Outlaws en wilde dieren in de natuur en in het hoofd van Tom Liekens.

Noem iets in verband met de natuur wat jongens doen, en Tom Liekens (33) heeft het gedaan. Vogelkastjes en volières knutselen, fossielen en insecten verzamelen, wandelingen maken. En later, natuurgids spelen, zoölogische verzamelingen en natuurhistorische musea bezoeken. Ten slotte ook, iets avontuurlijker, in het Poolse oerbos dwalen of een Belgische wetenschappelijke expeditie naar Spitsbergen (2007) vergezellen, als kunstenaar dan. ‘Ik heb geen privézoo thuis’, waarschuwt hij in de Turnhoutse Warande. Hij toont er Menschen, Tiere, Sensationen – recente schilderijen uit zijn Berlijnse periode, naast ouder werk (tot 1 augustus). ‘In Berlijn kreeg ik voor het eerst het gevoel dat er niemand over mijn schouder meekijkt’, zegt hij. ‘De verandering van decor zorgde voor een opening in de geest.’

De beesten die zijn hoofd bevolken, laten zich niet kooien. Voor de wolven, de olifant en de leeuw, de tijgers, beren, herten, wilde en tamme honden (Bessy) kunnen de poolvlaktes en prairies niet te uitgestrekt, de jungles niet te dicht zijn. Ze dringen zich met zo veel geweld aan hem op, dat hij monumentale formaten kiest om de drukbezette panoramische landschappen te schilderen. Had hij vier eeuwen geleden geleefd, dan had hij de internationale clientèle voor Vlaamse wandtapijten kunnen bedienen: zich in de huiskamer onderdompelen in een weelderig oerwoud was een rage onder gefortuneerden. Dat moet nu wat minder zijn, maar dat kan Liekens niet van de wijs brengen.

‘Ik ben geen natuurschilder’, zo klinkt het. Wel, hij schildert zijn eenzame helden, trieste trappers, miskende dichters en macho wacko’s heus niet thuis of in de stad maar in pure natuurgebieden. Maar inderdaad, de vrije grafische lijnvoering en harde contrasterende kleuren doen veeleer denken aan fantasielandschappen uit enig tekenverhaal. Met de speelgoedcowboys en soldaatjes in de Far West zou de jeugdnostalgie zelfs compleet zijn, ware er niet de grimmige toon van een volwassen besef dat de wereld een verdomd onherbergzame plek is. En niet door de schuld van de wilde dieren. ‘De idylle is pas interessant als ze gecounterd wordt’, constateert de kunstenaar. Hij noemt zichzelf een romanticus, nog een cliché als een huis dat hij met plezier ontkracht door een ontluisterend realistische blik op de dingen.

Hoe dubbelzinnig zijn verbeelding werkt, blijkt het best uit het wreedaardige beeld van een meisje in het bos dat een vogel rauw opeet ( White Cat), eigenlijk een citaat van René Magrittes schilderij Le plaisir. Liekens heeft er twee varianten van gemaakt. Eén is schijnbaar idyllisch: niet een vogel wordt opgepeuzeld, maar een wasbeertje geknuffeld. Het moment voor de dodelijke beet?

Jan Braet