Vorige week geraakten de Vlaamse christen- democraten meermaals in de verdrukking. Joachim Coens en Pieter De Crem over de macht en onmacht van de CVP-mandataris.

Begin dit jaar, toen het Dassault-schandaal openbarstte bij de Parti Socialiste, eisten jonge CVP-mandatarissen minstens een forse bijsturing van de coalitieakkoorden met de socialistische partners. Met een korte doch krachtige uitval van premier Jean-Luc Dehaene op het wekelijkse partijbureau werden de jongeren naar hun mand gestuurd. Hoewel. Volgens Vlaams parlementslid Joachim Coens en Kamerlid Pieter De Crem, de twee kopstukken in het verzet van de jongeren, heeft die episode binnen de CVP en zeker bij de achterban sporen nagelaten.

JOACHIM COENS : Wij hebben daar toch de actualisering van het regeerakkoord afgedwongen. Ook de thema-ministerraden zijn een gevolg van onze interventie. Bovendien heeft de partijtop verdomd goed gevoeld dat ons ongenoegen een vertaling was van de onvrede die nog altijd bij de achterban leeft.

PIETER DE CREM : Die opstoot was eigenlijk een uiting van een algehele ras-le-bol. En die moeilijke verhouding met de Parti Socialiste is nog altijd niet uitgeklaard.

Geldt dat ongenoegen ook de Vlaamse socialisten ?

DE CREM : In het federale parlement worden we uiteraard vooral gevat door de blijvende stuurloosheid van de PS. Dat wordt gaandeweg een probleem, bijvoorbeeld voor afspraken onder fractieleiders van de meerderheid. Eigenlijk is men nooit heel zeker dat de PS op de lijn van de meerderheid zit. Elke spreker vertolkt daar een andere mening.

In hoeverre had het ongenoegen van de jongere CVP-mandatarissen te maken met de toen heersende sfeer rond de Witte Mars ?

COENS : Niks werkte nog, alles liep vast in die malaise. Daarom wilden we ook dat duidelijk breekpunt, een nieuwe start met de partners alvast met de partners die in staat waren een nieuwe start te nemen. We wilden opnieuw een regering die vooruit gaat, die een visie ontwikkelt, die haar programma uitwerkt en die haar boodschappen kan uitdragen. Dat momentum hebben we willen creëren. Maar we zijn daar serieus afgeblokt. In de praktijk hebben ze alleen toegevingen gedaan in verband met de actualisering van het regeerakkoord en de zogenaamde thema-ministerraden. Wat dan toch tot een zekere ontlading heeft geleid. Maar het probleem rond de interne en externe communicatie blijft bestaan.

DE CREM : Er is eerst en vooral een probleem van interne communicatie tussen de regering en de CVP-mandatarissen. Maar er is ook een probleem van externe communicatie. Deze regering slaagt er niet meer in haar boodschappen over te brengen ik spreek hier uiteraard vooral over de federale regering. Bovendien kampen we binnen de CVP-fractie met een andere probleem : het fnuiken van elk tendensrecht. Onze fractie komt soms schaapachtig voor de dag, omdat we intern die verschillende tendensen niet tot hun recht laten komen.

Ik ben er van overtuigd dat de regering fundamentele zaken realiseert, zoals de toetreding tot de Europese Muntunie.

Is dat niet de grote wortel die steeds opnieuw wordt voorgehouden : de EMU. In naam van dat hoger belang mag vooral geen kritiek op het regeringswerk worden geleverd.

DE CREM : De EMU is toch binnen. Politiek is dat toch een ontzettend huzarenstuk. Nu moet er ook ruimte komen voor nieuwe, hoopgevende initiatieven, bijvoorbeeld in verband met werkgelegenheid. Vroeger bleek dat onmogelijk, omwille van het budgettaire carcan.

COENS : In het Vlaamse parlement ligt dat enigszins anders. Wellicht ook omdat je daar maar met één regeringspartner zit. Dat praat gemakkelijker. Wij voelen ons dus niet gefrustreerd. De verkozenen worden bij het regeringswerk betrokken, ze krijgen de ruimte om een en ander te amenderen.

Hoe komt het dan dat de CVP in het defensief wordt gedrukt door haar regeringspartner, de SP, in verband met het voorstel tot decreet voor de herziening van de erfenisrechten voor samenwonenden ? De CVP moest daar uiteindelijk, op een wat gênante wijze, gered worden door het Vlaams Blok dat een tweede lezing vroeg.

COENS : Het Vlaams Blok heeft ons niet gered. Wij hadden zelf ook de tweede lezing kunnen vragen. Maar aan dat soort prutswerk wilden we ons niet bezondigen. Dat zij zich daarmee inlaten, is hun zaak.

Wat mij opvalt, is dat die woensdag meerdere stemmingen werden gehouden. Niet één daarvan verliep meerderheid tegen minderheid. Een aantal zaken werden zelfs unaniem gestemd ; voor andere was er een wisselmeerderheid. Zo werkt het parlement.

Waarom maakt de CVP dan in dat ene geval van het voorstel van de SP’er Swennen wel een probleem ?

COENS : Omdat we daar als coalitiepartner vooraf hadden aangegeven welke onze bezwaren waren. We hebben ook pogingen ondernomen om samen met de coalitiepartner tot een vergelijk te komen.

Heeft die dat geweigerd ?

COENS : Finaal wel, ja. Blijkbaar wilde de SP bepaalde stappen niet zetten. Maar goed, als zij weigeren rekening te houden met onze gevoeligheden, zullen we ons in de toekomst ook minder bekommeren om die van de SP. We hebben laatst die twee audits over het sportbeleid gehad, de doorlichting van Bloso. CVP en SP zitten voor dat laatste duidelijk niet op dezelfde lijn.

Dreigt daar een open oorlog met Bloso-baas Carla Galle (SP) ?

COENS : Zo wordt dat dan bekeken. Dat zal ons allicht opnieuw banbliksems vanuit de Europese Commissie opleveren.

Zo’n incident zegt toch veel over de onderlinge relaties van de coalitiepartners.

COENS : Het is ons niet om de revanche te doen.

Niet preuts zijn. Die zondige gedachte borrelt bij enkele CVP’ers wel op.

COENS : In een discussie haal je nooit volledig gelijk. Maar je kan je best doen om tot een vergelijk te komen. Blijkbaar had de SP geen zin om met onze bedenkingen rekening te houden. Het is logisch dat wij in de toekomst hun bezwaren anders zullen opnemen.

De vorige verkiezingen werden vervroegd.

DE CREM : Omwille van ?Sleutels voor morgen?…

COENS :… en ?Grendels voor vandaag? ( hilariteit).

Voor de verkiezingen heeft de regering grootse projecten aangekondigd waar nadien nauwelijks naar getaald werd. Is deze regering in de leugen geboren ?

DE CREM : Wat waren de grote uitdagingen voor deze regering ? Ze zijn naderhand tot uiting gekomen in de fameuze commissie die de kaderwetten moest evalueren. De EMU ? Daar is de regering in geslaagd. De sociale problematiek, de vrijwaring van de pensioenen. Het klaarmaken van ons land voor de uitdagingen van de 21ste eeuw. Alles zakte in elkaar nog voor de discussie echt op gang kwam. Is deze regering in de leugen geboren ? Ik weet het niet. Deze regering geraakte nooit van de grond. En ze staat daar nog. Ook al door de positie waarin de coalitiepartners van de PS verzeild zijn. Ik vraag me soms af hoe het komt dat die partij nog altijd bestaat. De kafkaiaanse situatie binnen die partij heeft zo zijn gevolgen voor de regering, maar ook voor de werkzaamheden in het parlement. Die worden volkomen geconditioneerd door de positie van de Franstalige socialisten.

Meneer Coens, u heeft ooit geschreven dat de CVP haar basis moet verbreden. Wat bedoelde u daarmee ?

COENS : Dat er in Vlaanderen nood is aan een mainstream-partij die aansluit bij de Vlaamse natuur. Wij zijn mensen die er door hard werken willen geraken…

… eigenlijk een partij van West-Vlamingen.

COENS : Ach, een partij voor mensen die ook bereid zijn het beste van zichzelf te geven, die ethisch bewogen blijven. Een partij ook die als ze aan de macht is, zich niet te beroerd voelt om die waarden ook toe te passen. Die mensen kansen biedt om creatief te zijn, om hun engagement uit te werken, maar altijd vanuit de eigen verantwoordelijkheid. Met die idee kunnen we een bredere basis aanleggen. Daarom moeten we voort zoeken naar een geloofwaardiger profiel, en de middelmaat overstijgen. Plus est en vous, weet u wel.

We ontnemen te veel verantwoordelijkheid. We globaliseren, uniformiseren. Die houding is volkomen tegengesteld aan de technologische en maatschappelijke evolutie. Kleine entiteiten worden opnieuw belangrijk. De mensen voelen zich onbehaaglijk in die grote structuren. Ze vinden daar hun verantwoordelijkheid niet terug, en daarom ervaren ze die structuren vaak als onrechtvaardig. Bovendien krijgen ze het gevoelen dat ze die gigantische mechanismen niet langer kunnen bijsturen, laat staan sturen. Met alle frustraties van dien.

DE CREM : Ik heb de indruk dat onze basis almaar breder wordt, maar dat ons rijspoor daarentegen steeds versmalt. Al jaren zeggen we dat we het beleid dichter bij de mensen willen brengen. In de praktijk doen we net het tegenovergestelde : nog meer centraliseren.

COENS : Kijk maar naar het Vlaams regeerakkoord. Het pakt met de gemeenten, bijvoorbeeld. Uitvoering ? Nul !

DE CREM :Marc Van Peel heeft gelijk : onze grondwaarden liggen vast, daarover moeten we niet langer discussiëren. Alleen moeten we onze ideeën nu ook eens in daden omzetten. Want intussen neemt de moedeloosheid hand over hand toe.

Zal zoals Freddy Willockx ooit over de SP zei, de CVP binnen afzienbare tijd ophouden te bestaan ?

DE CREM : Allicht zal de christen-democratische gedachte zich ooit in een ruimere, nieuwere constellatie moeten aanbieden.

Waarom dan die belangstelling bij sommige CVP-mandatarissen voor iets zoals de gesprekken met Guy Verhofstadt in zaal F waar alleen wat werd gemorreld aan de parlementaire spelregels , en in het geheel niet voor Het Sienjaal van Norbert De Batselier en Maurits Coppieters dat een echt samenlevingsmodel aanbiedt.

COENS : Mij stoort het nogal dat Norbert De Batselier zo’n initiatief opzet als voorzitter van het Vlaams parlement. Dat past niet. Ik vrees dat hij daar vroeg of laat moeilijkheden mee krijgt.

DE CREM : Zaal F is iets als de Verschrikkelijke Sneeuwman : iedereen heeft ervan gehoord en spreekt er over, niemand heeft hem gezien. In zaal F werden middelen gezocht om die parlementaire democratie weer aan te zwengelen. Verder ging dat initiatief niet, wat anderen ook mogen beweren.

Was het eigenlijk niet de zoveelsteuiting van een latent ongenoegen. In de Franstalige pers heeft u zich eens laten ontvallen : de gesprekken in zaal F waren een middel om Dehaene wat te kittelen. Dat is nogal beperkt als program.

DE CREM : Je zal de grote maatschappelijke problemen inderdaad niet oplossen door de lijststem af te schaffen. Maar het kan wel de aanzet zijn om de discussie te voeren. Die voorstellen zijn ingediend. Met als gevolg dat binnen onze partij die gesprekken over een aantal onderwerpen plots mogelijk werden. Buitendien heeft het ook het overleg bij Kamervoorzitter Raymond Langendries (PSC) opnieuw aangepord. Trouwens, als je de teksten van de intiatiefnemers van zaal F opnieuw leest, stel je toch meteen vast dat die compleet ongevaarlijk zijn. Daarvan zal de staatsstructuur niet gaan daveren. Wat niet betekent dat ze nutteloos zijn. Iedereen is het er over eens dat, als de regering een initiatief aandraagt, dat dan de meerderheid ten volle speelt, zoniet wordt het land onbestuurbaar. Maar er is intussen ook het besef dat voorstellen van individuele parlementsleden minstens bespreekbaar moeten zijn. Die déclic is alvast een positief gevolg van de gesprekken in zaal F die intussen, het weze gezegd, compleet zijn uitgedoofd.

Wat was de bedoeling van Luc Willems en van mij Johan Van Hecke is daar zelfs nooit geweest. We wilden aantonen dat een en ander niet werkt. Nadat ik zes maanden in de Kamer zat, heb ik mijn fractie voorgesteld een open brief aan Kamervoorzitter Langendries te richten met daarin voorstellen voor een betere parlementaire werking. Dat was onmogelijk, uitgesloten. Zoiets moest in het bureau van de Kamer worden geregeld. Na 16 augustus 1996 was dat plots wel mogelijk. Op die manier heeft ook zaal F haar nut gehad.

In hoeverre is dit soort activiteiten, alsook de wildgroei van onderzoekscommissies, een gevolg van het feit dat het parlement deze regering volmachten verleende en nu een zinvolle bezigheid zoekt.

COENS : Ik kan alleen vergelijken met het Vlaams parlement. Het is mij opgevallen dat wij in het Vlaams parlement over telecommunicatie een overwegend federaal dossier tal van gesprekken en hoorzittingen hebben gevoerd. In het federale parlement werd daarover aan de bevoegde minister Elio Di Rupo (PS) amper een vraag gesteld. De regering heeft in dat verband nochtans een thema-ministerraad gehad, die een verregaande impact zal hebben. Debat daarover in het federaal parlement ? Nooit van gehoord ! Het kan toch niet dat het parlement daar met geen woord over rept ? Dat is toch het einde.

DE CREM : Ik kan dat alleen maar beamen. Het stemmen van die volmachten was een vergissing. Ik heb er destijds voor gestemd, want de argumentatie van premier Dehaene klonk op dat ogenblik overtuigend. Nu moeten we kunnen toegeven dat we ons buitenspel hebben laten zetten. Die bijzondere commissies zijn nu inderdaad een list van de parlementsleden om zichzelf een gevoelen van importantie te geven. Die commissie kunnen wel goed werk leveren. Alleen slagen wij er in België blijkbaar niet in de resultaten van zo’n onderzoek toe te passen. De grootste sport bestaat er in de resultaten van zo’n commissie zo snel mogelijk de grond in te ploegen. Dat is zelfs niet nieuw. Kijk maar naar wat er destijds met de conclusies van de eerste Bendecommissie gebeurde. Neem nu de Sektencommissie. Die heeft goed werk geleverd door een aantal fenomenen in kaart te brengen en aanbevelingen te formuleren. Naderhand heeft iedereen zich vastgepind op die fameuze lijst.

Klopt het dat u slechts één keer aan de bijeenkomsten van de Sektencommissie hebt deelgenomen ?

DE CREM : Wie zegt dat ?

COENS : Iedereen zegt dat !

DE CREM : Niks van. Na een veeleer wetenschappelijke aanpak zijn we met de commissie gaandeweg in het systeem van de hoorzittingen verzeild. Intussen was er ook de Commissie- Dutroux die onze werkzaamheden overlapte. Onze voorzitter Serge Moureaux (PS) zetelde ook in de Dutrouxcommissie. Verslaggever Tony Duquesne (PRL) werd ziek. Omwille van de andere commissievergaderingen hebben we afgesproken dat er namens de fractie telkens minstens één commissielid aanwezig zou zijn.

COENS : Wij ik bedoel dan de CVP -, verstoppen ons al te vaak achter de drijverijen van de PS en de SP en van anderen, om ons gebrekkige optreden te rechtvaardigen. We moeten nu eens duidelijk maken : dit willen we veroveren, daarvoor willen we vechten. Maar hoe groot is de eigen overtuigingskracht nog, in hoeverre zijn we nog gemotiveerd om bepaalde hervormingen te forceren ? Moeten we niet durven toegeven dat we compleet verstard zijn ?

DE CREM : Soms zit ik in plenaire vergaderingen met de tenen over elkaar. We laten alles maar over ons heen rollen, zonder de minste weerstand. Soms vertonen we een eigenaardige hormonenspiegel. Geregeld spuit het testosteron ons vanonder de teennagels. Maar als puntje bij paaltje komt, is daar weer die grote makheid.

Zegt u nu : onze Kamerfractie wordt op een knullige manier geleid ?

DE CREM : Dat heeft niets met de werking van de fracties te maken.

Opvallend was de afwezigheid van de CVP-Kamerfractie op de bijeenkomst van het partijbestuur waar het al dan niet verlenen van het stemrecht voor migranten werd besproken. Moedig is anders.

DE CREM : Ik ben geen lid van het partijbestuur.

COENS : Ik was aanwezig en iedereen kent mijn standpunt. Mij valt op dat de CVP, nadat ze haar basis heeft geconsulteerd, tenminste een constructief standpunt heeft geformuleerd. De VLD wijst het stemrecht zonder meer af. En vraag eens aan SP’ers wat ze daarover denken. Die houden angstvallig de kaken op elkaar.

Jullie moeten ook eens uitleggen hoe het kan dat de Kamerfractie enerzijds toelaat dat Luc Willems samen met de SP’er Renaat Landuyt een wetsvoorstel laat tekenen om de discriminatie van homo’s tegen te gaan, om hem enkele maanden later van de startbaan te schieten.

DE CREM : Zoiets is inderdaad dodelijk, zowel voor de indiener als voor de fractie en de partij.

Blijkbaar leeft er onder jongere mandatarissen heel wat frustratie omdat de CVP nooit eens het voortouw neemt in de politieke discussies.

COENS : Neem nu die discussie in het Vlaams parlement over het voorstel van Guy Swennen in verband met de successierechten. Wij beschikken over een uitstekende nota die aantoont waarom dat voorstel niet deugt. Maar we hebben geen nota waarin staat wat we wél willen. Dat kan dus niet.

DE CREM : We geraken veelal verstrikt in de dagjespolitiek. We draaien ’s morgens de radio open om te vernemen wat het politieke item van de dag wordt. Albert Camus zei wel dat je de grote principes alleen bij grote gelegenheden moet bovenhalen. Ons probleem is nu dat we die grote principes nooit meer boven halen.

Heeft in die zin het vertrek van Johan Van Hecke bepaalde initiatieven onmogelijk gemaakt ? Is, zoals sommigen beweren, de vernieuwing stilgevallen met het vertrek van Van Hecke ?

DE CREM : Die vernieuwing was voordien al, voor de verkiezingen van 1995, gestold. Maar die vraag is niet langer aan de orde. Het voorzitterschap van Van Hecke is afgesloten. Enkele vernieuwers dreigden met zijn vertrek hun mentor kwijt te geraken. Maar Van Peel, die trouwens ondervoorzitter van Van Hecke was, heeft dat aardig opgevangen. Dat de partij geblutst uit heel die episode is gekomen, zal niemand ontkennen. Maar wat vorig jaar gebeurde, is niet langer relevant.

COENS : Het voorzitterschap van Johan Van Hecke is belangrijk geweest. Maar de kiezers en partijleden blijven niet in het verleden hangen. Dat hoofdstuk is afgesloten. Veel belangrijker is de vraag waar we naartoe willen. Eigenlijk is het onthutsend hoe snel die nagedachtenis aan het voorzitterschap van Van Hecke is verdwenen. Wellicht ook een gevolg van de manier waarop Van Peel die opvolging heeft opgenomen. Ik denk dat iedereen daar tevreden over is.

Vooral met zijn optreden na de huiszoekingen van het Hoog Comité van de afgelopen week. Eisen de jongere mandatarissen nu met dezelfde nadruk als destijds voor de PS, klaarheid in de situatie ? Willen zij dat partijleden die zich in het verleden aan allerhande praktijken hebben bezondigd, krachtdadig opzij worden gezet ?

DE CREM : Waar hebben we het over ?

De milieuboxen, Superclub….

DE CREM : Er wordt vandaag zoveel tegenstrijdige informatie de wereld ingestuurd. Hoe lekken worden georkestreerd, hebben we van de Dutrouxcommissie kunnen leren. Het lijkt me gezond dat het gerecht eerst zijn onderzoek afwerkt. Daarna bekijken wij het wel. Al dreigt het voor de partij een bijzonder turbulente periode te worden.

COENS : Pas na het gerechtelijk onderzoek kunnen we uitmaken welke de partijpolitieke consequenties voor bepaalde mensen zullen zijn. Niet eerder.

DE CREM : Hoe dan ook, zullen we ons moeten bevragen over de manier waarop we in een bepaalde periode hebben gefunctioneerd.

Heeft u nu meer begrip voor wat de socialisten de voorbije jaren doormaakten ?

COENS : Dat is toch een heel andere situatie. Er is daar een minister van State vermoord.

Rik Van Cauwelaert

Vlaams parlementslid Joachim Coens en Kamerlid Pieter De Crem : er weze duidelijkheid.

Joachim Coens : De CVP mag zich niet langer verbergen achter de drijverijen van de PS en de SP.