Iedereen wil New DAT van de grond krijgen, maar niemand gelooft in een veilige vlucht. Er liggen te veel hindernissen op de startbaan.

Het is goed niet uit het oog te verliezen dat het de premier was die het initiatief nam voor de nieuwe privéluchtvaartmaatschappij. Die New DAT is dus eigenlijk een overheidscreatie. Want ooit worden de rekeningen gemaakt van de opstanding of de val van de nieuwe flag carrier. (Zoals dat straks in een parlementaire onderzoekscommissie gebeurt over het enthousiaste maar faliekant afgelopen akkoord van 1995 tussen Sabena en Swissair). Dan kan ook herinnerd worden aan de opmerkelijke audiënties van Lippens en Davignon bij de koning. Dankzij die operatie gelooft Guy Verhofstadt van het luchtvaartprobleem verlost te zijn _ ‘ik kan toch niet zelf vliegen’, luidde zijn uitschuiver. Niets is dezer dagen minder waar.

Deze week moet, na nog een paar eclatante crisisoplossingen, de regionale luchtvaartmaatschappij DAT als de Belgische New DAT de lucht ingaan. Op dit ogenblik verkoopt de maatschappij slechts vier van de tien beschikbare zetels, tegen dumpingprijzen. Ze leverde 150 van de 500 slots (rechten om op Zaventem op te stijgen en te landen) in, die Sabena net voor zijn faillissement ten geschenke gaf. Wat niet wijst op snelle expansie. Van het overbruggingskrediet van 5 miljard frank (125 miljoen euro) dat de regering toeschoof, is al de goeie helft opgesoupeerd.

OPTIMISTISCH BUSINESSPLAN

Het businessplan van de naamloze vennootschap Air Holding, de groep investeerders rond Lippens en Davignon, blaakt evenwel van optimisme. Het is ineengepuzzeld door Frédéric Wirtz, vice-president en managing director van de consultingfirma Arthur D. Little. Christoph Müller, de ex-baas van Sabena en nu chef van DAT, loopt niet langer in de kijker. New DAT wordt een regionale businessmaatschappij, staat op papier. De Belgische luchtvaartmaatschappij mikt niet op de goedkope klanten van economyclass, maar poogt de dure zakenlui van de grote ondernemingen en de hoge ambtenaren van de EU en de NAVO te strikken. Vanaf midden volgend jaar zou al winst worden gemaakt.

Op korte termijn wil New DAT met 37 toestellen 3,6 miljoen passagiers per jaar naar 34 Europese bestemmingen vliegen. Dat is goed voor een omzet van 21,4 miljard frank (530 miljoen euro). Maar Sabenawerklozen in dienst nemen _ wat een van de oorspronkelijke doelstellingen van Verhofstadts initiatief was _ hoeft daarvoor nauwelijks. Het huidige personeelsbestand van een duizendtal mensen volstaat. Misschien komen er snel drie Afrikaanse bestemmingen (Kinshasa, Kigali en Entebbe) bij. In een latere fase _ wanneer is niet duidelijk _ vliegen 45 toestellen 41 Europese steden aan en komen er 13 intercontinentale vluchten naar zogenoemde winstgevende bestemmingen in Afrika en de Verenigde Staten. Het aantal passagiers stijgt tot 5,2 miljoen en de omzet klimt tot 32 miljard frank (793 miljoen euro). Het aantal werknemers moet dan verdubbelen.

Mooi, op papier. Maar er is een probleem met dit business-plan: niemand blijkt erin te geloven. Ondanks hun onmiskenbaar prestige in het Belgische bedrijfsleven hadden Lippens en Davignon het knap lastig om mogelijke investeerders in de nieuwe nationale luchtvaartmaatschappij over de streep te trekken. Na wat meer financiële bedachtzaamheid blijkt de ‘vaderlandse plicht’ toch voor velen een te groot risico. De brouwersgroep Interbrew haakte af nadat beursanalisten hadden gewaarschuwd dat de investering haar koers negatief zou beïnvloeden. Internationale institutionele beleggers hebben het niet op zulke liefdadigheid begrepen.

EEN BONT ALLEGAARTJE

De Air Holding groepeert nu een allergaartje van een 35-tal investeerders, die samen ongeveer 8 miljard frank (200 miljoen euro) in New DAT stopen. Dat zijn in de eerste plaats de vier grootbanken (Fortis, Dexia, KBC en BBL), goed voor 2,2 miljard frank (55 miljoen euro). De Parijse nutsgroep Suez Lyonnaise des Eaux, die in België al zo vaak langs de kassa is gegaan, voelt zich geroepen het land te helpen. Haar dochters en bevoorrechte vrienden van Etienne Davignon, Tractebel, Electrabel en Fabricom, leveren de tweede grote som. En voorts zijn er ondernemingen, gaande van de prestigieuze chemiegroep Solvay en de grote farmamultinational UCB over de Groep Brussel Lambert van de ‘Belgische verankeraar’ Albert Frère tot de socialistische coöperatieve P&V verzekeringen.

Hoe wankel het vertrouwen van die privégroepen in de nieuwe luchtvaartmaatschappij is, blijkt uit het akkoord dat zij met minister van Financiën Didier Reynders (PRL) hebben gesloten. Ze krijgen een fiscale regeling die de kosten drukt en de verliezen indekt, waardoor aan het einde van de rit alweer de belastingbetaler staat.

Het wantrouwen van de Vlaamse regering in New DAT is pas echt spectaculair. De investeringsmaatschappijen van de regio’s dragen als ‘privé-investeerders’ samen 1,8 miljard frank (45 miljoen euro) bij. Het Vlaamse aandeel via de Vlaamse Participatiemaatschappij beloopt 980 miljoen frank (24,5 miljoen euro). Vlaanderen stapt blindelings mee. De regering was weinig enthousiast, het Vlaams parlement wantrouwend, de inspectie van financiën ronduit negatief en de Vlaamse Participatiemaatschappij kreeg niet de tijd om het businessplan te bestuderen. Het Vlaamse antwoord luidde neen. Maar dat was zonder Guy Verhofstadt gerekend. Na een stevige ruzie werkten de federale regeringsleider en zijn Vlaamse collega en liberale partijgenoot Patrick Dewael een akkoord uit dat ‘loodgieter’ Jean-Luc Dehaene niet zou kunnen verbeteren. Vlaanderen dekt zijn investering op een slinkse manier in via luchthavenuitbater BIAC.

De Belgische banken keuren deze week ongetwijfeld het plan goed om hun schulden in SIC, het coördinatiecentrum van Sabena, om te zetten in een investering van 4 miljard frank (100 miljoen euro) in New DAT. Als zij dat niet zouden doen, gaat SIC en in het zog daarvan DAT failliet, en daar hebben zij niets bij te winnen. Van de oorspronkelijk absoluut noodzakelijke industriële partner Virgin Express valt niets meer te horen. Het vertrouwen van Richard Branson in de successvolle vlucht van New DAT is duidelijk niet groot. Al is het de Belgen duidelijk geworden dat het vertrouwen in de Brit beter ook niet blind kan zijn.

Met 12 miljard frank (300 miljoen euro) moet New DAT het volgens zijn investeerders kunnen stellen. Voor de doorgroei in de tweede fase moet het kapitaal met 4 miljard (100 miljoen euro) omhoog. Daar zijn volgens Etienne Davignon ‘openbare middelen’ voor nodig. De voormalige Europese commissaris is Europa al aan het bewerken. Het luchtvaartavontuur blijft de overheid meezuigen.

Guido Despiegelaere