Liberalen verwijzen graag naar de optimistische grondhouding van hun doctrine. Dat politieke optimisme zullen ze de komende maanden hard nodig hebben, want het ziet er niet echt goed uit voor de paarse coalitie van premier Guy Verhofstadt. In het Franstalige kamp van de meerderheid krijgen ze het stilaan op de heupen van de besluiteloosheid van de eerste minister. Zo vond vakbondsleider François Martou van de Waalse christelijke vakbond in de Franstalige media veel bijval met zijn opmerking dat het niet erg duidelijk is waarmee premier Verhofstadt zich dezer dagen bezighoudt, tenzij met fietsen en vakantie nemen in Toscane. ‘Zo lijkt het logisch dat de VLD nog maar de vierde partij in Vlaanderen is’, voegde hij er in La Libre Belgique nog aan toe.

De energiecheque van 75 euro, een liberaal voorstel, gelanceerd door het kabinet van de premier, om het effect van de hoge stookolieprijzen te milderen, werd door vice-premier Laurette Onkelinx vakkundig uit de lucht geschoten. 75 euro, dat volstaat nog maar net voor een nieuwe vaas in het buitenverblijf van de liberale kopstukken, borduurde Onkelinx voort op de uitlating van Martou.

De toon waarop de coalitiepartners elkaar toespreken wordt wat strakker, grimmiger soms. De PS, onlangs bijeen in Seraing, zal niet nog eens twee jaar geduld oefenen, waarschuwde een zelfverzekerde PS-voorzitter Elio Di Rupo – en hij deed dat voor alle duidelijkheid in het Nederlands. Geen halve maatregelen meer voor de financiering van de sociale zekerheid, noch voor de pensioenen noch voor het loopbaaneinde. Innoverende maatregelen moeten er komen om de werkgelegenheid op te krikken en de solidariteit te verstevigen. De Waalse socialisten willen dat Marshallplan voor Wallonië in de steigers zetten en zijn in de federale kas driftig op zoek naar nieuwe middelen.

Bij de PS mogen ze er ook niet aan denken dat ze met een olieprijs van 70 dollar per vat de winter in moeten. Want daar komen, zeker in de grote steden waar de armoede toeneemt, gegarandeerd ongelukken van.

Philippe Moureaux, nog altijd een krachtige stem binnen de PS, gaf in Le Soir te kennen dat de nieuwe maatregelen wellicht makkelijker te nemen zouden zijn met de christen-democraten aan boord. ‘Philippe zegt hardop wat anderen denken’ bevestigde Di Rupo, die kennelijk de pijngrens van zijn liberale partners en de kortste weg naar de Wetstraat 16 wil verkennen.

Het was ze bij de PS opgevallen dat Verhofstadt zich steeds vaker als de voorzitter van zijn partij, de VLD, gaat gedragen. En dat kan niet, zegt Di Rupo, voor wie de premier boven de partijen moet staan. Al geven ook de Waalse socialisten toe dat Verhofstadt geen andere keuze heeft, want de verschrompeling van de VLD kan door niemand anders dan door de premier zelf worden gestopt.

Huidig VLD-voorzitter Bart Somers raakt volkomen geïsoleerd. Hij vertrouwt alleen nog de ex-VU’ers in zijn partij. Nu en dan wordt hij op het kabinet van de premier gesommeerd om zich de les te laten lezen. In alle discretie werden andere VLD-kopstukken, zoals Patrick Dewael en Herman De Croo, gepolst om het roer van Somers over te nemen. Maar niemand van hen heeft zin om met een VLD in verdeelde slagorde naar de komende gemeenteraadsverkiezingen te trekken en daarop te worden afgerekend. Als er dan toch iemand moet worden geslachtofferd, dan liever Bart Somers. En om de zaken nog wat te compliceren, eist nu ook de altijd weerbarstige Jean-Marie Dedecker openlijk een ministerportefeuille.

De interne verdeeldheid heeft tot gevolg dat de VLD geen enkel plan, laat staan een uitgewerkte tekst heeft om de komende onderhandelingen te begeleiden. Zowel bij de VLD als bij de MR hopen ze dat de angst voor de nu ook in Wallonië aanzwellende aanhang van extreem-rechts de PS ervan zal weerhouden om een regeringscrisis uit te lokken. Maar het doet niets af aan de vaststelling van een aantal VLD-kopstukken dat de partij die Verhofstadt in november 1992 heeft gesticht, op sterven na dood is. Alleen de liberale onderstroom is gebleven.

rik van cauwelaert

‘Di Rupo verkent de pijngrens van de liberalen en de kortste weg naar de Wetstraat 16.’