De KU Leuven screent voortaan alle masterproeven van studenten elektronisch op plagiaat. ‘De pakkans is nu voor iedereen even groot’, zegt experte Karin Hannes.
De kans dat studenten aan de KU Leuven nog ongemerkt creatief uit andermans werk kunnen plukken, moet vanaf nu erg klein worden. ‘We werken met Turnitin, een programma dat overeenkomsten zoekt tussen nieuwe en bestaande teksten’, zegt plagiaatexperte Karin Hannes van de faculteit sociale wetenschappen. ‘Die software vergelijkt automatisch alle elektronisch opgeladen papers met een database van meer dan 900.000 documenten. Dat hoeft studenten geen angst in te boezemen. Wie correct verwijst naar gebruikte bronnen, pleegt geen fraude, ook al ontdekt Turnitin veel overeenkomsten. Maar de pakkans voor plagiaat is nu wel voor iedereen even groot geworden.’
Vergelijkt de software vooral met teksten die online beschikbaar zijn?
KARIN HANNES: Er zit ook niet-gepubliceerd materiaal in de database zoals masterproeven of papers van oud-studenten of van studenten aan andere universiteiten. Zulk plagiaat bleef tot nu onder de radar omdat je die documenten niet terugvindt via Google.
Betekent een hoge score in Turnitin ook meteen dat het om plagiaat gaat?
HANNES: Nee, Turnitin detecteert enkel overeenkomsten met bestaande teksten. Als blijkt dat dertig procent van de tekst al door anderen is geschreven, is dat nog geen plagiaat. Soms moet je bijvoorbeeld een technische vragenlijst van iemand anders bijna letterlijk overnemen. Dat is niet erg, zolang je juist verwijst naar de oorspronkelijke bron. Maar als de ‘overlappende’ stukken tekst hoofdzakelijk uit één bron komen, zónder verwijzing, dan steel je in feite iemands intellectuele eigendom.
Is er wel altijd slechte wil mee gemoeid? Soms zijn studenten zich van geen kwaad bewust.
HANNES: Sommigen beseffen het inderdaad niet. Dat zou moeten veranderen omdat we ook inzetten op sensibilisering en preventie. Als Turnitin een hoge score geeft, moet de examencommissie nog nagaan of het plagiaat intentioneel is, of er sprake is van fraude. Bij een eerstejaarsstudent die het systeem van bronvermelding nog niet goed kent, wordt milder geoordeeld dan bij een masterstudent die hoort te weten hoe je uit het werk van iemand anders citeert.
Neemt het aantal gevallen van intentioneel plagiaat toe?
HANNES: Die cijfers zijn niet beschikbaar. Soms is het duidelijk intentioneel. In 2009 had een student een tekst van het internet vrijwel letterlijk gekopieerd en onder zijn eigen naam ingediend. Grote stukken tekst uit andermans masterproef gebruiken in je eigen proef zonder naar het oorspronkelijke werk te verwijzen, is ook duidelijk plagiaat.
Vanaf wanneer volgen er sancties?
HANNES: Dat hangt af van de omvang en de aard. Als iemand telkens opnieuw plagieert of bijna negentig procent van zijn tekst heeft gestolen, maar blijft beweren dat het eigen werk is, is de sanctie zwaar. Dan kun je al je examencijfers verliezen of je recht op herinschrijving kwijtraken.
Is deze software waterdicht?
HANNES: Niet helemaal. Wie écht wil frauderen, kan dat nog altijd. Je kunt tekst zo manipuleren – zinnen toevoegen, synoniemen gebruiken – dat Turnitin niet ontdekt dat je kopieert. Het kan dus nog, maar Turnitin zal studenten zeker ontmoedigen. Het is vooral belangrijk dat ze onthouden dat academische integriteit belangrijk is voor je wetenschappelijke geloofwaardigheid.
Nathalie Carpentier
‘Wie écht wil valsspelen, kan dat nog altijd.’
