Vlak bij het gemeentehuis van het polderdorp Zuienkerke staat een wat roestig monument met een vers van Anton van Wilderode: ‘Ik zal voorbij zijn en het dorp zal duren.’ De buurtwinkel heet er Ip ’t Hoekstje. Af en toe zoemen een paar fietstoeristen voorbij die de Vierkerkenroute volgen. Verderop in Houtave zullen ze bruine boterham met boerenpaté eten, en dan zal het beginnen te schemeren. Hier is alles peis en vree, zo lijkt het wel. In de dorpen van la Flandre profonde, zoals Zuienkerke of Bever, wordt de verkiezingsstrijd gedomineerd door lokale lijsten en lokale thema’s. Maar ook in chiquere gemeenten als Sint-Martens-Latem of Baarle-Hertog, waar de elektrische terrasverwarmers overuren draaien en witleren designerzetels de houten stoelen naar het verleden hebben verwezen, wordt nog ‘ouderwets’ aan lokale politiek gedaan. Wat zijn daar de thema’s? Wat drijft de lokale kandidaten?
Knack presenteert enkele kiekjes over trilwegen, ‘foetspaden’, een gesloten feestzaal en problemen rond de inplanting van een golfterrein.
ZUIENKERKE
Doorgaans erg rustig. Het is dat burgemeester Alain De Vlieghe (58) van Zuienkerke geen enkele behoefte heeft aan citymarketing, of hij kon er zo zijn gemeenteslogan van maken. ‘Bij een tevredenheidsenquête kwamen we als beste West-Vlaamse gemeente uit de bus’, zegt hij trots. Zijn vader was hier 33 jaar schepen, hijzelf ook 15 jaar, en 3 jaar geleden werd hij burgemeester. Hij nam ervoor ontslag bij een keukenbedrijf in Blankenberge, zijn dorp leiden is voor De Vlieghe sindsdien een voltijdse baan. En dat voor 1500 euro per maand. Maar hij doet het graag, en hij is trots. Op de tweejaarlijkse Kunstroute in Houtave, bijvoorbeeld, waar telkens meer dan 1000 liefhebbers op afkomen.
Zes jaar geleden werd één oppositielid verkozen, voor de partij ZuienkerkePlus. Maar zij stapte over naar de meerderheid, zodat er van oppositie geen enkele sprake meer is in het polderdorp. De maandelijkse gemeenteraad duurt soms amper een kwartiertje.
Toch krijgt de Lijst van de Burgemeester opnieuw af te rekenen met concurrentie. Kurt Ravyts (46) is de enige uitdager op de lijst NogBeterZuienkerke! Hij heeft de naam bewust gekozen, want hij meent ook dat het goed gaat met het dorp. ‘Maar het kan nog beter, en ik vind principieel dat er democratische controle nodig is. Nu rapporteert het college bijvoorbeeld niet over wat er wordt beslist in de intercommunales, terwijl dat verplicht is. Ik wil erop toezien dat zoiets wel gebeurt. Dit is een constructieve actie.’
Ravyts is fractiesecretaris in het Vlaams Parlement en provincieraadslid voor het Vlaams Belang, en voor die partij deed hij zes jaar geleden ook mee aan de lokale verkiezingen. ‘Ik behaalde toen 230 stemmen, 30 à 40 te weinig om verkozen te raken.’ Volgens Ravyts had het niet langer zin om hier als Vlaams Belang op te komen. ‘Op gemeenteniveau ben ik niet ideologisch bezig, onze traditionele thema’s spelen hier niet. Binnen de politiezone is dit de veiligste gemeente.’
En toch kampt ook een ogenschijnlijk vredig dorp als Zuienkerke met zijn problemen. Het polderlandschap wordt doorkruist door gewestwegen, waar dikke BMW’s met nog dikkere bestuurders je van de weg rijden als je braaf de snelheidslimiet respecteert. De Nieuwe Steenweg, dwars door het centrum van het dorp, werd enkele jaren geleden heraangelegd in klinkertjes. Dat zorgde voor trager verkeer maar ook voor erg veel lawaai. Het dorp kwam in opstand, ’trilweg weg’, stond er op affiches langs de Steenweg. Hij werd geasfalteerd, en er werden remmende versmallingen aangebracht.
‘Maar door de asfaltering gaat het verkeer nu weer veel sneller. Met het vrachtverkeer van Zeebrugge en veel sluipverkeer zorgt dat vaak voor gevaarlijke situaties’, zegt Ravyts. ‘Bovendien is het ook een bedreiging voor de fietsrecreatie.’ Hij meent dat Zuienkerke onvoldoende zijn toeristische troeven uitspeelt.
Ravyts wordt door andere politici weleens een atypische VB’er genoemd. Toch kreeg hij geen handtekening van een gemeenteraadslid voor zijn lijst. Daardoor was hij verplicht om te hengelen naar twintig handtekeningen bij dorpsgenoten. ‘Dat was een afspraak binnen de groep: geen engagement met het Vlaams Belang’, zegt De Vlieghe daarover. Maar ook de burgemeester is mild: de naam NogBeterZuienkerke! is een compliment voor het geleverde werk, en iedereen met een positieve instelling is welkom om mee te denken, aldus de burgemeester.
SINT-MARTENS-LATEM
‘Ik lijk wel een politicus op campagne’, lacht Gert Buelens, als hij wandelend door Sint-Martens-Latem een paar bekenden groet. Buelens, in het dagelijkse leven professor Engelstalige letterkunde en hoofd van de vakgroep letterkunde aan de Universiteit Gent, wandelt vaak door het groene dorp waar hij al zijn hele leven woont. Maar nu is hij voor het eerst kandidaat bij de verkiezingen. Buelens trekt de lokale lijst Groen Progressief Sociaal (GPS), een bundeling van de progressieve en groene krachten in Latem en Deurle.
De laatste keer dat Latemnaren voor een linkse lijst konden kiezen bij de gemeenteraadsverkiezingen was in 1994. De SP verzamelde toen 285 stemmen, 4,91 procent, onvoldoende voor een verkozene.
Buelens stond in 1980 als achttienjarige mee aan de wieg van de toenmalige SP-afdeling in Latem, maar tijdgebrek weerhield hem om erg actief te zijn. En soms vond hij de partij in zijn dorp te weinig progressief, te weinig aangepast aan de dorpsproblematiek ook. ‘Met kritiek op ongelijk liggende verkeersdrempels proberen de malcontenten aan te spreken, dat is niet helemaal mijn stijl. Maar die periode ligt gelukkig achter ons’, zegt de bedachtzaam sprekende prof, die veel pauzes inlast om zijn gedachten te ordenen. Niet echt het prototype van de dorpspoliticus? ‘Oh, maar ik kan best van me afbijten hoor. Dat heb ik wel geleerd in het academisch milieu’, lacht Buelens. Hij hoopt met GPS twee zetels in de wacht te slepen. ‘Dat zou een fantastisch resultaat zijn.’
Hij kijkt niet uit naar het persoonlijke gekibbel, naar de vetes die soms nog doorwegen op het gemeentebeleid. Zo liet een schepen het gebeuren dat een lid uit de meerderheid een uitgebreide inventaris van de bomen in de gemeente maakte, terwijl die schepen goed wist dat de inventaris al bestond. ‘Niet echt een bijdrage tot goed bestuur’, oordeelt Buelens met gevoel voor understatement.
Een aftredend gemeenteraadslid van VLD+ sprak hem al ‘vaderlijk’ toe over de valkuilen van de dorpspolitiek. ‘Maar ik ga me heus niet laten meeslepen in die machtsspelletjes.’
Waar Buelens wel op wil hameren als hij verkozen raakt: het groene karakter van de gemeente bewaren, gekoppeld aan verkeersveiligheid. Sint-Martens-Latem rooit nu te veel bomen, en betaalt daarvoor een compensatiebijdrage waarmee elders in het land bomen worden aangeplant, zoals voorgeschreven in het Bosdecreet. Een nieuw soort ‘aflaten’, vindt Buelens. Daar wil GPS paal en perk aan stellen.
Verder wijst hij op de overlast van auto’s in de dorpskernen, zeker tijdens de spits. In het dorp zijn er brasseries met grote terrassen zonder enige parkeergelegenheid, en zelfs een lokale supermarkt met amper vijf parkeerplaatsen voor de schuifdeuren. ‘Een verkeersdeskundige zou dit hele dorp eens goed moeten bestuderen en meehelpen het mobiliteitsprobleem op te lossen. Andere partijen kiezen voor klassieke oplossingen zoals een betaalparking, maar daarmee los je de kern van de verkeersproblemen niet op.’
Zoals het gebrek aan trottoirs voor de voetgangers, die vaak een uitweg moeten nemen op de vele fietspaden, tot ergernis dan weer van de fietsers. Buelens noemt ze ‘onze foetspaden’, een uniek Latems probleem. ‘Weet je waarom hier zo veel fietspaden zijn en geen voetpaden? Omdat je voor fietspaden subsidies krijgt, en voor voetpaden niet. Zo is het natuurlijk niet moeilijk om de gemeentebelasting op 5,5 procent te houden.’
BEVER
In Zaal Patria vlak bij de Sint-Martinuskerk staat het interieur stof te vergaren. Uit café B-Side, een veredelde voetbalkantine, zijn stoelen en tafels al een tijdje verdwenen, te oordelen aan het vergeelde ’te huur’-briefje aan de deur. Bij buurtwinkel ‘Katie en Christophe’ kun je al lang niet meer terecht voor groenten en fruit. En nu gaat ook nog Feestzaal Cosmos dicht. Wat rest is café Bij Bea en frituur De Heksenketel. Soms, want niet altijd open. Een echt levendige indruk maakt het dorpscentrum van Bever niet.
En toch komen in dit Vlaams-Brabantse faciliteitendorp van 2200 inwoners zomaar even 1000 mensen naar het jaarlijkse eetfestijn van de plaatselijke kaatsclub of voetbalclub Excelsior, die speelt in de Henegouwse derde provinciale afdeling. Vandaar dat er plannen bestaan voor de bouw van een nieuwe gemeentelijke feestzaal, en tot die klaar is moet er een tijdelijke zaal komen in het gehucht Akrenbos. Burgemeester Luc Deneyer (59) van CD&V wil niet dat de clubs moeten uitwijken naar naburige dorpen voor hun feesten, of dat door gebrek aan ontmoetingsruimte het sociale karakter van zijn gemeente verloren zou gaan. Daar is hij juist zo trots op. En op de communautaire rust in dit deel van het arrondissement Halle-Vilvoorde. ‘Omdat wij respect hebben voor elkaar en de wetten naleven’, zegt de burgemeester, die met zijn CD&V tweetalig campagne voert.
Ongeveer de helft van de kiezers in Bever is Franstalig, maar het bestuur is Vlaams en behalve CD&V is er maar één andere lijst, het eveneens Vlaamse Open voor de Mens. Lijsttrekkers Henk Verhofstadt (43, geen familie van) en Marie-Elise Vanderkelen (61) hebben nu al zitting in de gemeenteraad voor respectievelijk VLD en Dichter bij de Mens. Maar het klikte tussen de oppositieleden, en door samen te werken, hopen ze nu 42 jaar christendemocratische hegemonie te doorbreken.
De opwaardering van het dorpscentrum en de bouw van de Feestzaal zijn belangrijke punten in hun programma. ‘Die Feestzaal moet er absoluut komen. Maar wij hebben vragen bij de locatie en bij de financiering van een tijdelijke zaal, die vijf jaar dienst moet doen. De gemeente neemt daarmee een groot financieel risico. En we scoren nu al een erbarmelijke 2 op 10 in het financiële rapport van professor Matthijs’, zegt Verhofstadt.
Volgens Verhofstadt blinkt het huidige bestuur uit in slechte communicatie, en laat het veel kansen liggen. ‘Het is allemaal weinig vooruitziend, weinig modern, het gevolg van te lang alleen regeren. De gemeentelijke basisschool is nog maar enkele jaren oud, maar is nu alweer te klein. Daar hadden we nochtans voor gewaarschuwd.’ Vanderkelen pleit ook voor meer samenwerking met de buurgemeenten. ‘Bij de vergaderingen van Pajottenland Plus is zelden iemand van het college aanwezig, zo laten we kansen liggen en lopen we subsidies mis.’
De burgemeester wijst er net op hoe de gemeente elke euro twee keer omdraait voordat hij wordt uitgegeven. ‘Dit is nog een echte plattelandsgemeente, zonder industrie. Wij besturen al jarenlang met erg beperkte middelen, een hele uitdaging, en we moeten extra geld uitgeven aan bijvoorbeeld brandweer omdat de federale overheid in gebreke blijft. En toch hebben we nog altijd een spaarpotje van 200.000 euro. Niet veel, maar het is er wel.’
BAARLE-HERTOG
Met 2504 zijn ze, in Baarle-Hertog. Het kleinste dorp van de provincie Antwerpen, maar het speelt een beetje vals. Baarle-Hertog is een lappendeken van ruim 30 enclaves op Nederlands grondgebied, de inwoners wonen verscholen tussen de 6700 inwoners van het Nederlandse Baarle-Nassau, en de aankleding van hun dorp doet ook helemaal Nederlands aan. Je ziet er ABN-Amro, Rabobank, een krantenboer met ‘rookwaren’ en voor de twijfelaars heeft Eugene zijn zaak tweetalig aangeduid: frituur/snackbar. Echte Baarlenaren schijnen te weten of ze op ‘Bels’ of ‘Ollands’ gebied rondlopen, voor twijfelaars en buitenstaanders hebben de straatnaambordjes een vlagje.
Openbare aanplakborden zijn hier nauwelijks, en de enige affiches die je aan de ramen ziet zijn van N-VA. De drie oppositieleden van wat vroeger De Nieuwe Samenwerking (DNS) heette, beslisten in januari van dit jaar om aansluiting te zoeken bij een Vlaamse partij. ‘En de N-VA was de enige partij waar niemand een bezwaar tegen had. Het bleek de grootste gemene deler’, zegt lijsttrekker Erik Van Der Vloet (41).
Wat de toegevoegde waarde is? ‘We krijgen veel feedback, en wat logistieke en financiële steun. Op die manier hopen we hier te groeien.’
Belangrijkste thema voor de lokale N-VA is de mobiliteit, met het aanleggen van de halve ring rond Baarle als prioriteit, om het zware vrachtverkeer uit de dorpskern te houden. Het traject is goedgekeurd, de provincie Noord-Brabant is klaar, maar door het ontbreken van een milieueffectenrapport aan Vlaamse kant haalde een boze Belgische burger uit een van de enclaves zijn gelijk bij de Raad van State.
Het dossier illustreert hoe moeilijk politiek is in het grensgebied. Altijd moet rekening worden gehouden met Nederlandse en Vlaamse overheden. Beide gemeentebesturen werken samen in het Gemeenschappelijk Orgaan Baarle. Dat gaat meestal uitstekend, vindt ook Van Der Vloet, al meent hij dat de huidige CDK-meerderheid vaak te inschikkelijk is tegenover de buren. ‘In het voorjaar komen de Nederlanders altijd met hun perspectiefnota. Hun begroting moet daarop aansluiten. Het is vaak moeilijk om daar nog verandering in te krijgen.’
Dat geldt ook voor het belangrijkste dossier dat op dit moment de Baarlenaren beroert. Projectontwikkelaar ‘Grenzeloos Baarle’ wil een grensoverschrijdend golfterrein aanleggen, in Baarle, Turnhout en Ravels. Eerst zouden er 18 landhuizen bij gebouwd worden, ter financiering. Later werd dat een recreatiepark met 275 woningen, op Nederlands grondgebied. En nu heeft de ontwikkelaar aangekondigd dat de golfbaan te duur is en alleen de recreatiewoningen overblijven. ‘Voor ons onaanvaardbaar, en ook CDK blijkt nu plots tegen. Maar wij vrezen een verkiezingsstunt.’ Stunt of niet, het dossier toont andermaal de kwetsbaarheid aan van de Hertogenaren: als Nassau de bouwvergunning goedkeurt, komen die woningen er, en kan Hertog weinig doen.
En toch zou Van Der Vloet het niet anders willen. ‘Tot in de jaren negentig waren hier nog grensconflicten. Dat is nu voorbij. We zien het toch vooral als een uitdaging om alles samen te regelen.’ N-VA voerde hier mee campagne om de Nederlanders van Hertog te stimuleren deel te nemen aan de verkiezingen. Met resultaat: 35,98 procent van de niet-Belgische EU-burgers, bijna uitsluitend Nederlanders, neemt deel aan de stembusgang. Het aantal stemmers steeg daardoor van 992 in 2006 tot 1398 nu, waarbij 363 niet-Belgen. Procentueel doet alleen het Limburgse Herstappe beter, waar drie niet-Belgen zich registreerden: 100 procent. Maar bij gebrek aan meer dan één lijst hoeft in Herstappe dan weer niet te worden gestemd.
Door Dirk Vandenberghe/foto’s geert vanden wijngaert/imagedesk
Van oppositie was geen sprake in het polderdorp. De maandelijkse gemeenteraad duurde soms amper een kwartiertje.
De laatste keer dat Latemnaren voor een linkse lijst konden kiezen, was in 1994.
2200 inwoners, maar wél 1000 man op het eetfestijn. En daar is geen zaal voor.
36 procent van de niet-Belgische EU-burgers, bijna uitsluitend Nederlanders, neemt deel aan de stembusgang.
