Enkele oppositieleden lieten zich gelden in het parlement, maar de regering mag dus aan de slag met kaderwetten. Bij volmacht.
?IK KAN mijn kiezers tenminste recht in de ogen kijken.? Zo ontweek Rik Daems (VLD), onmiddellijk nadat de Kamer de kaderwetten had goedgekeurd, de vraag of zijn krachtenslopend spektakelwerk zinvol was geweest. ?Ik heb mij niets te verwijten. Tot de laatste snik heb ik tegen een nieuwe belastinggolf gevochten.? Daems ging diep en moest bij momenten naar de druivensuiker grijpen om overeind te blijven. Het vraagt enig uithoudingsvermogen om heel alleen steeds nieuwe amendementen voor een bijna leeg parlement toe te lichten.
Meestal was het personeel van de Kamer talrijker aanwezig dan de verkozenen. Afgezien van de voorzitter, van vice-premier Herman Van Rompuy (CVP) of minister van Financiën Philippe Maystadt (PSC) en een enkeling van de VLD of de PRL had Daems geen toehoorders of tegensprekers. De regeringspartijen hadden zich teruggetrokken in de vele kantoren, vergaderzalen of in het Astoria-hotel, waar de PS-fractie een weeklang van de gedane inspanningen recupereerde. En wie toch het halfrond binnenwandelde, weigerde de man van de 2.000 amendementen ook maar de minste repliek te geven. Zelfs SP-fractieleider Frank Vandenbroucke, die niet liever vraagt dan de VLD lik op stuk te geven, liet het nu afweten. Daems deed nochtans erg zijn best om door de afwezige meerderheid onderbroken te worden. Dat was dan spreektijd die hij niet moest volpraten. Ondanks die inzet werd het wetsontwerp over de muntunie meerderheid tegen minderheid goedgekeurd en werd niet één amendement aanvaard.
MACHTSPOSITIE.
Vorige week was het de beurt aan de Senaat om het werk nog eens over te doen. Gegeven de stijl van het huis, pakte de oppositie het daar bedaarder aan. Slechts een paar honderd amendementen, geen tumult of sensatiemakende verklaringen en een voorbeeldige timing. Een keer moest er tot vier uur ’s ochtends vergaderd worden om de deadline te halen. Maar woensdagnacht, om 23 uur 22 was de klus geklaard en zette ook de Senaat het licht op groen. Opnieuw werd niet één amendement van de oppositie aanvaard of raakte niet één lid van de meerderheid verleid om de oppositie te volgen.
De regeringspartijen kwamen ongehavend uit het debat en premier Jean-Luc Dehaene (CVP) hoeft zich vooralsnog geen zorgen te maken dat zijn krediet bij de parlementsfracties is opgebruikt. Het gelukte de eerste-minister bovendien om iedereen te doen geloven dat alles moet wijken om België met de eersten in de muntunie te tillen. Om het even wie dat project, dus het voortbestaan van de coalitie, in gevaar brengt, plaatst zichzelf als onverantwoordelijk politicus voorgoed buitenspel. Hij of zij kan dan alle hoop op een politieke carrière laten varen. Als pragmatisch politicus, die vooral belangstelling heeft voor het resultaat, geeft het Dehaene een bijkomend argument om elk oproer in de kiem te smoren. Zijn al erg dominante machtspositie raakt er nog door versterkt.
Sinds het PS-congres van 29 juni in Auvelais, was de regering quasi zeker van gewonnen spel in het parlement. De uitslag van het debat en de stemmingen stond bij voorbaat vast, want de Franstalige socialisten zouden Dehaene weinig of niets in de weg leggen. De discussie in Kamer en Senaat heeft de PS er ongetwijfeld van overtuigd dat ze geen belang heeft bij een regeringscrisis en een verandering van coalitie. Met de liberalen komt er in ieder geval een absolute belastingstop, dus snoeien in de sociale zekerheid, en een nieuwe communautaire onderhandelingsronde. Op dat punt verschafte het debat over de kaderwetten wel nuttige informatie.
Wat de regering de volgende weken en maanden precies van plan is, kwam niet uit de verf. De VLD-strategie daarentegen des te meer. En voor de Waalse linkerzijde vormt dat ongetwijfeld een aansporing om dit kabinet zo lang mogelijk in het zadel te houden. Opnieuw is de kreet actueel van eind 1993, waarmee Luikse vakbondsleiders tijdens de stakingen tegen het Globaal Plan hun achterban tot bedaren probeerden te brengen : ?Als we de regering doen vallen, komen de VLD en Guy Verhofstadt aan de macht en wordt het allemaal nog erger.?
Met uitzondering immers van VLD-voorzitter Herman De Croo hebben al de Vlaamse liberale tenoren erg hun best gedaan om Wallonië van hun nieuwe marsrichting te overtuigen. Pierre Chevalier, Jef Valkeniers en vooral Rik Daems kregen de PS zover dat fractieleider Claude Eerdekens in de hitte van het dispuut zijn liefde voor Frankrijk verklaarde.
PLAISANTERIE.
De volgende dagen is de VLD zich blijven inspannen om de communautaire spanning tussen de regeringspartijen naar een climax te voeren. De nota ?Een progressieve visie op institutionele hervormingen? van Vlaams parlementsvoorzitter Norbert De Batselier (SP), die de krantengroep rond De Standaard een pleidooi voor een confederaal model noemde, gaf de liberalen nieuwe munitie. ?Terwijl de VLD een federale structuur blijft verdedigen, onderschrijft SP-voorzitter Louis Tobback nu de confederale stellingen van De Batselier. Ik zou bijgevolg willen weten hoe het nu verder moet tussen SP en PS. Is er tussen beide nog ruimte voor een akkoord ?? vroeg fractieleider Patrick Dewael.
Vandenbroucke repliceerde op de hem eigen manier, zodat Dewael een tandje bijstak en de zaak verder escaleerde. Toen ook Agalev en de Volksunie zich begonnen te roeren, werd het Eerdekens opnieuw te veel. ?Ik heb de indruk dat ik hier in het Vlaams parlement zit en indien ik stoor, wil ik me graag terugtrekken. Continuez cette plaisanterie et cela ne durera plus longtemps, messieurs les Flamands.?
Ook in de Senaat lieten de sprekers van de VLD geen kans liggen om in fiscale aangelegenheden meer Vlaamse autonomie te vragen. De lijn die Verhofstadt in mei heeft uitgezet een duidelijker Vlaams liberaal profiel slaat aan in de VLD-fracties van Kamer en Senaat. Meer dan de klassieke VLD-stelling van de totale belastingstop, veroorzaakte dit irritatie bij de meerderheid.
Partijvoorzitter De Croo heeft het moeilijk met de hardere Vlaamse lijn van zijn partij. En ook in het Kamerdebat slaagde hij er niet in om zich als de partijstrateeg op te werpen. Hoewel hij dikwijls tussenkwam, was het zelden rond fundamentele punten. Des te meer over het Kamerreglement en allerlei kwesties die vooral irrelevant waren. Minutenlang onderhield hij de aanwezigen over het belang om de wetten een goede titel mee te geven. Daartoe ging hij ver terug in de Britse parlementaire geschiedenis. Een lang en een leuk verhaal, waar minister van Financiën Maystadt de tranen in de ogen van kreeg. Als parlementaire entertainer behoort De Croo nog altijd tot de besten. En toch wil het met al die bons mots en neologismen wel eens fout lopen. Is het nog wel grappig de PS’ers voor nationalisten uit te schelden en ze vervolgens het etiket nationaal-socialisten mee te geven ? Het begint ook te vervelen om de tien minuten iemand de raad te horen meegeven dat hij zijn cravatte moet opeten. De stemming zelf maakte De Croo niet mee. Toen lagen zijn prioriteiten alweer elders, op de Olympische Spelen in Atlanta.
COMEBACK.
Een debat over volmachten leert doorgaans meer over de oppositie dan over de meerderheid. Die kromt de rug, laat al de verwijten over zich heengaan en hoopt slechts één ding : met zo weinig mogelijk kleerscheuren zo vlug mogelijk de eindstemming bereiken. In de Senaat namen Tobback, PS-voorzitter Philippe Busquin en PSC-voorzitter Charles-Ferdinand Nothomb niet één keer het woord. Ze keken toe, stuurden luitenants in de loopgrachten en werkten zich naarstig door hun correspondentie. Opmerkelijk genoeg was er niemand onder de senatoren die Tobback met zijn vroegere uitspraken confronteerde. Zoals bekend, was de SP-voorzitter in de jaren tachtig één van de felste tegenstanders van volmachten en mede door dit verzet bereikte hij de top van de nationale politiek.
Dat precedent geeft Daems nu uitzicht op een eersterangsrol in de VLD. Bij de voorzittersverkiezingen, volgend jaar, zal dat al duidelijk worden. De Croo zal het moeten opnemen tegen Daems, die zoveel jonger is en er op probleemloze wijze in slaagt een hard fiscaal imago met een Vlaams profiel te combineren. Ex-voorzitter Verhofstadt is nu echt aan zijn comeback bezig. Over de kaderwetten kwam hij slechts een paar keer tussen, vaker dan de meesten verwachtten. In de wandelgangen was hij bijzonder actief en samen met fractieleider Hugo Coveliers forceerde hij de installatie van de Ruanda-commissie. Verhofstadt wordt er zelf lid van en wil er tijd in investeren. Hij vertrok met vele boeken, onder meer het ooggetuigenverslag van Els De Temmerman, naar zijn vakantiebestemming.
Een opmerkelijke rol eiste Didier Reynders, fractieleider van de PRL in de Kamer op. Omdat de meeste Franstalige liberalen, in eerste instantie voorzitter Louis Michel, andere bezigheden hadden, moest hij bijna alleen in de clinch met de meerderheid. Hij deed dat op bijna briljante wijze en zal bij de volgende voorzittersverkiezing nog maar moeilijk gepasseerd kunnen worden. Reynders, een leerling van wijlen Jean Gol, relativeerde ook het belang van de bijzondere machten. ?Het is een techniek als een andere waar ik geen fundamenteel bezwaar tegen heb. Waar het op aankomt, is de politiek die men ermee wil bedrijven.?
Die appreciatie woog op de discussies. Het heilig vuur waarmee de jonge Turken van de SP het destijds tegen Wilfried Martens opnamen, was er niet. Het kon ook moeilijk, want te veel liberalen die nu het woord namen, hebben zich destijds met het gebruik van volmachten akkoord verklaard. Het gedegen Agalev-kamerlid Jef Tavernier formuleerde het anders : ?De enige consequente partij is de CVP. Zij is nooit tegen volmachten.?
KORTSLUITING.
Het feit tenslotte dat er een consensus over de Belgische deelneming aan de muntunie bestaat, verminderde eveneens de spankracht van het debat. Als iedereen het over het einddoel eens is, verdwijnt er al veel potentiële conflictstof. De enige die zich met een uitgesproken pleidooi tegen de muntunie onderscheidde, was Kamerlid Alexandra Colen van het Vlaams Blok. Terwijl het Blok nauwelijks een inbreng in de discussie had, stond Colen bijna twee uur op de tribune. Hoewel ze tegen de muntunie is, verklaarde ze zich akkoord met de normen van Maastricht, de aansluiting van Wallonië bij Frankrijk en een verdere daling van de ontwikkelingshulp. Volgens Colen zou één en ander elke Vlaming jaarlijks een belastingvermindering van 100.000 frank opleveren.
Als het debat over de bijzondere machten al iets duidelijk maakte, was het de machtspositie van de vrouwen. Een kwart van de senatoren zijn vrouwen. En met dat gegeven moet de regering onderhand rekening houden. Als minister van Pensioenen Marcel Colla niet oplet, krijgt hij bij de hervorming van het stelsel de hele vrouwenbeweging over zich heen. In de Senaat functioneert nu een waakzaamheidscomité dat over voldoende talent en invloed beschikt om het de regering erg moeilijk te maken. Een arrogante vice-premier Johan Vande Lanotte (SP) moest voor zijn asielwet al de hulp van premier Dehaene inroepen, om het vrouwenverzet te breken. Als Colla geen rekening houdt met de adviezen van de vrouwen inzake de pensioenen, dreigt een nieuwe kortsluiting.
Paul Goossens
Het debat over de kaderwetten gaf aanleiding tot de productie van een papierberg in het parlement.
Rik Daems, de man van de tweeduizend amendementen, bereidt zich voor op het verzilveren van zijn imago.
