Terwijl de coalitie de communautaire agenda voor zich uit wil schuiven, naar 1999 dus, worden overal nieuwe brandjes aangestoken.
Het was vooraf aangekondigd: Waals minister-president Robert Collignon (SP) zou tijdens de viering van de fêtes de Wallonie zwaar uithalen naar de Vlamingen. En jawel, alles kwam opnieuw op tafel: het xenofobe Vlaanderen dat stemrecht weigert aan vreemdelingen en de Franstalige minderheid in de Vlaamse rand rond Brussel treitert, het extreem rechtse Vlaanderen dat Antwerpen aan het Vlaams Blok overlevert en dat gewezen collaborateurs in eer wil herstellen en ze zelfs een vergoeding uitbetalen.
De uitvallen van Collignon werden meteen beantwoord door Vlaams minister-president Luc Van den Brande (CVP) en voorzitter Marc Van Peel van de Vlaamse christen-democraten, die de Walen waarschuwde toch niet al te vaak te bijten in de de hand die ze voedt.
Van CVP-praeses Van Peel is geweten dat hij in geen geval de komende kiescampagne met communautaire thema’s wil stofferen. “Wij hebben geweigerd het gemeentelijk stemrecht voor EU-burgers te koppelen aan de gewaarborgde Vlaamse vertegenwoordiging in Brussel”, zei Van Peel enkele dagen geleden. “Die koppeling was onzinnig, omdat de Franstaligen maar al te goed beseften dat we geen wisselmunt hadden. Want dat stemrecht moeten we hoe dan ook invoeren. Waarom zouden de francofonen een toegeving doen in ruil voor iets wat Europa ons oplegt?” Het communautaire, zo sprak Van Peel tijdens de gezinsdag die zijn partij afgelopen zaterdag in Bokrijk organiseerde, komt pas ter tafel na de verkiezingen van juni 1999.
In Bokrijk, waar de CVP een eerste keer de eigen troepen schouwde voor de komende kiescampagne, werd daarmee de toon gezet. Het probleem van de Vlaamse vertegenwoordiging in Brussel, de defederalisering van de gezondheidszorg: het zijn zorgen voor na de verkiezingen die, zo weten de partijstrategen, meer dan ooit onvoorspelbaar zijn.
Het is ze bij de CVP en SP niet ontgaan dat Brusselse ministers Hervé Hasquin (PRL-FDF) en Charles Picqué (PS) niet gekant zijn tegen een gesprek over de gewaarborgde Vlaamse vertegenwoordiging in het Hoofdstedelijk Gewest. De Franstalige Brusselaars laten weliswaar al aanvoelen dat ze daarvoor een prijs zullen eisen: toegevingen in de faciliteitengemeenten en/of een uitbreiding van het Brussels gebied of een herfinanciering van het Brusselse Gewest.
Bij de Vlaamse meerderheidspartijen zijn ze er gerust in. Van een uitbreiding van het Brusselse territorium kan geen sprake zijn. Dan is de keuze van de Brusselaars tussen een uitbreiding van de faciliteiten en vers geld voor het hoofdstedelijk gebied snel gemaakt. Het was in het verleden nooit anders.
DE VLD VOELT ZICH UITGEHONGERD
CVP-strategen begrijpen ook het samenspannen van de Volksunie en de liberale VLD voor een communautair programma niet. In interviews, onder meer met de Financieel-Economische Tijd, ging VU-voorzitter Patrik Vankrunkelsven zeer ver. Zegt Vankrunkelsven: “CVP en SP moeten weten dat als ze met de VU praten, ze ook met de VLD praten, en dat als ze met de VLD praten, ze ook met de VU praten.”
“Een onhoudbare positie”, denken ze bij de CVP. “Je voelt nu al met de ellebogen dat de VLD zich nooit uit een regering zal laten drummen omdat haar communautaire programma onvoldoende werd ingevuld. De Vlaamse liberalen zijn danig uitgehonderd dat ze op hun congres meteen al hun Vlaamse eisen onder de mat vegen als ze de kans krijgen om in de regering te stappen.”
In Bokrijk was het duidelijk dat de Vlaamse christen-democraten hun kiescampagne willen voeren rond “de kwaliteit van het leven”. “We moeten nu eindelijk eens af van dat Vlaamse miserabilisme”, zei Van Peel. “Vlaanderen doet het uitstekend. Tewerkstelling is niet langer een prioriteit.” Zolang ze de communautaire bananenschillen kunnen ontwijken – en met het vertrek van José Happart (PS) uit Voeren is alvast één bananenschil uit de weg -, willen ze zich toeleggen op het goed functioneren van het overheidsapparaat. “Fatsoenlijk besturen, is de beste campagne”, besloot Van Peel.
Toch proberen de Franstaligen in de Brusselse rand een nieuwe carrousel op gang te brengen, kwestie van de druk op de ketel te houden. Na de heisa over de vernietiging door Vlaams minister Leo Peeters (SP) van de inning van de milieubelasting in de faciliteitengemeente Wezembeek-Oppem, is in Sint-Genesius-Rode een rel in de maak over de subsidiëring door de provincie van de lokale Franstalige bibliotheek. De provincie Vlaams-Brabant wil de subsidie van iets meer dan een half miljoen frank voor de Bibliothèque Charles Bertin terugdraaien naar 26.699 frank. Als dat zo doorgaat, wordt Rode onbestuurbaar, waarschuwde burgemeester Myriam Delacroix (PSC). Samen met haar francofone collega’s van andere faciliteitengemeenten vraagt ze dringend een onderhoud met premier Jean-Luc Dehaene (CVP) Maar die geeft, tot voor kort, niet thuis.
Intussen speelt de tijd in het voordeel van de meerderheid. Vervroegde federale verkiezingen worden met de dag onwaarschijnlijker. Want dat zou voor bijkomende politieke complicaties zorgen tenzij – maar dat is lang niet vanzelfsprekend – tegelijk ook verkiezingen voor het Vlaamse, Waalse en Brusselse parlement worden georganiseerd. Van een vervroeging van de Europese verkiezingen kan hoe dan ook geen sprake zijn. De politiek onpraktische gevolgen van een ontkoppeling van de federale en regionale verkiezingen, doorgronden ze ook bij de Vlaamse oppositie.
Het komt er dus voor de rooms-rode coalitie op aan tijdens de aanloop naar de verkiezingen alle communautaire en andere schokken te vermijden. Daarom is het ook geen toeval dat ze bij de Vlaamse socialisten hebben besloten interim-voorzitter Fred Erdman aan het roer te houden tot de verkiezingen. Die beslissing was eerder al door de partijtop genomen, maar werd afgelopen week pas officieel bekendgemaakt.
Tijdens zijn voorzitterschap krijgt de bedaagde Erdman drie toezichters rond zich: gewezen vice-premier Johan Vande Lanotte, die de komende kiescampagne zal leiden, voorzitter Norbert De Batselier van de Vlaamse Raad als chef van de socialistische gedachtenpolitie, en de Hasseltse burgemeester Steve Stevaert voor de jeugdprogramma’s.
De SP kiest dus voor een bijzonder omzichtige aanpak, ook omdat er volgens sommigen wat sleet zit op het Tobback-effect. Wat maakt dat een stunt als die van juni 1995 niet meer voor herhaling vatbaar lijkt. Aan een nieuwe actie “De SP moet blijven” valt niet meer te denken. Want de Agusta- en Dassault-zaak mag dan het proces van het Ancien Régime zijn, met wat de jongste maanden opnieuw kwam bovendrijven, kreeg het vertrouwen van een groot deel van de socialistische achterban, zowel van SP als van PS, een nieuwe deuk.
AFREKENINGEN BIJ SP EN PS
Het Cassatie-proces over de Agusta- en Dassault-affaire werd eind vorige week meteen opengeblazen door gewezen adjunct-nationaal secretaris van de SP, Luc Wallyn, en advocaat Alfons Puelinckx. Zij waren het die in 1989 het Agusta- en Dassault-geld via Zwitserse rekeningen naar de SP-kas sluisden.
Wallyn en Puelinckx legden meteen de vinger op de zere plek: de timing van onderhandelingen die leidden tot de uitbetaling van het Agusta-geld aan de SP. Volgens SP-penningmeester Etienne Mangé kwam dat geld pas ter sprake na de aankoop van de 46 gevechtshelikopters van Agusta door de Belgische landmacht. Tijdens hun eerste ondervragingen door het Hof van Cassatie gingen Wallyn en Puelinckx voluit door: de onderhandelingen over het Agusta-geld en het akkoord van de SP voor de ontvangst ervan dateren van voor de aankoop in december 1998. Dat de SP-top pas begin januari 1989 door Mangé zou zijn ingelicht over de intentie van Agusta om een gift in de partijkas te storten, is volgens Wallyn en Puelinckx nonsens. Wallyn schoof als bewijs voor zijn bewering naar voren dat hij eind 1988 een zware rugoperatie onderging in het Academische Ziekenhuis in Jette, waardoor onderhandelingen en vooral ontmoetingen met Mangé en andere SP’ers uitgesloten waren.
Bij Cassatie, waar het geloof in de SP-versie van de feiten altijd al bijzonder wankel was, willen ze nu wel eens duidelijkheid over deze kwestie. Het zou dus niemand verbazen mocht het hof besluiten een aantal bijkomende getuigen, mogelijk Louis Tobback en gewezen voorzitter en nu Europees Commissaris Karel van Miert, te horen. Voor de SP en voor de regering geen prettig vooruitzicht, maar Wallyn en Puelinckx kunnen er best inkomen.
En dan moet voor de Franstalige socialisten de definitieve afrekening tussen gewezen PS-voorzitter Guy Spitaels en geldkoerier Merry Hermanus nog volgen.
Rik van Cauwelaert
