Maandag begon in Iowa de Amerikaanse verkiezingsrace. Tot nu toonde de campagne vooral een verdeeld en gepolariseerd Amerika.
Pas op Super Tuesday op 1 maart, wanneer in 15 staten gestemd wordt, zullen we duidelijker weten welke kandidaten serieuze kanshebbers zijn voor het Amerikaanse presidentschap. Ondertussen kijken de politieke elite in Washington en meer gematigde kiezers verbijsterd naar het schouwspel dat zich voor hun ogen afspeelt. Daarbij choqueren vooral de rechtse en aartsconservatieve Republikeinse kandidaten Donald Trump en Ted Cruz met uitspraken over moslims en Mexicanen.
Het Duitse weekblad Der Spiegel heeft in zijn nummer van deze week maar één woord voor de toon waarop de Republikeinse kopmannen campagne voeren: Wahnsinn. Nobelprijswinnaar voor de Economie Paul Krugman schreef in The New York Times dat George W. Bush in vergelijking met Trump en Cruz een toonbeeld van tolerantie was. Toch is die scherpe polarisering geen nieuw fenomeen. Barack Obama beloofde bij zijn aantreden begin 2009 al om de twee Amerika’s dichter bij elkaar te brengen. Dat de middenklasse het tijdens zijn presidentschap alsmaar moeilijker kreeg en dat alleen superrijken meer gingen verdienen, geeft de linkse Democraat Bernie Sanders munitie tegen de meer traditionele politica Hillary Clinton.
Analisten breken zich het hoofd over de vraag hoe het zover kon komen. Krugman zag aan de rechterkant van het politieke spectrum een alliantie ontstaan tussen een elite van steenrijke oligarchen die minder belastingen willen betalen en een brede conservatieve massa, die bang is voor elke sociale verandering. Die mensen schuiven volgens hem al sinds de Civil Rights Act van midden jaren zestig op naar rechts, wat ook hun verzet tegen de eerste zwarte president verklaart. Als die groep kiezers zich achter rauwe populisten zoals Trump en Cruz zullen scharen, vreest Krugman dat de campagne uiteindelijk alle kanten op kan.
Maar niet alleen in Amerika lijkt de politiek het spoor bijster. Ook in Europa zakken traditionele centrumpartijen weg. Het debat houdt niet meer van nuance. Het Britse Labour heeft met Jeremy Corbyn een voorzitter die vergelijkbaar is met Bernie Sanders. Het is niet uitgesloten dat het Front National de volgende president van Frankrijk levert en in Nederland zou Geert Wilders vandaag de verkiezingen winnen. In Polen en Hongarije zwaaien populisten de plak. In Duitsland roept het extreemrechtse Alternative für Deutschland op om te schieten op mensen die illegaal de grens over willen. Zoiets heeft zelfs Donald Trump nog niet durven uitkramen.
Hubert van Humbeeck
In Duitsland riep men op om te schieten op illegalen. Dat durft zelfs Donald Trump niet.
