In Mechelen staat het eerste virtuele ziekenhuis van België. Radiologen bekijken er radiografieën die vanuit het buitenland digitaal doorgestuurd worden en mailen de verslagen naar de aanvragende arts. Een verhaal van efficiëntie en kostenbesparing in de gezondheidszorg.
Op het industrieterrein Mechelen Noord bekijkt een radiologe de rx-scan op haar computerscherm. Hodo S., geboren op 10 januari 1985, is gevallen. Zijn Engelse huisarts heeft het op de verwijsbrief over hevige pijn in de onderrug. Hodo liet in zijn Britse woonplaats de nodige radiografieën maken, in Mechelen worden ze nu bekeken, het rapport wordt in het Engels opgemaakt en naar de huisarts gemaild. Twee meter verder leest een radiologe de mr-hersenscan van Arie M. uit Rotterdam, geboren op 7 april 1938. Op de aanvraag voor medische beeldvorming heeft zijn huisarts geschreven dat Aries spraakmotoriek soms hapert. De Nederlandse arts zal over een paar minuten het verslag in zijn mailbox vinden.
Eurad Consult is gevestigd tussen high- en biotechbedrijfjes. ‘Wij doen aan teleradiologie’, zegt bedrijfsleider Roel Peeters. ‘We zijn het eerste virtuele ziekenhuis in België. Onze radiologen bekijken hier radiografieën die uit Engeland en Nederland komen. We krijgen ze rechtstreeks op onze schermen, samen met de verwijsbrief van de behandelende geneesheer en we leveren het protocol af in de taal van de aanvrager. Eigenlijk exporteren we voortdurend medische kennis.’
Eurad ontsproot aan het brein van Jan Schillebeeckx, een radioloog van het Imeldaziekenhuis in Bonheiden: ‘Ik dacht al jarenlang na over informaticatoepassingen in radiologie en zag dat er wereldwijd een tekort was aan radiologen. Ik dacht: als je medische beelden vanuit de radiologieafdeling 50 meter ver kunt sturen, bijvoorbeeld naar het operatiekwartier, dan moet dat ook kunnen over een afstand van 500 kilometer. Als je maar voldoende bandbreedte en de juiste apparatuur hebt.’ Samen met drie partners startte hij in 2001 Eurad.
Econoom Roel Peeters werd aangesteld om het businessmodel in de praktijk te brengen en om de werkstroom zo vlot mogelijk te laten verlopen. ‘Enerzijds stijgt de vraag naar radiologische onderzoeken elk jaar. Niet alleen is er de vergrijzing van de bevolking, maar de artsen en patiënten worden ook steeds veeleisender. Anderzijds heerst er op de meeste plaatsen een tekort aan artsen en zeker radiologen. Door de vervrouwelijking van het beroep wordt er ook steeds meer deeltijds gewerkt, wat het tekort nog vergroot. In dat gat sprong Eurad Consult.’
Hij neemt Groot-Brittannië als concreet voorbeeld: ‘Momenteel zijn daar 1940 vacatures voor radiologen. Het tekort aan radiologen bedraagt er bijna 40 procent. Jaarlijks studeert er over het Kanaal een honderdtal radiologen af. Dan weet je het: ze krijgen dat probleem niet één-twee-drie opgelost. Vroeger trokken ze Indiase en Zuid-Afrikaanse radiologen aan. Maar toch: de vraag was veel groter dan het aanbod, dus de prijzen in de privéziekenhuizen stegen. In de publieke ziekenhuizen waren er steeds langere wachttijden en te late verslagen. De overheid heeft er het nut van teleradio- logie vlug ingezien. Dankzij het digitaliseren van de medische beelden kun je in plaats van radiologen te importeren, radiografieën exporteren naar plaatsen waar er meer dan voldoende radiologen zijn.’
Peeters heeft wat cijfers: in België zijn er 1500 radiologen, dat is 1 radioloog per 6667 inwoners. In de VS zijn er 30.000 radiologen, of 1 per 10.000. In Frankrijk 5000 of 1 per 12.000. Nederland telt slechts 800 radiologen en komt zo op 1 radioloog per 20.000 inwoners In Groot-Brittannië is de toestand nog erger: met 2500 radiologen kom je daar aan 1 radioloog per 26.000 Engelsen. Peeters: ‘Let op, want dat zijn gemiddelden. In Frankrijk bijvoorbeeld is er nauwelijks een probleem in het zuiden, maar wel een groot tekort in het noorden. In de VS is er geen tekort aan de oost- of westkust, wel in het binnenland.’
UITVOERIG GESCREEND
Alle radiologen van Eurad zijn niet alleen in België erkend, maar ook in het land waar de onderzoeksaanvraag vandaan komt. Peeters: ‘Voor we radiologen aanwerven, worden ze uitvoerig gescreend en moeten ze onze medische adviesraad passeren. De radiologen werken bij ons op zelfstandige basis, zoveel dagen per week, zoveel verslagen per jaar. We hebben graag dat onze radiologen nog deeltijds in een ziekenhuis werken, zo krijgen ze extra feedback en blijven ze goed op de hoogte van wat er gebeurt.’
De radioloog boekt bij de secretaresse de dagen en uren dat hij een werkstation bij Eurad wil. Dat kan elke dag van de week, elk moment van de dag, zoals het de radioloog het best past. De medische secretaresse zorgt ervoor dat de juiste aanvragen en bijbehorende radiografieën in de mailbox van de juiste radioloog zitten. Want elke radioloog heeft zijn specialiteit: neuro, longen of buik bijvoorbeeld.
Vandaag zijn er 12 radiologen bij Eurad aan de slag. Ze leveren nu zo’n 40.000 verslagen af per jaar. ‘Dat is vergelijkbaar met de productie van alle Vlaamse radiologieafdelingen van de universiteiten samen’, zegt Peeters. Dat leverde Eurad een omzet van 2 miljoen euro in 2006 op. ‘We zijn Europees marktleider.’ In Barcelona is er een soortgelijk bedrijf TMC, maar de radiologen werken er van thuis uit. Het Schotse Expert Eye werkt dan weer met radiologen vanuit het ziekenhuis. Nog andere bedrijfjes hebben enkel een adres en telefoniste ergens in West-Europa, maar laten de radiografieën lezen in lagelonenlanden als Polen, Roemenië of India. Peeters: ‘We zweren bij ons businessmodel, waarbij we radiologen die we goed kennen hier samenbrengen, in een open kantoor, met topinfrastructuur en tegen een correct Belgisch loon.’
Groot-Brittannië is goed voor 80 procent van de Euradomzet, de rest komt van Nederland. Peeters: ‘Op ons lijstje met markten om aan te boren staan nu wereldwijd alle Engelstalige landen, zoals Zuid-Afrika, Saudi-Arabië, Qatar… Neem Qatar: welke radioloog wil daar wonen? Dan kun je toch beter hun radiografieën hier bestuderen. Daarna denken we aan Noord-Frankrijk, dat we met Waalse radiologen moeten kunnen aanpakken. Eigenlijk zijn alle plaatsen waar er radiologen te kort zijn, pakweg de hele wereld dus, onze markt.’
Eurad zit nu in Mechelen en het heeft een eerste bijkantoor in het Nederlandse Tilburg. Peeters: ‘Als eerste buitenlandse vestiging kozen we bewust een plek die maar op één uur rijden ligt. Zo kunnen we onze eerste buitenlandse dochter het best uitbouwen en er het meest van leren. Maar we gaan natuurlijk nieuwe vestigingen openen waar er te veel radiologen zijn en denken daarbij aan Boedapest, Rome en Kaapstad.’ Die plaatsen liggen nog allemaal in dezelfde tijdzone als België, maar Eurad wil ook in de andere tijdzones aan de slag. Peeters: ‘Dat is onze droom: 24 uur op 24, 7 dagen op 7 radiografieën lezen.’ Het grote voorbeeld is het Amerikaanse beursgenoteerde Nighthawk, opgericht in 2001 dat de voorbije drie jaar 1272 procent groei kende en nu met 172 werknemers 64,1 miljoen dollar omzet noteert. Het heeft centra verspreid over heel de VS, maar ook in Zürich en Sydney.
Natuurlijk rijzen daarbij vragen. Bijvoorbeeld: is Eurad geen voorbeeld van de commercialisering van de geneeskunde? Dreigt winstbejag op een bepaald moment niet de belangrijkste drijfveer te worden? Stichter Schillebeeckx: ‘Ik zie dat eerder omgekeerd: Eurad komt ter hulp als er ergens een probleem is, bijvoorbeeld door een tekort aan radiologen. Het is nooit onze bedoeling geweest om bijvoorbeeld met goedkope radiologen in lagelonenlanden te werken.’
Maar begin dit jaar distantieerde Schillebeeckx zich van Eurad. Zijn participatie van 25 procent staat te koop. De stichter had toch een andere visie dan de meerderheid van de aandeelhouders, die vooral de Engelse markt verder willen bewerken. Schillebeeckx wou eerder de technologie ter beschikking stellen van minder goed ontwikkelde gebieden. En waar allicht aanvankelijk minder winst te rapen zou vallen. Hij sloeg ontgoocheld de deur achter zich dicht, omdat hij een andere visie heeft over de toekomst van Eurad. Toch blijft hij geloven in het oorspronkelijke opzet van teleradiologie.
Waar zitten de voordelen van een centrum als Eurad? Peeters: ‘Met het Eurad-systeem kun je de kwaliteit van de gezondheidszorg verhogen. Via ons platform kunnen ziekenhuizen de radiografieën laten beoordelen door de meest gespecialiseerde radioloog waar ook ter wereld: als er een zeer complexe breuk is aan bijvoorbeeld de pols, zouden wij er met ons systeem kunnen voor zorgen dat die radiografieën bij de allerbeste specialist van de pols terechtkomen, waar die zich ook bevindt.’
Maar Eurad zegt ook efficiënter te werken dan een radiologieafdeling in een ziekenhuis. Dat is dus kostenbesparend. Peeters: ‘Hier op het bedrijvenpark in Mechelen creëren we rust en zijn we optimaal georganiseerd, zodat de radioloog zo efficiënt mogelijk kan werken. Een radioloog leest bij ons gemiddeld 40 mr-scans per dag in eerste of tweede lezing. Dat is meer dan op een radiologieafdeling van een ziekenhuis. Ik durf dan ook te stellen dat we met dezelfde capaciteit, meer dossiers kunnen afhandelen.’
‘Bovendien zouden we hier nachtlezingen voor onze rekening kunnen nemen. Vandaag is het nog zo dat elk ziekenhuis elke nacht een radioloog heeft die kan worden opgetrommeld. Dat is niet alleen niet zo prettig voor die radioloog, er hangt ook een prijskaartje aan. Wij zouden dat overbodig kunnen maken, vanuit Mechelen of vanuit het buitenland, waar we overdag goede radiologen kunnen laten werken, terwijl het hier nacht is. Op dit moment is dat juridisch nog niet geregeld, al tonen politici wel interesse. Maar ze weten nog niet goed wat ze ermee moeten doen: als een Vlaamse radioloog vanuit Boston een nachtlezing doet voor een patiënt in België, wordt dat dan bijvoorbeeld terugbetaald?’
Maar dat teleradiologie de toekomst is, daar twijfelt Peeters niet aan: ‘Het verhoogt de kwaliteit en is efficiënter, dus kostenbesparend. En we hebben hier een overschot aan radiologen, terwijl er op vele plaatsen een tekort is. Dat allemaal terwijl er steeds meer radiografieën zullen worden genomen. De vooruitgang is niet tegen te houden.’
DOOR EWALD PIRONET
