Stefaan De Clerck is nog de kwaadste niet, zei SP.A-voorzitter Patrick Janssens in een interview vorige week, we kunnen na de verkiezingen net zo goed met de CD&V in zee gaan. Och ja, het zal wel. Met die uitspraak wou Janssens alleen maar onderstrepen dat hij niet met de VLD is getrouwd, of nee, dat de assertiviteit van de liberalen hem soms behoorlijk de strot uitkomt. Zo gaat dat naar het einde van een legislatuur toe; dan is de profileringsdrang niet te stuiten – al heeft paars-groen nog een eind te gaan en een hoop te doen.
Misschien doet het er voor de SP.A niet zoveel toe met wie ze een coalitie sluit. Zeer verwonderlijk is dat ook niet. In het postmoderne tijdvak van de zappende ‘mondige burger’ heeft ook het Vlaamse socialisme eieren voor zijn geld gekozen en oogt het begerig naar de kiezer uit de middengroepen. Zo zijn er nu eenmaal veel (of velen denken dat van zichzelf) en het is de vijver waaruit zowel de CD&V als de VLD hun volkspartij hopen op te vissen. Ook de SP.A kan daar best wat gaan vangen.
Dat streven bepaalt mee de logica van haar kartel met Bert Anciaux en Spirit (in die volgorde), want die zou relatief goed scoren bij het jongerensegment van die middengroepen, waar de socialisten niet het minste appeal meer kunnen losweken. Het is dan ook geen geringe ironie dat Anciaux bij zijn ontslag beweerde dat hij zou gaan militeren in de van verzuring brandende volkswijken – terwijl de SP.A op haar congres vorige zondag de stelling aannam dat zoveel mogelijk mensen maar huiseigenaar moeten worden.
Er is de voorbije weken veel gemord bij de Vlaamse socialisten, vooral over dat kartel met de Spiritisten die hier en daar nog ‘de zwarten’ worden genoemd, een verwijzing naar de collaborateurs die na de Tweede Wereldoorlog onderdak vonden bij wijlen de Volksunie. Oude ideeën houden soms lang stand. Ook klassiek-socialistische trouwens. Bij de partijleiding hebben de hooggestemde idealen van eertijds de plaats geruimd voor een vage, nogal illusieloze gelijke-kansenretoriek die geen rode dageraad meer te bieden heeft. Dat stemt een deel van de SP.A-achterban ongerust. Genoteerd uit de mond van een trouw militant: ‘Menéér Janssens voor mij, niet kameraad Janssens.’ Een vernieuwd huisvestingsbeleid, een dito verkeerspolitiek of gratis dit-en-dat mogen best wel lovenswaardig zijn, er schuilt meer politieke marketing dan ideologie achter.
Met de Spirit-operatie ligt dat niet anders. Anciaux’ partijtje heeft geen ideeën in de aanbieding waar ze bij de SP.A nooit kunnen opkomen. Het heeft alleen kiezers die de SP.A nooit voor zich kan winnen. Het kartel beoogt vooral een optelsom. De Spirit-inbreng moet alleen Janssens’ target van 18 procent helpen realiseren. De vraag is dan: om wat mee te doen? Nog even en de partijen gaan stemmen leasen.
Op het partijcongres is van gemor weinig gebleken. Daarvoor hebben de drie-musketiers-alle-vier, die zich graag de Teletubbies noemen, de touwtjes strak genoeg in handen. Zeker nú heeft niemand veel zin in tegenspraak, wegens Frank Vandenbroucke te slim, Johan Vande Lanotte te technisch onderlegd, Steve Stevaert te populair, te demagoog en te rad en Patrick Janssens te beschermd door de vorige drie.
De traditie van het straffe leiderschap is dan toch overeind gebleven.
Marc Reynebeau
