Na een bewogen wielerseizoen vol dopingstormen en de ‘Operatie Liquidatie’ van Het Laatste Nieuws, kan Patrick Lefevere nog altijd niet herademen: de manager van Quick-Step moet verder op zoek naar een sponsor voor 2009. Met ingehouden woede blikt hij terug op de meest wrange periode uit zijn leven.
In zijn kantoor in Wevelgem toont Patrick Lefevere een uitnodiging voor een tweedaags antidopingcongres in Parijs. Op verzoek van het Franse ministerie voor Jeugd en Sport zullen wetenschappers, politici, vertegenwoordigers van de wielerbonden en ploegleiders nog maar eens discussiëren over het eeuwige dopingprobleem. ‘Dit is het zoveelste congres waarin de politiek de wielersport probeert te misbruiken om te scoren’, zegt Lefevere geïrriteerd.
Ergernis was een heel jaar lang de brandstof van Patrick Lefevere. Ooit bestempelde hij zichzelf als een moderne missionaris, die zelden een uitnodiging om ergens een speech te geven afsloeg en vanuit een heilig geloof in de wielersport overal te lande zijn boodschap ging prediken. Onvermoeibaar probeerde hij steeds weer alle dopingaantijgingen in hun juiste context te plaatsen. Nu kwam Patrick Lefevere (52) in het begin van het jaar in een storm van verdachtmakingen terecht toen Het Laatste Nieuws hem via een paar anonieme getuigenissen afschilderde als een dopingdealer die een tijdje in een afkickcentrum had gezeten. Het was de eerste van een lange reeks affaires waarin nog maar eens duidelijk zou worden dat de wielersport zichzelf niet kan reinigen en steeds weer vastloopt in een net van leugens en intriges.
Als voorzitter van de IPCT (de vereniging van Pro Tourploegen) benadrukt Lefevere steeds weer dat hij de strijd wil aanbinden met alle uitwassen. Met veel gloed praat hij over het gebrek aan uniformiteit in de strijd tegen deze kwaal, over de verschillende belangen die een rechtlijnig en consequent beleid verhinderen, over de moeilijkheid om een consensus te vinden. Met ingehouden woede en frustratie blikt hij terug op het voorbije seizoen, waarin ook hijzelf aan de schandpaal werd genageld.
Patrick Lefevere: ‘Je moet de zaken zeggen zoals ze zijn: Het Laatste Nieuws heeft gewoon geprobeerd om me te vernietigen. Dit was een Operatie Liquidatie. De manier waarop het allemaal werd voorgesteld, het is sinds de affaire van Marc Dutroux geleden dat er over iemand op de eerste pagina van een krant zo werd bericht. Ik werd afgeschilderd als een crimineel. En ik zie echt geen reden waarom. Iedereen weet intussen wat die anonieme getuigenissen waard zijn, ik ken de identiteit van al die mensen en ik weet wat ze voorstellen: niets, helemaal niets. En toch gaat Het Laatste Nieuws nog altijd door met beschuldigingen tussen de lijnen, want ze zijn natuurlijk voorzichtiger geworden. Terwijl er niet het minste bewijs is. Ik heb 50.000 euro beloofd als iemand me kon vertellen in welk afkickcentrum ik heb gezeten. Maar niemand is die komen halen, ze staan nog altijd op mijn bankrekening.’
In hoeverre heeft dat je menselijk geraakt?
PATRICK LEFEVERE: Ik kan tegen een stootje, ik heb in het leven al veel meegemaakt. En ik heb geconstateerd dat de internationale pers het voor mij opnam. Sterker zelfs: Peter Vandermeersch, de hoofdredacteur van De Standaard, schreef dat hij beschaamd is dat hij ‘collega’ moet zeggen tegen dergelijke mensen, ik denk dat dit in de Belgische perswereld nog niet eerder is vertoond. Als een gereputeerd assisenpleiter als Walter Van Steenbrugge in het televisieprogramma Morgen Beter tegen Jean-Marie Dedecker zegt dat hij zich moet schamen om parlementslid te zijn, betekent dat toch iets.
Ik wil hier over de rol van Dedecker niet veel zeggen. Iedereen weet dat de auteur van het artikel, Maarten Michielssens, een boek over Jef D’hont heeft geschreven met de medewerking van Dedecker. Ik heb een proces aangespannen tegen Dedecker die op een gegeven moment riep dat hij wist dat drie Belgische toprenners zich in Italië dopeerden. Hij heeft de namen uiteraard nooit genoemd. Dat proces komt in november voor. Daarom moet ik nu voorzichtig zijn van mijn advocaat. Want er komt dus ook nog een proces tegen Het Laatste Nieuws, al zal dat niet beginnen voor volgend jaar april.
De zaak heeft je het hele jaar achtervolgd.
LEFEVERE: Ze achtervolgt me nog steeds. Ik heb bijvoorbeeld voor volgend jaar 1,2 miljoen euro minder budget. Verschillende sponsors haken af door die affaire en het aanhoudende negatieve klimaat rond de wielersport. Het contract van Quick-Step loopt eind volgend jaar af, dat was al langer bekend. Ik had met de Zwitserse keukenfabrikant Franke een nieuwe hoofdsponsor, een contract van 8,5 miljoen euro per jaar, een overeenkomst voor vier seizoenen met nog twee jaar optie. Dat gaat dus niet door, ik moet op zoek naar een nieuwe sponsor. En dat is moeilijk, zeer moeilijk.
Ik heb mezelf de tijd gegeven tot 1 juli 2008. Lukt het tegen dan niet, dan stop ik. Dan kunnen de renners naar andere ploegen uitkijken. Maar wie zegt dat de renners zo lang zullen wachten? Aan de mouw van Tom Boonen zal wel getrokken worden. Wie zegt trouwens dat hij nu al niet elders heeft getekend? (lachje)
Weet je wat ik toch knap vond dit seizoen? Dat de ploeg het zo goed gedaan heeft. We wonnen wel geen klassieker, maar in de Belgische zegestand zijn het toch renners van Quick-Step die op de eerste drie plaatsen staan. En de vierde, Stijn Devolder, rijdt volgend seizoen bij ons. We staan vijfde in het ploegenklassement, terwijl we niet over een ronderenner beschikken en het toch in de rondes is dat er veel punten te verdienen vallen.
Ik kan je garanderen: na die affaire in het begin van het jaar lag iedereen in de touwen. Ik heb nog nooit zoveel verslagenheid gezien. In alle geledingen van de ploeg: van sportdirecteur tot renner, van mecanicien tot verzorger. Sommigen waren echt helemaal van slag. En op een gegeven moment breekt er een soort paranoia uit, wordt er echt op zoek gegaan naar die anonieme renner die getuigde. Later bleek dan dat het om een renner ging die niet meer bij ons reed.
Heeft de zaak ook bij Tom Boonen doorgewerkt?
LEFEVERE: Absoluut. Tom heeft daar mentaal van afgezien. Je mag niet vergeten: hij kwam uit een periode dat de hele wereld aan zijn voeten lag. Hij was zo populair dat we bijna een advocaat in de arm moesten nemen omdat het product-Boonen werd misbruikt. En dan gebeurt er dit. Daarbij kwam de breuk met zijn vriendin. Ze zeggen dan wel dat er aan iedere vinger van Boonen vijf vrouwen hangen, maar als je relationele problemen hebt, dan werkt dat door. Ook in de koers.
Boonen heeft het natuurlijk schitterend gedaan in de Ronde van Frankrijk, twee ritten gewonnen, de groene trui. Dat heeft van hem veel concentratie gevergd, veel meer dan je voor mogelijk houdt. Er was bijvoorbeeld die valpartij in de laatste kilometer van de etappe naar Montpellier, vanaf dat moment kreeg hij schrik en is hij heel anders beginnen te sprinten. Hij wilde absoluut die groene trui. Ik heb Boonen dit seizoen zien evolueren van een flamboyante en spontane jongen tot een volwassen man. Die babyface is weg. Maar het blijft natuurlijk wel een man van uitdagingen.
De wielersport heeft dit jaar geen moment rust gehad. Eerst de affaire rond u, dan de bekentenissen van T-Mobile, vervolgens de aftocht van Astana, Cofidis en Michael Rasmussen.
LEFEVERE: Veel was natuurlijk te voorspellen. Wij hadden als associatie van de ploegen aan de UCI gevraagd om Astana niet meteen een Pro Tourstatuut te geven, maar om eerst te onderzoeken of ze dat nog waard waren. Net zoals we in het geval van Unibet ook eerst wilden nagaan of ze op Pro Tourniveau waren. Wij wilden achttien ploegen, net zoals de ASO die de grote drie rondes organiseert. Maar de UCI geeft twintig licenties. Om te provoceren. En wat blijkt? Astana is ethisch niet op niveau en Unibet gebruikt de wielersport om een Europees gevecht over monopolielicenties te beslechten. Terwijl Unibet gelogen heeft tegen de UCI en tegen ons: ze zaten met juridische problemen in verschillende landen, ze mochten in Frankrijk geen reclame maken.
Als je zoals Patrice Clerc een bedrijf als ASO leidt, met 135 miljoen euro omzet en je riskeert persoonlijk correctionele vervolging als je die ploeg laat rijden, wat doe je dan? In Italië waren ze ook niet in orde. Dat soort dingen wordt nooit belicht, dat is kennelijk allemaal te ingewikkeld. Dus schieten ze op ons. Door een licentie te geven, duwt de UCI ons in de problemen. Dan maak je in de Tour mee wat met Astana is gebeurd.
Als wij een renner aanwerven, hebben we een preventieplan. Iedereen die in de ploeg komt, wordt gescreend. Maar Astana bouwt verder op de fundamenten van Liberty Seguros, de ploeg van Manolo Saez waarin verschillende renners waren verweven met dokter Eufemiano Fuentes. En er komt personeel over van Phonak, waarin ook verschillende mensen een besmeurde reputatie meesleepten. Dan moet je niet verwonderd zijn als er iets naar boven komt. Bij Astana hebben ze zich daarop duidelijk verkeken, misschien dachten ze dat ze over diplomatieke onschendbaarheid beschikten.
Maar de hele dopingproblematiek gaat natuurlijk verder dan alleen Astana.
LEFEVERE: Weet je wat het grote probleem is? Zolang het Spaanse gerecht de Puerto-affaire niet wil oplossen, zitten wij met een erfenis waaraan we juridisch niets kunnen doen. Ze willen deze zaak sluiten. De Spaanse staatssecretaris voor Sport zegt dat Tourwinnaar Alberto Contador niet schuldig is, maar inzage in het dossier krijgen we niet. Dan klopt er iets niet. Zolang dat niet volledig uitgeklaard is, kun je niet sereen verder werken. Stel dat Alejandro Valverde onschuldig is, ik zeg wel stel, wat heeft die jongen dan niet meegemaakt het laatste jaar? Stel dat Contador inderdaad niet in die affaire zit, waarom wordt hij dan constant geviseerd? We staan in die zaak geen stap verder dan twee jaar geleden. Behalve dan dat Ivan Basso en Jan Ullrich zijn geschorst.
Waarom wil het Spaanse gerecht deze zaak niet oplossen?
LEFEVERE: Tja, waarom? Je hoort: er zitten voetballers bij, er zitten tennissers bij, er zitten mensen bij uit de atletiek. Spanjaarden zijn een trots volk. Je mag niet aan hun vlag komen. Als je daar praat over Real Madrid, over Rafael Nadal of over Fernando Alonso, dat is nog iets anders dan hier. Pas op, ik zeg niet dat zij erbij betrokken zijn. Er worden ook veel kwakkels verteld, er ontstaan veel cowboyverhalen. Want er is een pers die ontdekt heeft dat doping verkoopt.
Een deel van de pers is gewoon kritischer geworden: doping wordt een steeds groter probleem in de wielersport. En niemand kan het milieu zuiveren.
LEFEVERE: Weet je wat ik vind? Dat we de zaak eens op een uniforme manier moeten aanpakken. De Italiaanse wielerfederatie spreekt Basso vrij. Romano Prodi, eerste minister van Italië en ex-voorzitter van de Europese Commissie, geeft hem de Trofee van Sportverdienste. Basso wordt ingehaald als de grote vedette op de voorstelling van de Giro. Johan Bruyneel, die iedereen te vlug af wil zijn, geeft hem een contract. Uiteindelijk blijkt Basso tóch in die dopingaffaire verwikkeld te zijn. Bruyneel wordt door iedereen afgeschoten, maar over Prodi en de Italiaanse federatie wordt gezwegen. Soms kun je echt niet meer volgen. Danilo Di Luca wordt uit de koers genomen door het Italiaans Olympisch Comité, Floyd Landis wordt geschorst door het Wereldantidopingagentschap WADA, Alexandre Vinokourov en Andrey Kashechkin worden geschorst door de UCI. Wie begrijpt dat nog? En wij maken elkaar verdacht.
Wat moet er dan gebeuren?
LEFEVERE: Van mij mag de UCI de baas zijn. Maar er moeten wel duidelijke regels komen. En een uniforme aanpak. Twee dagen vóór het Belgisch Kampioenschap was Tom Boonen in zijn appartement in Monaco. ’s Ochtends stond er iemand van het WADA voor zijn deur om te controleren. ’s Avonds was hij in België en belde er iemand van de Vlaamse Gemeenschap aan om te controleren. De dag vóór de wedstrijd zaten we in een hotel in Kortrijk en weer was er controle voor Boonen, nu van iemand van de UCI. In het BK eindigt Boonen tweede en hij moet weer een plasje afleveren. Dat zijn vier controles in twee dagen. Het is allemaal zo onduidelijk.
Neem nu die hele heisa met dat ethisch charter dat de renners moeten ondertekenen, en waarvan Paolo Bettini bij het WK in Stuttgart bijna het slachtoffer werd. Bettini heeft in het begin van het seizoen een fout gemaakt: hij verdedigde Ivan Basso en zei dat renners geen DNA-staal moesten afstaan. Nu heeft hij dat ethisch charter, dat juridisch absoluut niet legaal is, toch ondertekend. Maar met de bepaling dat hij in geval van bewezen dopinggebruik zijn jaarloon terug zou storten aan zijn ploeg, en niet aan de UCI zoals het charter voorschrijft. Dat leverde hem dus bijna een startverbod op. Maar er wordt niet geraakt aan de Spaanse renners die hun handtekening onder dat charter hebben gezet in het bijzijn van een notaris, die moest vaststellen dat ze niet tekenden uit vrije wil maar onder dwang van de UCI. Wie is dan hypocriet?
Zo blijft de wielersport zichzelf achternalopen.
LEFEVERE: (onverstoorbaar) Vanaf volgend jaar wil de UCI iedere renner een ‘biologisch paspoort’ geven waardoor eventuele bloedtransfusies makkelijk gedetecteerd kunnen worden. Het is de bedoeling om van iedere renner een individueel profiel te krijgen. Ik ben daar een groot voorstander van. Alleen moet je dat door specialisten laten doen, en die zijn er niet veel in Europa. De UCI ziet dat anders, en wil weer cavalier seul spelen. Dat ze dit plan nu al hebben gelekt naar de pers, in plaats van eerst eens goed te overleggen, is tekenend.
Het aantal controles buiten competitie zal ook worden opgetrokken. Ik ben daar niet tegen. Net zoals ik al tien jaar geleden heb gepleit voor een biologisch paspoort. Te beginnen bij de jeugd. Aan jongeren moet je niet alleen uitleggen hoe ze moeten trainen, maar vooral ook wat wel en wat niet mag. Dat is altijd mijn stokpaardje geweest. Opleiding is niet alleen renners leren koersen, opleiding is ook preventie. Alleen zeggen ze nu: de wielersport moet breken met het verleden, al die oudere ploegleiders moeten eruit. Er worden zoveel dingen geroepen zonder ze in een juist perspectief te plaatsen. Weet je dat de ploegleiders na die affaire in het begin van het jaar bij minister Bert Anciaux (van Sport, nvdr) zijn geroepen? Daar hoorden we: dat en dat gaat er gebeuren, ze zullen maatregelen nemen. En weet je wat we sindsdien hebben gehoord? Niets, helemaal niets.
Hebt u eigenlijk ooit overwogen om te stoppen?
LEFEVERE: Ik ben niet iemand die wegloopt als het slecht gaat. Maar ik moet toegeven: het was destijds een fout om in opvolging van Manolo Saez dat voorzitterschap van de profploegen te aanvaarden. Want dat is niet leuk meer. Je raakt overbelast. Je hebt in deze functie eigenlijk iemand nodig met een juridische achtergrond. Maar met de renners werken, boeit me nog altijd.
Daarom ga je verder op zoek naar een nieuwe sponsor.
LEFEVERE: Onze ploeg telt zestig mensen voor wie ik verantwoordelijk ben. Ik geef mezelf dus tot 1 juli 2008. Of we gaan met hetzelfde budget door, of we bouwen een kleinere ploeg helemaal rond Tom Boonen, of ik stop.
Met spijt in het hart.
LEFEVERE: Ik kan moeilijk zelf een ploeg uit de grond stampen, daar heb ik het budget niet voor. Hoewel, misschien kan het wel: met de schadevergoeding die Het Laatste Nieuws me zal betalen. (lacht)
Hoe groot is dat bedrag?
LEFEVERE: Dat valt niet te becijferen. Het groeit met de dag. Omdat ik merk: de schade wordt met de dag groter. Daarom ga ik met deze zaak door. Tot het uiterste.
DOOR JACQUES SYS
