Een Belgische kazerne in Duitsland is de grootste illegalengevangenis van Europa.
Na acht kilometer loofbomen, struikgewas en kreupelhout spat het woud van Stockerbush abrupt uiteen op de enorme betonnen muren die de Cortemarck-kazerne van Büren omwallen. Tot een paar jaar geleden was dit bolwerk nog tegen de Russen gericht, maar de nieuwe vijanden zijn de illegalen. Midden in Duitsland waren hier vanaf 1962 Belgische troepen gelegerd om Amerikaanse atoomwapens te bewaken. In september 1993 droegen ze de kazerne voor honderd miljoen frank over aan de Duitsers. Zes maanden later volgde al de feestelijke heropening : Büren werd de grootste en beruchtste illegalengevangenis van Europa, met plaats voor 600 mensen in drie blokken.
Ik kom in Büren samen met Margret Müller de jonge Algerijn Ahmed bezoeken, die haar in vertwijfeling om hulp vroeg. Margret leidt een vluchtelingengroep. Ahmed zegt haar dat hij hier gek wordt. Het leven in de ?deportatiegevangenis” waar men maximaal achttien maanden kan opgesloten worden hangt volledig af van de dagelijkse transportlijst. Hij heeft al drie weken niets meer vernomen van zijn verloofde Silke. Ze stonden op trouwen. Heeft Silke al een ander ? Kan mevrouw Müller Silke bellen om te horen of ze nog wel van hem houdt ? Dat wil ze wel doen. ?Je weet dat een huwelijk je enige kans is om een deportatie te voorkomen,” zegt ze hard maar eerlijk.
Op een paar jaar tijd zijn in Europa tientallen speciale gevangenissen voor illegalen en asielzoekers uit de grond geschoten. Een pionier was in 1992 het Grenshospitium in Amsterdam, bijgenaamd de Bullebak, opgetrokken in snelle containerbouw. Minister Louis Tobback ging het een namiddag lang bestuderen en liet in dezelfde stijl het Transitcentrum 127-bis in Steenokkerzeel oprichten. De oprechte analyse van Tobback was dat ekonomische vluchtelingen allemaal ?leperds” waren die hier liever ?als meeuwen op een stort” kwamen zitten dan thuis te vissen of de grond te bewerken. De ?127-bis” kreeg de bijnaam van ?koncentratiekamp” na een rapport van Volksgezondheid. Daarin stond hoe mensen in de prikkeldraad bleven vasthaken en met open wonden in de isoleercel werden gegooid. Op een dag hing het bloed er letterlijk tot tegen het plafond. Een reporter mag er van de minister overigens niet binnen.
Volgens een recent wetsontwerp zou de opsluitingsduur ?onbeperkt” verlengd kunnen worden, wat een Europees rekord zou zijn. In België zijn er nu al vier ?detentiecentra” of ?wachthuizen” Merksplas, Brugge, Melsbroek en Steenokkerzeel maar er wordt er nog een in Vottem gebouwd. Rond Zaventem is een groot ?vertrekcentrum” gepland, naar analogie met het ?verwijderingscentrum” dat nu in Nederland in een oude Navo-kazerne opgericht wordt. De infrastruktuur raakt stilaan klaar. In een parlementaire vraag klaagde de burgemeester van Zaventem wel over de ontsnappingen uit de naburige detentiecentra : zijn burgers kregen ongenode gasten en stelden vast ?dat het wasgoed verdween”.
Veel van die speciale gevangenissen in Europa kregen in hun korte bestaan al vaak te maken met muiterijen en hongerstakingen, brandstichtingen en gijzelingen, zelfmoorden en zelfverminkingen. Alleen al in Duitsland waren er de voorbije twee jaar ruim twintig gelukte zelfmoorden. Het regime is er vaak slechter dan voor kriminele gevangenen. Onzekerheid, angst, onbegrip en gevoelens van onrecht, vormen een explosieve cocktail die leidt tot wanhoopsdaden.
Twee weken na ons bezoek in Büren barst de zoveelste opstand uit. Op de nieuwsbeelden is de jonge Ahmed duidelijk tussen de muiters te herkennen. Margret Müller had hem twee dagen eerder laten weten dat Silke niets meer van hem wou weten. Silke dacht dat hij wel een misdadiger moest zijn, anders zou hij toch niet opgesloten zitten ?
