In ‘De kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week mark eyskens over het Francorchamps-contract, de werkloosheid, de grote coalitie in Duitsland, Frankrijk na het geweld, en het begrotingstekort van de VS.

Mijnheer Eyskens, de Waalse politiek komt in opspraak omdat de vorige regering een zeer nadelig contract over de Grote Prijs van Francorchamps heeft gesloten met formule 1-baas Bernie Ecclestone.

MARK EYSKENS: Een surrealistisch verhaal, en een teken van onaanvaardbare slordigheid. Het gevolg van zware politieke en mediatieke druk op de Waalse verantwoordelijken om die Grand Prix te behouden, tegen om het even welke prijs. Ze zitten nu met een kater die de hele retoriek over het marshallplan naar de prullenmand verwijst. Jammer genoeg, want het ging wat beter met Wallonië en er waren tekenen van herstel. PS-voorzitter en minister-president Elio Di Rupo leek het ernstig te menen, maar ziet een afschuwelijk lijk uit de kast vallen. Zo blijft er niet veel geloofwaardigheid meer over.

De schandalen in de huisvestingsmaatschappijen blijken pietluttigheden, in vergelijking met deze zaak. Het gaat over een bedrag van 8 miljard Belgische frank, dat verloren dreigt te gaan. Waanzinnig, in een gewest dat virtueel failliet is. Dit moet politieke gevolgen hebben. Di Rupo kan maar één ding doen: alle verantwoordelijken die bij dit contract betrokken zijn geweest de laan uitsturen.

In de federale regering is de positie van de PS, die een paar maanden geleden onaantastbaar leek, plotseling heel kwetsbaar. Hun geluk is dat de MR in Francorchamps evenveel boter op het hoofd heeft, want de rechtstreeks verantwoordelijke minister was de liberaal Serge Kubla.

In Limburg pleit de nieuwe gouverneur Steve Stevaert voor ‘werk, werk, werk’. Maar ondanks de belofte van 200.000 nieuwe banen, slaagt de regering er niet in de werkloosheid terug te dringen.

EYSKENS: Werkgelegenheid vloeit voort uit een gezonde economie, niet uit een initiatief van de overheid. Tenzij ze kiest voor een ‘verstaatste’ economie, maar ik hoop dat dat stadium voorbij is. De regering moet de klemtoon leggen op het dynamiseren van onze bedrijven, en op zijn minst een oor hebben voor de klachten uit die hoek. Zoals uit de farmaceutische nijverheid. Of uit de bouwsector, die geen personeel vindt, hoewel er meer dan vijfhonderdduizend werklozen zijn. De stad Antwerpen zoekt vijfhonderd mensen voor onderhoudswerken. Ze moeten geen diploma hebben of geen taal kennen. Welnu, ze vinden niemand.

Dat doet het probleem rijzen van de werklozensteun. Een onderwerp dat taboe is verklaard, net als dat van brugpensioen en pensioengerechtigde leeftijd. Maar werklozensteun zonder beperking in de tijd kan gewoon niet meer. Zeker niet als de vacatures niet opgevuld geraken. Men moet aan die steun veel stringentere voorwaarden verbinden, en een strengere controle. Ik pleit niet voor vreselijke maatregelen, maar ik stel toch vast dat Gerhard Schröder, een socialist, in Duitsland al wel heeft ingegrepen.

Mits groen licht van de Bundestag, gaat in Duitsland de grote coalitie van Angela Merkel van start. Met een streng regeerprogramma.

EYSKENS: De twee grote partijen neutraliseren elkaar, en de oppositie is totaal gemarginaliseerd. Dus zou deze coalitie tot grootse daden in staat kunnen zijn, zeker in het begin van de legislatuur. Het is te hopen dat de partners elkaar niet in de wielen rijden, want economen zijn vrij optimistisch over de toestand in Duitsland. Er tekenen zich allerlei verbeteringen af, de Duitse economie zou wel eens opnieuw op volle toeren kunnen gaan draaien, wat zeer positief is voor Europa.

Merkel wil de ambtenaren langer doen werken, de pensioenleeftijd optrekken, een betere werklozencontrole voeren, de btw verhogen, de fiscale aftrek van hypotheekleningen verminderen tot afschaffen, enzovoort.

EYSKENS: Daarmee vergeleken is ons Generatiepact een zachtgekookt ei, niet meer dan een aanzet tot een oplossing van de vergrijzingsproblemen. En men schreeuwt nu al moord en brand in alle richtingen. ‘De onmogelijkheid van het noodzakelijke’, zoals ik dat heb genoemd, manifesteert zich weer. Verstandige mensen die de dossiers kennen, weten wat moet gebeuren in België. Maar het blijkt onmogelijk om het uit te voeren, omdat meteen met stakingen en betogingen wordt gedreigd. En als je spreekt over selectieve immigratie, barst de hel ook los.

Men moet de mensen beter uitleggen hoe precair de toestand is. We hebben meer nood aan pedagogen dan aan demagogen. Over twintig jaar zijn er in België 300.000 actieven minder, en 200.000 niet-actieven meer. Als men nu niets doet, zal onze welvaartsstaat grote barsten gaan vertonen, en zal er een échte sociale crisis uitbreken. Of toch zeker een van de sociale zekerheid.

De regering-Merkel betekent voorlopig het afscheid van Gerhard Schröder op het hoogste Duitse niveau.

EYSKENS: Ik vond hem een goed kanselier, die ook durfde tegen zijn eigen partij in te gaan. Het is jammer dat hij door de kiezers niet beloond is. Ik ben ervan overtuigd dat mocht de kiescampagne nog één week langer hebben geduurd, Schröder alsnog gewonnen zou hebben. Want de campagne van Merkel was allesbehalve goed. Schröder heeft herhaaldelijk blijk gegeven van grote moed, een zeldzame kwaliteit in de politiek. We leven in een periode van extreem populisme, en van government by opinion polls: ‘Ik ben hun leider, dus ik volg hen.’ Dat was niet de stijl van Schröder. En ook niet van Tony Blair. Blair en Schröder waren de jongste jaren de enige twee echte leiders in Europa. Helaas kan ik aan dat lijstje nauwelijks andere namen toevoegen.

In Frankrijk lijkt het geweld wat geluwd. In opiniepeilingen maakt de zo bekritiseerde minister van Binnenlandse Zaken Nicolas Sarkozy een goede beurt.

EYSKENS: Ik heb Sarkozy ontmoet op een bijeenkomst van bedrijfsleiders in Deauville. Hij is een briljant redenaar en debater, hij werkt met kwinkslagen en sarcasme, en hij beschikt over een grote dossierkennis. Maar hij heeft ook een gevaarlijke kant: hij is een geweldige populist, die weet hoe hij zijn publiek naar de mond moet praten en vleien. Dat is tijdens de voorbije rellen gebleken. De modale Fransman ziet op televisie de brandstichtingen en een beginnende revolutie, die wil maar één ding: al die oproerkraaiers oppakken en het land uitzetten. Sarkozy heeft hen op hun wenken bediend. Men moet dat geweld vanzelfsprekend beteugelen, maar repressie alleen lost het onderliggende probleem niet op.

De waarheid is dat vreemdelingen, ook al hebben ze de eigen nationaliteit, gediscrimineerd worden. Ook in ons land. Dat mogen we niet ontkennen. Sommige discriminaties volgen uit het feit dat allochtonen zich niet of onvoldoende willen aanpassen, maar wie dat wél doet, wordt óók gediscrimineerd. Als een werkgever de keuze heeft tussen een Belg en een Marokkaan, kiest hij voor de Belg.

Als je dat laat verder kankeren, creëer je een explosieve toestand. Zeker als je ook nog het apartheidsbeleid duldt, waarvoor zowel het Vlaams Belang als Dyab Abou Jahjah pleiten. Même combat, die twee. Zij zeggen: ‘We zijn tegen multiculturaliteit, maar nu we er toch mee zitten, gaan we de culturen zich afzonderlijk laten ontwikkelen. Met eigen scholen, eigen moskeeën, eigen instellingen, eigen taal, en zo meer.’

Dat is apartheid. Als je multiculturaliteit niet afstemt op interculturaliteit, krijg je op kleinere schaal een clash of civilisations. Zoals we in Frankrijk hebben gezien. Er is maar één land waar de interculturaliteit min of meer aan het lukken is: de Verenigde Staten. En die hebben er tweehonderd jaar over gedaan. In Europa zitten we volop in een vorm van rassenstrijd. Jammer genoeg hebben te weinig politici de moed om de juiste analyse te maken.

Michel Camdessus, de gewezen directeur-generaal van het Internationaal Monetair Fonds, waarschuwt voor een wereldrecessie als de VS hun begrotingstekort niet onder controle krijgen.

EYSKENS: Zijn vrees is overdreven. Amerika leeft sinds jaren met een twin deficit, op de begroting én op de handelsbalans, zonder daar echt veel hinder van te ondervinden. Dat kan omdat de dollar nog altijd dé reservemunt is in de wereld. De euro is dat niet geworden, vreemd genoeg. Zolang de dollar overal wordt aanvaard, kunnen de Amerikanen hun tekort blijven financieren door bij wijze van spreken dollars bij te drukken. Als dat omslaat, of als de Chinezen hun kolossale reserve van duizend miljard dollar niet meer beleggen in Amerikaanse schatkistbons, komt er een grote omwenteling, maar de Chinezen hebben daar geen enkel belang bij.

Het grote knelpunt voor de VS is het handelsdeficit, dat bijna zeven procent van het bruto binnenlands product bedraagt, een absoluut record. Het is daaraan dat in de eerste plaats iets moet veranderen. En ook dat hangt af van de Chinezen, omdat de yuan, de Chinese munt, ondergewaardeerd is. Als ze die opwaarderen, zal het Amerikaanse tekort wel dalen. Ik ben dus lang niet zo pessimistisch als Camdessus. De wereldeconomie doet het beter dan twee jaar geleden, en dat ondanks de hoge olieprijzen.

De Amerikaanse president George Bush is op bezoek in China. De dagen ervoor stak hij in Japan de loftrompet over Taiwan, en pleitte hij voor meer respect voor de mensenrechten.

EYSKENS: Dat heeft mij verwonderd. Maar ik vermoed dat die uitspraak vooral voor intern Amerikaans gebruik bedoeld was. Er zijn in de VS verkiezingen in het Congres, en de Republikeinen staan er niet goed voor. Bush zal zijn boodschap wel zorgvuldig hebben laten decoderen voor de Chinezen, zodat die wisten dat ze er niet te veel rekening mee moesten houden.

China en de VS hebben complementaire belangen. Er zal zeker gepraat zijn over de wederzijdse investeringen. De Chinezen zwemmen in het geld, en zijn steeds meer geneigd om westerse en ook Amerikaanse bedrijven over te nemen. Een beetje vreemd, voor communisten of ex-communisten in het vaderland van het kapitalisme. Daarnaast is er het thema van de Wereldhandelsorganisatie. Een belangrijke instelling, maar de besprekingen over het vrijmaken van de wereldhandel lijken in het slop te zitten. Vooral omdat de VS en Europa vasthouden aan hun landbouwbeleid. Jammer, want uit studies blijkt dat bij een verdere liberalisering van de wereldhandel, de wereldeconomie een jaarlijkse impuls krijgt van 300 miljard dollar, wat niet onaardig is. Maar de koudwatervrees is ook hier te groot.

Koen Meulenaere

‘We hebben meer pedagogen en minder demagogen nodig.’