Op de jaarlijkse barbecue in de dierentuin schiet schoon Antwerpen binnen enkele weken de zomer op gang. Het is een van de vele evenementen in de Scheldestad waar netwerken de echte hoofdschotel is. Politieke beesten staan echter vooral te drummen om in de studio van het regionale televisiestation ATV hun kop te tonen. En de rest van de provincie? Tja, dat blijft de rest van de provincie.
Place m’as-tu vu: Antwerpen
Nick lijkt een robot. Hij is de beste barman van ’t Stad, want hij tapt zijn pintjes altijd perfect. Het maakt niet uit hoe druk het is, elke pint heeft een schuimige kraag. En die zakt niet onmiddellijk in. Nick is de geheime troef van brasserie De 7 Schaken . Naast de Belgische menukaart en de bourgondische porties natuurlijk. Net als cafés Den Engel en Den Bengel is De 7 Schaken een speelbak waar Antwerpenaren regelmatig hun bekendste politici tegen het lijf kunnen lopen. Vooral op vrijdag, na de collegezitting.
De horecazaken liggen alle drie in de schaduw van het stadhuis, dat met zijn vlaggen de Antwerpse Grote Markt domineert. ‘Maar eigenlijk zijn de kroegen op de Grote Markt vooral van belang voor de stadspolitiek. Zaken van nationaal belang worden er niet besproken’, aldus Maya Detiège, tijdens de vorige regeerperiode volksvertegenwoordiger voor de SP.A en sinds enkele maanden gemeenteraadslid in Antwerpen.
Meestal draagt zo’n passage in de cafés op de Grote Markt niet het gewicht van belangrijke dossiers mee. Sommige politici vinden er wel een tweede thuis, maar je bouwt er niet meteen een relevant netwerk uit. ‘Het is leuk om met de gewone mensen aan de toog een praatje te slaan’, zegt Mieke Vogels, lijstduwer voor Groen! in Antwerpen. ‘Als je behoorlijk wat pinten kunt verzetten, kun je er de laatste nieuwtjes uit het roddelcircuit rapen, maar in politieke termen zijn ze niet van belang.’
Wie zich in de hele provincie wil profileren of meedingt naar een nationaal mandaat, moet zich elders laten zien. Waar dat dan zou zijn, de officieuze catwalk voor het kruim van de provincie? Niemand lijkt zo’n ultieme pleisterplek te kennen waar politiek talent en economisch vertoon bij elkaar op schoot zitten. Na enige aarzeling volgt meestal een lijstje van evenementen en plaatsen in de Scheldestad. Daartoe horen onder andere de recepties van werkgeversorganisatie Voka, de zomerbarbecue in de Zoo, de concerten van deFilharmonie. ‘Het is logisch dat er geen ultieme plek is om te netwerken’, zegt havenschepen Marc Van Peel (CD&V). ‘Er zijn in Antwerpen voortdurend activiteiten en evenementen die daartoe de mogelijkheid bieden. Eén dominante plaats is er niet.’
De gemiddelde Antwerpse politicus vindt het bovendien tamelijk nutteloos zijn kop te laten zien in de Kempen, of in Mechelen naamsbekendheid te na te streven. Zo verzekerden de meesten ons toch. Uitzondering is Ludo Van Campenhout (Open VLD), tegenwoordig schepen van Sport, Stadsontwikkeling en Diamant in de havenstad. Hij zegt: ‘Mensen uit Turnhout reageren niet anders als ze mij zien. Het klopt dat Antwerpen met zijn hinterland een dubbelzinnige relatie heeft, maar ik vind het vreemd te praten over een scheiding tussen ’t Stad en de rest van de provincie. Antwerpen is belangrijk voor de hele regio. Mensen uit de provincie komen hier werken en bepaalde Antwerpse dossiers – bijvoorbeeld de aanleg van een spoorverbinding als de IJzeren Rijn – hebben ook impact op de rest van de provincie.’
DE SOFA VAN ATV
De politieke as van de provincie loopt onmiskenbaar van het Schoon Verdiep in Antwerpen tot de Brusselse Wetstraat. Ergens halverwege ligt Mechelen. De Mechelaars gniffelen momenteel omdat hun stadsgenoten Bart Somers (Open VLD) en Inge Vervotte (CD&V) de verkiezingslijsten in de provincie Antwerpen aanvoeren. Geen van beiden vond de tijd om ons uit te leggen waar zij hun populariteit proberen op te krikken. Pittig detail: elk politiek zwaargewicht – ook Somers en Vervotte – trekt zijn campagne op gang in ’t Stad.
Daarbij speelt ATV geen onbelangrijke rol. ‘Zelfs nationale politici vinden de weg naar de ATV-studio’, weet Mieke Vogels. De impact van de regionale televisiezender staat voor de politieke klasse in Antwerpen buiten kijf. En dat ondanks het beperkte bereik van de zender. ‘Wij hebben geen provinciale dekking’, geeft hoofdredacteur Hans Hellemans toe. ‘Maar omdat er de jongste jaren een pak programma’s is bijgekomen, is ook onze relevantie gestegen. Kijkers vinden makkelijker de weg naar ATV.’
Ook politici hebben dat begrepen. ‘Ze hebben ontdekt dat wij voor zaken van regionaal belang een beter communicatiekanaal bieden dan de nationale televisiezenders’, aldus Hellemans.
ATV is gehuisvest in een gebouw dat eigendom is van het Antwerps Havenbedrijf. Het is een opvallende paalconstructie waarvan de muren met plaatjeshout zijn afgewerkt. Het gebouw ligt aan de Schelde, op wandelafstand van het Stadhuis en op een boogscheut van de kantoren van werkgeversorganisatie Voka. Elke Antwerpenaar kent het gebouw als een landmark met verschillende roepnamen: Hangar 26, Stuurboord of simpelweg het gebouw van ATV.
Het regionale televisiestation deelt de gang met De Nieuwe Gazet – de Antwerpse editie van Het Laatste Nieuws – en met het communicatiebedrijf BeMedia. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat nog meer mediabedrijven er een stek zouden vinden, maar dat bleef beperkt. De Tijd verhuisde zijn kantoren naar Brussel en de Gazet Van Antwerpen zit al jaren in een gebouw op Linkeroever.
Het belangrijkste forum voor Antwerpse politici is het zondagochtendprogramma Wakker op zondag. Het praatprogramma bestaat zeven jaar, en op de witte sofa deden ondertussen de meeste Antwerpse politici al hun ding. De respons van het programma reikt soms zelfs tot Brussel. Zo publiceerde een columnist in De Morgen enkele weken geleden nog een lofzang op de relevantie van het politieke praatprogramma op ATV. Hans Hellemans: ‘We hebben inderdaad geen moeite om plaatselijke politici naar de studio te halen. Beweren dat wij carrières kunnen maken of kraken gaat mij echter te ver.’
ALTIJD ERGENS FEEST
Burgemeester Patrick Janssens, lijstduwer op de Antwerpse SP.A-lijst, heeft de regionale zender niet meer nodig om naamsbekendheid te verkrijgen. Voor hem is het meer een kwestie zich her en der te laten zien als burgemeester. Het komt er eigenlijk vooral op aan om vaak genoeg neen te zeggen, anders schiet er geen tijd meer over voor de echte politiek. ‘Ik kom op talloze evenementen en buurtfeesten’, zegt Janssens. ‘Antwerpenaars laten het dan niet na om mij aan te spreken en hun mening te zeggen. Prima, want zelf ben ik ook niet protocollair aangelegd.’
De burgemeester wordt bijvoorbeeld wel eens gesignaleerd bij de Antwerp Giants. Dat gebeurt meestal op uitnodiging van Roger Roels, voorzitter van de basketbalclub en tevens topman van havenbedrijf P&O Ports. Daarnaast is van Janssens bekend dat hij nogal goed in het culturele veld is geworteld. Zo komt de burgemeester naar voorstellingen van het Toneelhuis. En van Germinal Beerschot mist hij zelden een thuismatch. ‘Als ik naar Beerschot ga, dan is dat meestal privé met mijn vrienden’, zegt Janssens. ‘Ik zit voor het voetbal zelden in een businessloge. Dat gebeurt wel eens, vooral op uitnodiging van bedrijven uit de haven of van voormalige klanten uit mijn tijd als reclamemaker. En zelfs dan ga ik de wedstrijd meestal bijwonen van op mijn gewone plaats.’
Weinig kans dat je op het Kiel ook Ludo Van Campenhout of Marc Van Peel tegen het lijf loopt. Weliswaar om heel verschillende redenen. Van Campenhout omdat hij supporter is van den Antwerp en dus naar het Bosuilstadion trekt voor zijn dosis voetbal. Van Peel omdat hij bij het begin van zijn politieke loopbaan heeft gezworen zijn tijd niet te verspillen aan evenementen waar je alleen naartoe gaat om de mensen die je er kunt tegenkomen. Sport is niet zijn ding, dus is de havenschepen makkelijker te spotten in de Opera of bij een concert van deFilharmonie op het Sint-Jansplein.
Overigens is de pretcomponent blijkbaar een gemeenschappelijke noodzaak van de Antwerpse politieke kaste. Zegt Van Campenhout: ‘Als ik ergens naartoe trek, gaat het genieten boven de politiek. Al valt dat soms wel aardig samen: voor een organisator is mijn aanwezigheid toch een vorm van symbolische ondersteuning vanuit het stadsbestuur.’
Eigenlijk kan wie zich belangrijk vindt in Antwerpen voortdurend naar sportmanifestaties, evenementen en buurtfeesten. Of het nu is om je politieke populariteit op te krikken, om te luisteren wat er leeft onder de mensen of om het eigen netwerk bij te spijkeren. ‘Je hebt zulke contacten nodig’, onderstreept Van Campenhout. ‘Het zijn de mensen met kennis van zaken die je kunt bellen om te checken of wat je wordt ingefluisterd wel klopt. Bijvoorbeeld over de vraag of het bouwen van hybride auto’s aan de Antwerpse Opelfabriek nu een stabiele toekomst biedt.
Ook Janssens netwerkt liefst met inhoudelijk perspectief. ‘De mensen die in mijn professioneel netwerk zitten, zijn altijd mensen voor wie ik veel respect heb en wier professionele mening ik waardeer’, stelt hij. ‘Zo onderhoud ik goede contacten met mensen binnen de Universiteit Antwerpen, waar ik zelf zes jaar als onderzoeker gewerkt heb. Dat je daardoor op informele wijze iemand als Bea Cantillon of Bob Van Reeth kunt contacteren, is een goede zaak.’
Toch relativeert de burgemeester maar wat graag het beeld dat er gemakkelijk dingen geregeld kunnen worden in de schaduw van een of ander evenement. Janssens: ‘Je hebt geen vipplaatsen nodig om moeilijke dossiers aan te kaarten. Een vergadering is daarvoor een perfecte gelegenheid. Trouwens: de stem van een topman uit het bedrijfsleven is mij evenveel waard als de stem van een oude vrouw op de Groenplaats.’
DOOR roeland byl
