Na de gasexplosie op het industrieterrein van Gellingen, wordt nu de schade gemeten. Hoe dragen verzekeraars bij aan dit soort catastrofes? En krijgt iedereen echt zijn geld?
Het industrieterrein van Gellingen, ruim een week na de gasexplosie waarbij 18 doden vielen en 127 gewonden. Er liggen bloemen en kransen bij het hek van de verwoeste vestiging van Diamant Boart. Als het leven zijn normale gang was gegaan, zou deze week de site in gebruik zijn genomen. Het nabijgelegen kartonverpakkingsbedrijf J&S Packaging en de farmaceutische firma Pranarom zijn bijna volledig in vlammen opgegaan. Het vuur heeft gelikt aan de vestiging van voedingsbedrijf Vandemoortele. De vrachtwagens van Colruyt, dat een van zijn grootste distributiecentra in Gellingen heeft, kunnen opnieuw heen en weer rijden. De herstellingswerken aan de gasleiding van Fluxys zijn begonnen.
De doden zijn begraven. De medailles voor moed en zelfopoffering zijn uitgedeeld.
De kosten van de ramp ruw geschat: 100 miljoen euro.
Het touwtrekken rond de verantwoordelijkheden van de ramp kan beginnen.
Zelfs in het tweede deel van dit drama is er opnieuw een slachtoffer gevallen. Fluxys meldde de voorbije week dat er op de gasleiding duidelijke sporen van een graafmachine te zien waren. Iets wat niet zou mogen. Bij werken op minder dan één meter van een leiding mogen geen machines worden gebruikt en als de werken zich voordoen op minder dan vijftien meter afstand, moeten de beheerders van Fluxys op de hoogte worden gebracht. Fluxys herhaalde dat het alle voorzorgsmaatregelen heeft getroffen. In de voorbije maanden werd er in de buurt van de gasleiding gewerkt aan een parking en een weg voor Diamant Boart.
De chef veiligheid van de bouwwerf is een van de dodelijke slachtoffers. Maar de krant Le Soir ontwikkelde vorige week een nieuw denkspoor. Voor het industrieterrein werd toegewezen aan Diamant Boart, mocht een plaatselijke landbouwer gebruikmaken van de grond. De gevolgen van het ‘lek’ in de krant waren desastreus. De gemeentesecretaris van Aat: ‘Hoewel de betrokkenheid van de landbouwer absoluut niet bewezen is! Afgelopen zondag heeft de man een zelfmoordpoging ondernomen.’
Over de aansprakelijkheid zal nog jaren gediscussieerd worden. Burgers stellen zich vele vragen. Hoe konden de intercommunale Ideta en de gemeente Aat toelating geven aan de bouwfirma’s om een weg te bouwen over een pijpleiding? Of een industriepark aan te leggen boven de leiding. Hoe verantwoordelijk is Fluxys?
Wie bouwde er in opdracht van wie? De beschuldigende vingers wijzen naar alle kanten. Sommige bouwfirma’s dekken zich nu al in bij hun verzekeringsmaatschappij om, voor hun fout bewezen is, te melden dat zij ooit op de site werkzaam zijn geweest. Axa, een van de grote verzekeraars van bedrijven, kreeg volgens persverantwoordelijke Elly Bens twee oproepen binnen van bouwfirma’s, bij hen verzekerd voor burgerlijke aansprakelijkheid. Verder verzekert Axa in Gellingen de brandschade aan een van de nabijgelegen bedrijven, SA Laminoes. ‘Maar wij zijn hoofdzakelijk bij de zaak betrokken in het kader van de arbeidsongevallen bij onderaannemers en interimkantoren, die op de site aanwezig waren.’ Het lijstje van Axa telt 1 dode, 2 mensen in levensgevaar, 2 zwaargewonden, 26 lichtgewonden en 13 psychologische trauma’s.
Het verzekeringskluwen bij een industrieel ongeval is groot. Na zo’n ramp worden verschillende verzekeraars en verzekeringstakken aangesproken. Bij de ramp van Gellingen zouden tientallen verzekeringsmaatschappijen betrokken zijn.
Niet alleen voor arbeidsongevallen, ook voor bedrijfsschade, burgerlijke aansprakelijkheid, autoverzekeringen, hospitalisatieverzekeringen en gezondheidszorg, levensverzekeringen… Zowat ieder groot bedrijf heeft een verzekering tegen industriële risico’s. En achter die verzekeraar staan dan weer herverzekeraars als Münchener Rück en Swiss Re, die bij rampen desnoods de risico’s van verzekeringsmaatschappijen vrijwaren.
‘Dat de ramp zich voordeed op een industrieterrein waar het merendeel van de slachtoffers aan het werk was en kan terugvallen op een arbeidsverzekering, is nog een geluk’, luidt het in de verzekeringswereld. Iedere werkgever is in België wettelijk verplicht een arbeidsverzekering voor zijn werknemers af te sluiten. Sommige verzekeringsmaatschappijen zijn al begonnen aan de uitbetaling van de vergoedingen, zoals een vervangingsinkomen. Zoals P&V Verzekeringen, die de arbeidsongevallen van de vrijwillige brandweerlui en de politie van Aat verzekert. Zij betalen de renten uit aan de nabestaanden van de overleden brandweermannen en politie. ‘Naar de letter van de wet’, zegt Marc Vanderschueren, directeur bij P&V. Alleen gehuwde partners kunnen genieten van de arbeidsongevallenverzekering van hun partner. Samenwonenden niet. De kinderen alleen zolang ze ten laste zijn van de overledene. ‘Door die wettelijke clausule is er in Aat een brandweerweduwe in de kou komen te staan.’
Voordeel van een arbeidsongevallenverzekering is dat de slachtoffers niet moeten wachten tot er een schuldige is aangeduid. Hun verzekeraar kan zich wel burgerlijke partij stellen tegen iedere partij die een onvoorzichtigheid of fout heeft begaan. Maar dat is een proces van lange adem. P&V verzekert eveneens de stad Aat voor haar burgerlijke aansprakelijkheid.
Fortis AG verzekert enkele arbeidsongevallen en bedrijven, maar wil niet in details treden. Ethias verzekert zowel de arbeidsongevallen van Electrabel als de burgerlijke aansprakelijkheid van de intercommunale Ideta, die het industrieterrein uitbaatte. Ook Fluxys, de gastransportmaatschappij is voor een deel bij Ethias verzekerd. ‘We pogen iedere klant van dienst te zijn’, zegt Jos Holsbeek van Ethias.
Dat zegt ook Patrick Thiels, de CEO (Chief Executive Officer) van Gerling, een van de grootste internationale verzekeraars van bedrijven. Gerling is als verzekeraar van de burgerlijke aansprakelijkheid van Fluxys de leidende maatschappij in de polis die Fluxys aansloot bij verschillende maatschappijen. ‘Om het risico te spreiden.’ Gerling is ook de leidende verzekeraar van Diamant Boart voor de bouwrisico’s. Een ramp dreigt het voorlopig bij Gerling niet te worden. ‘Wij laten ons vrijwaren door herverzekeraars.’ Patrick Thiels is niet ongerust. Hij is boos over de manier waarop er de jongste dagen werd gecommuniceerd over de terugbetaling van geleden schade aan niet-verzekerden. ‘Het gaat niet om een ketttingbotsing! Er is niet één polis die alles dekt.’ De verzekeraar heeft naar zijn mening nog altijd eerst de verplichting om het gesloten contract met zijn klanten te eerbiedigen.
Een verzekeringsmaatschappij is een bedrijf, geen liefdadigheidsinstelling.
Nochtans klonk er een dag na de ramp in Gellingen een genereus en officieel bericht. Minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael (VLD) en Wauthier Robyns van Assuralia, de beroepsvereniging van verzekeringsondernemingen, verklaarden een oplossing te zoeken voor de slachtoffers van de gasexplosie, die niet kunnen terugvallen op een verzekering. De voorbije week riep Dewael tot tweemaal toe de slachtoffers van de ramp op om zich te melden bij de politie in Aat. ‘Er wordt een verzekeringsmaatschappij aangeduid die de kosten zal dekken van slachtoffers zoals mensen die op de autosnelweg verbrandden in hun auto. De kosten van die schadevergoedingen zullen later solidair gedragen worden door alle verzekeringsmaatschappijen’, zo luidde het bericht vorige week.
Maandagochtend zaten zo’n 25 verzekeringsmaatschappijen samen om hun solidariteit te toetsen. Maar de lijst van slachtoffers die aanspraak zouden kunnen maken op een mogelijke solidariteitsactie en die van Binnenlandse Zaken moest komen, was er niet. Peter Wiels, woordvoerder van Assuralia klonk na afloop van de vergadering heel wat gematigder dan Robyns. ‘In het vuur van de emoties na de ramp is er blijkbaar iets te snel hoop gecreeerd.’ De verzekeringsmaatschappijen richten zich in de eerste plaats op hun klanten.
‘Ik ben het beu dat men na rampen zoveel valse hoop zaait’, zegt Patrick Thiels. Hij heeft zich de voorbije week enorm aan de poeha gestoord. ‘Wij zijn niet eens lid van Assuralia.’ Toch ging hij maandag mee rond de tafel zitten. ‘Men begint in België maar te schreeuwen als het te laat is. Als er iets ernstigs gebeurt, gaat iedereen op de barricade om zich te profileren met loze beloftes. Het valt altijd tegen voor de onschuldige slachtoffers van een catastrofe.’ Intussen wachten de slachtoffers van de vliegramp in Oostende van zeven jaar geleden nog altijd op een volledige vergoeding. Thiels en vele anderen vragen zich af waarom er in België nog altijd geen catastrofepools of terrorismepools zijn opgericht die slachtoffers zouden kunnen vergoeden. In het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland bestaat dat wel al. ‘Het is aan de regering om die fondsen te spijzen. Waarom int men geen algemene solidariteitsbijdrage, op de brand- of autopolis bijvoorbeeld?’ Ook dat blijkt een proces van lange adem.
Anna Luyten
Een verzekeringsmaatschappij is een bedrijf, geen liefdadigheidsinstelling.
