Er vormt zich langzaam een front tegen de Duitse besparingsdwang. De crisis maakt van steeds meer Europeanen arme mensen.
Als ze allemaal terug zijn van hun uitstap naar Amerika voor de G8 en de NAVO, ontvangt voorzitter Herman Van Rompuy van de Europese Raad de leiders van de Unie in Brussel. Op de agenda staat een bijzondere top over groei en werkgelegenheid. De kans bestaat dat de sfeer op de bijeenkomst anders is dan enkele weken geleden kon worden verwacht. Er tekent zich in Europa een front af dat de confrontatie wil aangaan met de strenge besparingskoers van bondskanselier Angela Merkel en haar slinkende aantal medestanders.
Kiezers geven in een democratie nog altijd de richting aan. Door wat ze zeggen, of door wat wordt gevreesd dat ze zullen zeggen. Niet alleen de Grieken wezen de Duitse weg af. In Frankrijk won de socialist François Hollande de presidentsverkiezingen en in de belangrijke Duitse deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen kreeg de partij van Merkel een optater van formaat, die zich tot in Berlijn liet voelen.
De Europese Commissie liet al doorschemeren dat er met Griekenland over de strenge steunvoorwaarden kan worden gepraat, als er in Athene maar eerst een min of meer stabiele regering komt die het Europese saneringsplan wil uitvoeren. Op de top van de G8 in het Amerikaanse Camp David vormde zich rond de gesprekstafel van Barack Obama een kring van verzet tegen de Duitse halsstarrigheid. Obama wil dat Europa meer inzet op groei, en dat doet – zoals bekend – ook de nieuwe Franse president. Ze werden bijgevallen door de Britse conservatief en aartsliberaal David Cameron en de Italiaanse technocraat Mario Monti.
De invloedrijke commentator Wolfgang Münchau van de Financial Times schreef vorig weekend dat het tijd is dat politici iedereen de waarheid vertellen. De Grieken moeten snappen dat er geen weg is naast sparen en snoeien. De rest van Europa moet beseffen dat elke Europeaan een Griekse exit van de euro mee zal betalen. Hij hoopt dat Merkel eindelijk het onvermijdelijke aanvaardt: dat er dringend Europese obligaties worden uitgeschreven, dat er een steviger firewall wordt opgetrokken om de banken te stutten en dat de inflatie een beetje hoger mag oplopen, zodat de economie zuurstof krijgt. Münchau vreest dat het er niet van komt – voor het te laat is. Een Griekse exit leidt, volgens hem, tot een massale kapitaalvlucht uit landen zoals Italië, Spanje en Portugal. Hij stelt vast dat rijke Italianen en Grieken hun centen nu al in Londen en Zürich in veiligheid hebben gebracht. Volkomen legaal – Europa duldt geen controle op het kapitaalverkeer.
De rekening zal dus door anderen worden betaald. In de week van Rerum Novarum mochten de Grieken daarom van de Europese christendemocratie iets anders verwachten dan het mes op de keel. De crisis maakt van steeds meer Europeanen arme mensen. Er vormt zich, naar het woord van Henk Hofland, een neoproletariaat van mensen die niets te verliezen hebben. Hoelang kan dat doorgaan, zonder fundamentele schade aan de betrekkingen tussen mensen en volkeren? Terwijl ze onder elkaar kakelen als kippen zonder kop, drijven de Europese leiders Griekenland op dit moment regelrecht in de armen van de populisten of, erger nog, weer in die van de kolonels. Want, zoals een voormalige Belgische premier zich afvroeg: wie gelooft die mensen nog?
WWW.KNACK.BE/OPINIE
Door Hubert van Humbeeck
De waarheid is dat we allemaal betalen voor een Griekse exit.
