft er meer – niet mochten meedingen naar federale overheidsopdrachten.
Wat bevestigd werd in een brief van Verhofstadts kabinetschef Luc Coene, gedateerd 25 oktober 2000: ‘Ik wil U eraan herinneren dat de overeenkomst met Noël Slangen stipuleert dat zijn bedrijven geen opdrachten uitvoeren voor de federale overheid.’
Daarom is het vreemd dat Slangen & Partners een van de vier bureaus was die in februari 2001 door Verhofstadts kabinet werden gevraagd een offerte in te dienen voor het voeren van de interne en externe communicatie bij de modernisering van de openbare diensten. Een opdracht die zou lopen tot het einde van de huidige regeerperiode en maximaal een kwart miljoen euro per jaar mocht kosten.
Pikant detail uit het bestek: het bureau dat de opdracht kreeg, mocht ‘om deontologische redenen’ geen andere opdrachten voor de federale administraties aanvaarden.
Slangen dong dus mee naar het contract, maar werd, duidelijk tot zijn eigen verbazing, slechts derde gerangschikt. In een e-mail van 8 juni 2001 laat hij aan directeur-generaal Fernand Van Hemelrijck op de Kanselarij van Verhofstadt weten dat hij via kabinetschef Coene de evaluatie van de ingediende offertes had gekregen, waaruit hij leerde ‘dat wij duurder zijn dan het eerstgeklasseerde bureau, wat inderdaad zou kunnen gezien het verschil in omvang en marktpositie’.
Slangen was wel grootmoedig. Hoewel er, nog steeds volgens zijn e-mail, ‘vooraf was gecommuniceerd’ dat Slangen & Partners voor deze opdracht het personeel zou leveren, had hij zich ermee akkoord verklaard dat er ‘een prijsvergelijking zou gebeuren om de correctheid van de prijs te evalueren’. Op 8 juni wenste hij nog dat ‘de procedure uitermate correct verloopt, en dan ook niet… heropgestart wordt’.
Hij begon zich echter met het vervolg te moeien, en kreeg op 12 juni 2001 van Van Hemelrijck een kopie van het dossier van het winnende bureau (EcoConsult). Nadat (schamele) pogingen om de rangschikking bij te sturen mislukten, ondernam hij stappen om met EcoConsult samen te werken. Hij begaf zich begin september zelfs in zijn goudkleurige Mercedes met witte leren zetels en chauffeur naar Moerbeke-Waas om zijn bereidheid tot samenwerking te onderstrepen.
Begin november tekende kabinetschef Coene – zonder dat hij, wegens ‘hoogdringendheid’, het dossier kon inzien – de brief waarin de opdracht aan EcoConsult werd toegewezen. Maar die brief werd nooit verstuurd. Hij werd tegengehouden door Slangens rechterhand bij Verhofstadt: Ann Van Driessche, die van de Vlaamse administratie naar Slangen & Partners was overgestapt, daar een tijdlang voor de helft door Verhofstadt werd betaald, maar op 1 oktober voltijds werd aangenomen in de cel beleidsvoorbereiding bij Verhofstadt.
Op 7 november 2001 stuurde Van Hemelrijck een e-mail naar Van Driessche met de boodschap dat ‘behoudens tegenbericht’ de brief zou vertrekken. Op 12 november antwoordde ze hem dat hij de brief nog wat moest ‘inhouden’: ze moest ‘eerst nog even bekijken wat hiermee gedaan kan worden’.
Op 27 november schreef Van Hemelrijck uiteindelijk een brief naar EcoConsult. Daarin meldde hij droogjes dat ‘om redenen van interne reorganisatie de dienst beslist heeft van het gunnen van de opdracht af te zien’. Meer uitleg werd niet gegeven.
OVER DE SCHREEF
EcoConsult stapt met dit dossier eerstdaags naar de Raad van State. Want Slangen en zijn acolieten lijken hier niet alleen deontologisch, maar ook wettelijk over de schreef te zijn gegaan. Niet alleen mocht hij contractueel niet meedingen naar dit contract, daarenboven maakte hij misbruik van zijn functie op het kabinet om als kandidaat de evaluatie en een dossier van de concurrenten te kunnen inzien. Hij heeft zich ook actief met de opvolging, en waarschijnlijk de uiteindelijke annulatie, van de toewijzing beziggehouden.
Waarmee hij zondigde tegen artikel 10 van de wet van 24 december 1993 betreffende de overheidsopdrachten, dat ‘een persoon belast met een openbare dienst’ verbiedt zich te bemoeien met de toewijzing van een opdracht. De gedetailleerde definitie van die ‘persoon belast met een openbare dienst’ is in dit geval op Slangens lijf geschreven, zeker omdat hij zelf ‘belang’ had bij de gunning.
Daarenboven is hij sinds 1 september 2001 ‘aangeworven’ als expert met bijzondere opdracht in Verhofstadts beleidsraad. Onder meer kamerlid Geert Bourgeois (N-VA) vindt het ‘deontologisch minstens sterk betwistbaar en misschien zelfs helemaal niet wettelijk’ dat zo iemand ook nog een bedrijf heeft dat overheidsopdrachten uitvoert.
Inbreuken op artikel 10 kunnen worden vervolgd op grond van artikel 245 van het Strafwetboek en uitmonden in geldboetes en een gevangenisstraf tot twee jaar.
Ook de toewijzing vorig jaar van het contract voor de communicatiestrategie van de stad Mechelen aan Slangen verliep niet rimpelloos. Minstens één bureau (dat van Wim Schamp) kreeg een onvolledig offertedossier toegestuurd, zodat het zijn kansen niet kon verdedigen. Slangen won het van de concurrenten, hoewel zijn honorarium van 70.000 euro dubbel zo hoog was als dat van het als tweede gerangschikte bureau.
VLD-burgemeester Bart Somers van Mechelen is een goede vriend van Slangen – de twee kennen elkaar uit de tijd dat Somers woordvoerder van Verhofstadt was. Somers is een coming man binnen de VLD en wordt getipt als de volgende partijvoorzitter.
Somers is ook de schoonbroer van Hans Bourlon, een van de drie topmannen van Studio 100 (van onder meer Plopsaland en Samson en Gert). Op zijn website (www.slangen.be) maakt Slangen trots melding van zijn succesvolle samenwerking met Studio 100.
Slangen schermt graag met het feit dat hij zijn ‘politieke’ adviezen en commerciële activiteiten strikt van elkaar gescheiden houdt. Vorige week splitste hij de reclametak van zijn bureau los van Slangen & Partners, en bracht hem onder in het nieuwe KaDo, dat nog voor het bestond Radio 1 als klant kreeg. Een gevolg van deze herschikking is dat het samenwerkingsakkoord met het West-Vlaamse Focus Advertising moet worden herzien. Slangen & Partners zal zich op consultancy concentreren.
Maar het is evident dat Slangens politieke rol ook voor zijn niet-politieke klanten belangrijk kan zijn. Ontwikkelingswerkers van 11.11.11, waarvoor Slangen werkt (zonder honorarium aan te rekenen), vertellen dat een van de redenen waarom eind vorig jaar het agentschap VVL/BBDO door Slangen & Partners vervangen werd, was dat ze hoopten dat Slangen hun boodschappen (onder meer die rond de Tobintaks) op toppolitiek niveau zou aankaarten.
EEN FINANCIE-TRM-LE DROOGLEGGING
Bedrijven kunnen via Slangen natuurlijk niet alleen advies kopen, maar zich ook toegang banen tot de omgeving van de premier, hoewel ze dat officieel niet gemakkelijk toegeven. Toen de Opel-vestiging in Antwerpen vorige zomer ineens te horen kreeg dat er in Duitsland gespeculeerd werd over een sluiting van de fabriek, huurde ze prompt Noël Slangen in (voor bijna 40.000 euro). Om makkelijker de situatie bij de premier aan te kaarten, luidde het in Antwerpen.
Maar Opel ontkent dat. Het bedrijf stelt dat het vooral een advocaat van de duivel nodig had om te brainstormen over de communicatie in dit delicate dossier. Zeker omdat er niet te weinig, maar te veel politici waren die zich de zaak aantrokken, en wier initiatieven ‘gekanaliseerd’ moesten worden – blijkbaar diende onder meer het politiek opportunisme te worden ingedijkt.
Dat Slangen zich in het zog van Verhofstadt steeds meer als een politicus (van de oude stempel) profileert, wordt treffend geïllustreerd door zijn inspanningen om de Federale Voorlichtingsdienst te hervormen. Een campagne die in de herfst 2000 startte met het buitenwerken van de toenmalige directeur-generaal van de dienst: Mieke Van den Berghe (een CD&V-dame).
Slangen ergerde zich in eerste instantie aan het contract dat de voorlichtingsdienst had gesloten met de NV Statt om aan gunstige (en politiek neutrale) voorwaarden advertenties aan uitgevers te kunnen slijten. Hij beschouwde dat als een ongezonde monopoliepositie – waardoor zijn eigen kanalen gesloten bleven. Parallel daarmee kwam er een soort financiële ‘drooglegging’ van de voorlichtingsdienst op gang. Op een gegeven ogenblik had de dienst 2,3 miljoen euro te goed van de kabinetten van Verhofstadt en minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel (PRL).
Slangen duwde door en Van den Berghe verdween. Momenteel loopt er een procedure voor de benoeming van een nieuwe ‘directeur externe communicatie’ voor de overheid. Slangen is geen kandidaat – hij heeft geen diploma en kon niet meedoen. Maar zijn rechterhand bij Verhofstadt, Ann Van Driessche, wel. Haar benoeming zou een gouden zaak voor Slangen kunnen zijn, want de overheid spendeert jaarlijks tientallen miljoenen euro aan communicatie.
Een poging om de vrouw begin september na een eerste reeks examens te laten benoemen mislukte. Verhofstadts kabinetschef Coene had de vice-premiers discreet over de zaak gepolst, maar minister van Arbeid Laurette Onkelinx (PS) eiste dat het kernkabinet mee zou beslissen. De examens moesten overigens wegens procedurefouten worden overgedaan.
De benoemingsprocedure is een nogal vreemde constructie, waarbij afzonderlijke jury’s de Waalse en Vlaamse kandidaten screenden, hoewel er slechts één chef zal worden gekozen. Coene heeft het laatste woord, en ziet in principe deze of volgende week de beste kandidaten, eventueel niet alleen deze geklasseerd in de topgroep A, maar ook die uit groep B. Dat zouden er aan Vlaamse kant samen drie zijn.
De benoeming zorgt voor spanning tussen de kabinetten van Verhofstadt en Michel. Want de gedoodverfde Vlaamse Slangen-kandidate Van Driessche dreigt te moeten optornen tegen Olivier Alsteens, de perfect tweetalige Waalse woordvoerder van Louis Michel.
Van één ding kunnen we echter zeker zijn: de gelukkige zal een blauw label hebben.
Dirk Draulans
streamers
Slangens rechterhand annuleerde de toewijzing van een contract aan een concurrent van Slangen.
Sinds Slangen voor de VLD werkt, rekent hij zijn klanten dubbel zoveel aan voor opdrachten.
Bedrijven kunnen via Slangen niet alleen advies, maar ook toegang tot de premier kopen.
