Filip Dewinter houdt de rug recht, ook na de nederlaag van 14 oktober. Maar de klap is aangekomen. En dat ‘zijn’ VB uitgerekend door een andere Vlaams-nationalistische partij van tafel werd geveegd, heeft hij niet verteerd: ‘Het is wrang om te moeten vaststellen dat anderen nu profiteren van wat wij hebben opgebouwd. Dat doet hier vanbinnen pijn.’

Aan de muur van het kantoor van Filip Dewinter (°1962) hangt de bekende Mohammedcartoon uit Jyllands-Posten die destijds de halve islamitische wereld in rep en roer zette. Dewinter, trots: ‘Gesigneerd door tekenaar Kurt Westergaard. Een cadeau van Deense journalisten.’ Daarnaast een grote, hemelsblauwe poster uit de vroege jaren zeventig, waarop Spaanse franquisten broederlijk naast Italiaanse neofascisten van MSI en andere radicaalrechtsen staan. Dewinter: ‘Dat was het antwoord van het nouvelle droite op mei 68. Je vindt zulke niet veel meer.’ Zo is zijn leven, zijn loopbaan ook: van jongs af aan op de barricaden. Van de rechtsradicalen van het NSV recht als VB’er het parlement in. Op zijn 23e was hij al parlementslid, en jarenlang stuwde hij het VB omhoog en was hij de schrik van Vlaanderen, de boeman van België. Pas in 2007 begon het VB-verhaal te stokken. En op 14 oktober gebeurde wat Dewinter in zijn vijftigjarige leven nog nooit had meegemaakt: voor het eerst was hij de grote verliezer van de verkiezingen.

FilipDewinter: Het is vandaag 26 oktober, de dag van het Offerfeest. Ik heb soms de indruk dat ik ritueel geslacht ben . (grijnst) De gemeenteraadsverkiezingen waren een bittere pil. Uiteraard hadden we een zeker verlies inge- calculeerd, maar we hadden voor onszelf toch de illusie gecreëerd dat we de schade zouden kunnen beperken.

Zoals Gazet van Antwerpen schreef: VB moet 15 procent kunnen behalen.

Dewinter: Ik hoopte op 17 procent, en waarom geen 20? In de laatste weken voor 14 oktober voorspelden verscheidene peilingen een nek-aan-nekrace tussen Janssens en De Wever. Die extreme polarisatie heeft ons parten gespeeld. U weet niet hoeveel mensen mij de laatste week hebben gezegd, bijna verontschuldigend: ‘Sorry Filip, maar Janssens móét weg. Dit keer stemmen wij op De Wever.’ De Wever heeft zich in de belangstelling van ons electoraat gewerkt door te zéggen dat hij tegen het cordon sanitaire is. Meer dan 60 procent van het VB-electoraat heeft op 14 oktober voor De Wever gestemd. Dat hij dat maar niet vergeet.

U levert de onderstroom voor zijn Vlaamse grondstroom.

Dewinter: (lachje) Dat is uw analyse. Ik stel vast dat wij het waren die de eenheid op rechts wilden bewerkstelligen. Een politiek verbond tussen N-VA, VB en LDD: stel u dat maar eens voor. Als we tussen die partijen een politieke godsvrede hadden kunnen afroepen, dan had Vlaanderen de vrijheidsbeweging gekregen die het verdient. Eén die kan presteren wat in Schotland en Catalonië aan het gebeuren is: de natie naar onafhankelijkheid stuwen.

Is dat niet wat Bart De Wever in 2014 beoogt: de N-VA zo sterk maken dat hij Vlaamse autonomie kan afdwingen?

Dewinter: Mag ik de zaken in historisch perspectief plaatsen? Onze tegenstanders hebben in de loop der jaren verschillende partijen in de markt gezet met als enige doel ons te counteren. Eerst kreeg Jean-Marie Dedecker alle aandacht, want hij was de drakendoder van het VB, de man die kon wat de traditionele partijen nooit vermochten: stemmen van het VB afpakken. Maar al snel zag het establishment dat De Wever nog sterker was. Die De Wever draaide nochtans al een tijdje mee in dat kleine partijtje van hem, maar men heeft zijn uitzonderlijke politieke talent pas ontdekt toen het opportuun was: namelijk toen de ster van Dedecker te snel bleek te tanen. Ineens kon het niet meer op. Van De slimste mens ter wereld tot de kookboekenrubriek, De Wever was en is overal. En voilà, hij was vertrokken.

Het is weer eens wat anders: een complottheorie om het eigen falen te verdoezelen.

Dewinter: Ik ben niet naïef: van in het koninklijk paleis tot in de tempels van de loge heeft men altijd naar strategieën tegen ons gezocht. Maar geen van hun ideeën werkte: doodzwijgen niet, bashen niet, niks. En toen dachten ze: als we nu eens een andere Vlaams-nationale partij zouden creëren? Een die niet echt gevaarlijk is, die voldoende salonfähig wil blijven om te doen wat gedaan mag worden zonder the powers that be wezenlijk te bedreigen, maar toch één die vuil genoeg is om het VB-electoraat te charmeren. En ineens heeft iedereen het over de N-VA.

De N-VA als een creatuur van het Belgische establishment: probeer dat eens op de redactie van Le Soir te vertellen.

Dewinter: De N-VA’ers zelf beseffen het niet goed, maar zij zijn de laatste behoeders van België. Ze gebruiken geen woorden meer als ‘separatisme’ of ‘onafhankelijkheid’. Ze zweren nu bij ‘confederalisme’. Zoals Karel Dillen altijd zei: ‘Confederalisme is un federalisme des cons.’ Confederalisme bestendigt de essentie van de Belgische staat: buitenlandse zaken, defensie, sociale zekerheid. Daarover moet de Vlaamse deelstaat voortdurend onderhandelen met Wallonië, dat daarin geen zin heeft. Alleen een eenzijdige Vlaamse onafhankelijkheidsverklaring waarna vanuit een sterke positie met Wallonië onderhandeld wordt, werkt.

Wat is eigenlijk zo verwerpelijk aan dit land, dat u uw carrière in het teken zet van de afbraak ervan? Wat heeft België Filip Dewinter ooit aangedaan?

Dewinter: Het is geen kwestie van haat tegen België. Het is liefde voor Vlaanderen. Als volksnationalist vind ik dat elk volk recht heeft op een eigen staat. Nooit zullen de Vlamingen in een Belgische context hun belangen kunnen maximaliseren. Ik ben geen romantische nationalist. Mijn profiel is er geen van vendelzwaaien en trommelroffelen. Ik ben rationeel en berekend, zeker in het nastreven van mijn doel: Vlaamse onafhankelijkheid.

Bent u wel rationeel? Een overzicht van uw loopbaan bestaat vooral uit hevige beelden. Dewinter vechtend met de Militaire Politie, Dewinter in actie op de IJzerbedevaart. Dewinter die VB-congressen opzweept. Eén constante: waar Dewinter is, laaien de emoties op.

Dewinter: Mijn Vlaams-nationalisme is zakelijk, maar politiek is mijn passie. Dat mag blijken uit mijn discours, uit mijn toespraken, hoe ik bougeer in de politiek. Maar ik ben geen huilebalk als Bert Anciaux en tegenwoordig zelfs Patrick Janssens. Mijn stelling is die van Margaret Thatcher: don’t cry, make your opponents cry.

Dat plezier is u de laatste jaren ontzegd. U zat in de partij die klappen kreeg.

Dewinter: De Wever heeft twee verkiezingen op rij gewonnen. Uit ervaring kan ik zeggen: dat is het gemakkelijkste deel van het parcours. Winnen is niet eens zo moeilijk. Je als partij en politicus handhaven, gedurende jaren, zelfs een paar decennia, dát is moeilijk.

Tot 2004 wisten we perfect welk traject we samen moesten volgen, maar toen behaalden we 24 procent. Die overwinning heeft ons het hoofd op hol gebracht. We zijn ons gaan beroezen. Eerst dachten we dat we aan de macht zouden komen. Toen dat niet kon, ageerde iedereen in alle richtingen. Moesten we een salonfähige beleidspartij worden, of waren we toch goed bezig als zweeppartij? Terwijl het cordon sanitaire toch gehandhaafd bleef.

U verloor de voorbije jaren handenvol medestanders van het eerste uur aan anderen.

Dewinter: Is dat niet cynisch, Francis Van den Eynde, Jurgen Ceder, Karim Van Overmeire, Frank Vanhecke en consorten die ineens witter dan wit wassen? Ik ken ze allemaal, vaak van in hun studententijd. Al die jaren deelden wij eenzelfde ideologische lijn. Ik kan me niet voorstellen dat ze in één jaar tijd helemaal veranderd zijn. Ik weet hoe ze echt in elkaar zitten, ik weet wat ze denken. Ik ken de boeken in hun bibliotheek, ik weet welke gesprekken ze voeren, wie hun maîtres à penser zijn. Het zijn namelijk ook de mijne.

Karim Van Overmeire zegt nu: ‘Dat zeventigpuntenplan was fout.’ En hij neemt afstand van alle punten die blijk geven van ‘een racistische houding’. Zo geeft hij het hof van beroep dus woordelijk gelijk.

Dewinter: Ik weet nog hoe emotioneel Van Overmeire was toen wij veroordeeld werden. Hij moet zijn nieuwe uitspraken maar met zijn geweten in overeenstemming brengen. In zijn plaats zou ik mezelf niet meer in de ogen kunnen kijken. Ik zal nooit om het even wat afzweren, zeker niet om schepen of burgemeester te mogen zijn. (boos) En daarvoor het hof van beroep van Gent gelijk geven? Ik pleeg nog liever hara-kiri.

Hebt u zich ooit als een racist beschouwd?

Dewinter: Nee.

‘Ik ben geen racist, maar…’

Dewinter: De enige juiste definitie van racisme is de leer dat het ene ras superieur is aan het andere. Volgens die definitie ben ik geen racist, ben ik het nooit geweest en zal ik het nooit zijn. Ik geloof niet in de superioriteit van een bepaald ras op basis van genetische kenmerken.

Wie al jaren blijft volhouden ‘ik moet die makakken niet’, is ook een racist.

Dewinter: Wat heeft dat nu met racisme te maken? Ik mag iemand toch sympathiek of antipathiek vinden? De bepleiters van de multiculturele samenleving doen alsof we in een Club Méditerranée leven. ‘Tout est beau, tout est gentil, tout est sympathique.’ Nee, natuurlijk. Die moslimcultuur ligt me niet. Mag dat niet meer?

Dat is alvast een wezenlijk verschil tussen de N-VA en het VB. De N-VA levert met Nadia Sminate de eerste moslim die in Vlaanderen burgemeester wordt.

Dewinter: Ik begrijp niet goed waarom de N-VA haar etnische afkomst ineens zo benadrukt. Dat gaat toch helemaal tegen haar programma in? Voor de verkiezingen wilde de N-VA niet antwoorden op vragen hoeveel allochtonen er op hun lijsten stonden. Dat was niet van belang, ‘wij zijn allemaal Vlamingen’. Die houding vertrekt trouwens van een juist concept van burgerschap. Nu is dat ineens niet meer zo en pronkt men met de Turkse en Marokkaanse N-VA’ers. Men gebruikt ze om de aandacht af te leiden van het feit dat ze zo veel ex-VB’ers in hun rangen hebben.

Dat kan het VB niet zeggen. U hebt amper allochtoon politiek personeel.

Dewinter: Ik wil dat nuanceren. Alleen al in Antwerpen hadden wij kandidaten van Chinese, Spaanse en Poolse afkomst. Elders was dat ook zo. Het gaat er mij niet om of iemand een Aziaat of een neger is. Willen zij aansluiten bij het VB? Geen probleem. Maar zou een moslim willen aansluiten bij het VB? Dat is wél een probleem. Net zoals een socialist ook niet welkom is.

U vermengt politieke en religieuze categorieën.

Dewinter: De islam is dan ook meer een politiek systeem dan zomaar een godsdienst. Ik begrijp trouwens niet dat de christendemocraten moslims op hun lijsten toelaten. Wat is het nu: zijn we nu christenen of niet? Je kunt toch geen twee totaal verschillende wereldbeelden zomaar door elkaar haspelen?

Dat is het probleem van de CD&V. Uw probleem is dat het VB helemaal vastzit. Salonfähig worden werkt niet. Hard campagne voeren, zoals nu, blijkbaar ook niet. Het voorzitterschap van Bruno Valkeniers is uitgedraaid op één grote mislukking.

Dewinter: Ik heb veel respect voor het werk dat Bruno Valkeniers heeft verzet, zeker intern. Maar zoals gezegd: hij beantwoordt minder aan het profiel van een voorzitter van een zweeppartij. Misschien had ik de partij zelf in handen moeten nemen. Maar dat heb ik niet gedaan: omdat ik zo niet functioneer, en omdat het niet correct geweest zou zijn ten opzichte van Bruno . Het VB is geen partij van vadermoorden. (monkellachje) Misschien ben ik wel te zachtaardig voor de politiek.

En nu de nood aan een nieuwe voorzitter hoog is, zet u zelf een stap opzij.

Dewinter: Ik was graag kandidaat-voorzitter geweest, maar ik had voor mezelf uitgemaakt dat dit niet kon als ik in Antwerpen minder dan 15 procent zou behalen. Dat is toch gebeurd, en dus ben ik niet meer geloofwaardig. Het VB zal moeten vervellen, en in die zin deel ik de kritiek vanVBJ-voorzitter Tom Van Grieken. De strategie van de voorbije jaren heeft niet gewerkt, al denk ik wel dat ze ons voor erger behoed heeft. Het VB had ook zijn fundamenten weggespoeld kunnen zien – wat de Volksunie destijds overkwam.

We hebben een patat gekregen, maar we liggen niet in de touwen. De structuur van de partij is intact, het potentieel aan kiezers is nog groot. En we kunnen opnieuw vooruitgang boeken. Dat is tenminste het voordeel van een spectaculaire nederlaag. Never waste a good crisis: het VB is diep genoeg gezakt om opnieuw te kunnen winnen. Maar dat hebben we nu wel nodig: nog eens winst.

En hoe wil het VB weer opstaan?

Dewinter: Ik denk niet dat we nog harder moeten schoppen. Wij moeten vooral vermijden om te veel met de Wet-straat geassocieerd te worden. We moeten weer de straat op, weg uit de salons van de macht. Niet dat we ooit daar- toe hebben behoord, maar in de perceptie van de kiezer hoorde het VB bij het meubilair van de Wetstraat.

De kracht van verandering is door de N-VA geclaimd. Die bent u kwijt.

Dewinter: Dat zal misschien nog één verkiezing duren. Dan kan ook de N-VA niet meer doen alsof ze geen deel van het establishment is. Ook De Wever moet vanaf nu besturen, en dus compromissen maken. Trouwens, het was een stommiteit van hem om in Antwerpen het VB niet als een stok achter de deur te houden. Daardoor is De Wever wel ‘formateur’ in naam, maar is Patrick Janssens de echte king maker. Zelfs als er ooit een centrumrechts bestuur komt, zal dat nog met de zegen van Janssens zijn. De voorbije dagen vond ik De Wever toch niet zo’n schitterende strateeg.

Maar hij hertekende wel de politieke kaart van Vlaanderen.

Dewinter: Is dat zo? Toen het VB keer op keer de verkiezingen won, hebben wij de rechterzijde wezenlijk versterkt. Wij haalden onze nieuwe kiezers weg bij links. Wij verzwakten het socialistische electoraat. Hoeveel stemmen haalde De Wever op 14 oktober bij links? Geen enkele. De Wever heeft rechtse stemmen bijeengebracht. Hij behaalde een pyrrusoverwinning.

Linkse kiezers kunnen overhalen naar rechts, dat kan De Wever nog altijd niet. Dat heeft het VB wél gedaan. Wij hebben de strategie van Alain de Benoist en Nieuw Rechts in de praktijk gebracht. Dan is het inderdaad wrang om te moeten vaststellen dat anderen nu profiteren van wat wij hebben opgebouwd. (wijst naar zijn borst) Dat doet hier vanbinnen pijn.

Het VB heeft de voorbije jaren de ideologische strijd om Vlaanderen gewonnen. Links beseft dat goed, maar rechts zal dat natuurlijk nooit toegeven. (zucht) Vlaanderen heeft de domste rechterzijde ter wereld.

Dat is úw analyse.

Dewinter: Toch is het zo. Onze Vlaamse rechterzijde laat zich permanent gijzelen door links. Vlaams rechts kan niet doen wat in Denemarken, Italië of Oostenrijk is gebeurd: een rechts beleid voeren. Omdat men zich nog altijd laat aanpraten dat niet alle rechtse krachten zich mogen verenigen. Denkt u dat de SP.A een cordon zal vormen rond de stalinisten en maoïsten van de PVDA? Nee, ze zal ermee samenwerken en samen met Groen een progressief front vormen, zoals in Borgerhout. Ook De Wever verkijkt zich op het cordon sanitaire. Dat cordon is een zwart gat voor iedereen die ermee te maken heeft, ook voor hem. Hij zou moeten beseffen dat zijn bondgenoten zich ter rechterzijde bevinden. Maar dat doet Bart De Wever niet. En dus levert hij Vlaanderen over aan links.

U bent nog niet zo lang grootvader. Wat vertelt Filip Dewinter zijn kleinzoon als die hem ooit vraagt wat hij in zijn leven heeft bereikt?

Dewinter: Ik zou hem zeggen: ‘Quitters never win, winners never quit.’ Ik zou hem uitleggen dat ik beginselvast ben geweest. Dat ik best fier ben op wat ik heb bereikt. Links is zwakker dan ooit. De Vlaamse onafhankelijkheid was nog nooit zo nabij, en de Vlaming is zich meer dan ooit bewust van zijn identiteit. Anderen zullen die pluimen ook op hun hoed willen steken. Maar ooit zal men ons VB’ers wel de eer gunnen die wij verdienen. De geschiedenis leert dat er altijd één partij is, één beweging die de voorhoede op zich neemt. Al is het zo dat die partij meestal niet wordt beloond. In Kroatië of Oekraïne zijn het niet de leiders van de historische vrijheidspartijen die vandaag de presidenten leveren. De dag dat Vlaanderen onafhankelijk wordt, zal het ook niet Filip Dewinter of Gerolf Annemans zijn die vanaf de pui van het stadhuis wordt toegejuicht. Dat is voor de Kris Peetersen of de Bart De Wevers. En wij zullen achteraan op de Grote Markt goedkeurend staan toekijken, en nadien een pint drinken.

Mag ik een vergelijking maken met de Ierse onaf- hankelijkheidsstrijd? Ik ben liever de Michael Collins (de onafhankelijkheidsstrijder, nvdr.) dan Eamon de Valera (de eerste president). De De Valera’s zijn altijd berekend, kijken immer de kat uit de boom. Zij ageren en functioneren met het oog op hun politieke carrière. De Michael Collinsen vangen de klappen op. Want zij hebben hun nek uitgestoken. Zij hebben het vuile werk gedaan.

DOOR WALTER PAULI, FOTO’S FILIP VAN ROE

‘Meer dan 60 procent van het VB-electoraat heeft op 14 oktober voor De Wever gestemd. Dat hij dat maar niet vergeet.’ (Filip Dewinter)

‘De N-VA’ers zelf beseffen het niet goed, maar zij zijn de laatste behoeders van België.'(Filip Dewinter)