Een jaar na de Panama Papers blikt Knack terug met Bastian Obermayer en Frederik Obermaier, de twee journalisten van Süddeutsche Zeitung die aan de basis liggen van de wereldwijde publicaties over geheime offshorebedrijven.
Wat was de belangrijkste onthulling uit de 11 miljoen gelekte documenten van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca?
BASTIAN OBERMAYER: Dat de beste vriend van Russisch president Vladimir Poetin betrokken was in een complex offshoreschema waar twee miljard dollar in omging. Ik ben wel ontgoocheld dat er niets is gebeurd met die onthulling, maar dat is typisch voor Poetins Rusland. Even belangrijk was de scoop over de offshore van de IJslandse premier Sigmundur Gunnlaugsson. Het volk kwam op straat en de man moest opstappen. Zo gaat dat in een echte democratie.
Wat gebeurde er in Panama?
BASTIAN OBERMAYER: Jürgen Mossack en Ramón Fonseca, de oprichters van het advocatenkantoor, zitten vandaag achter de tralies. Dat hadden we nooit verwacht, want Fonseca was adviseur en een goede vriend van de Panamese president.
Hebben de Panama Papers ook structureel iets veranderd?
FREDERIK OBERMAIER: Dat nu wordt gesproken over het opzetten van registers van uiteindelijk begunstigden is een heel belangrijke stap. Na andere leaks beloofden politici meer transparantie, maar daarna vergaten ze hun beloftes telkens weer. Ditmaal is het anders: een jaar na de publicaties woedt nog steeds een internationaal debat over transparantie en belastingparadijzen. En dat is niet alles. Het Europees Parlement voert een onderzoek en in meer dan tachtig landen worden duizenden personen en bedrijven onderzocht.
BASTIAN OBERMAYER: Onze voornaamste verwezenlijking is de wereldwijde aandacht voor corruptie, witwassen en belastingontwijking. Die aandacht in één klap tot stand brengen, dat was nog nooit eerder gebeurd. Maar de offshorewereld zal niet verdwijnen. Ik geloof er wel in dat we hem transparanter kunnen maken. Een belangrijk element is de concurrentie tussen landen op het vlak van belastingen. Zolang je niet één wereldregering hebt, zal die concurrentie blijven bestaan, hoe hatelijk ik dat ook vind. Wat we wel kunnen bereiken, is dat de anonimiteit voor een groot stuk wordt aangepakt. Net die anonimiteit maakt dat offshores worden gebruikt bij misdaden als corruptie en witwassen.
Komen er nog nieuwe verhalen uit het lek?
FREDERIK OBERMAIER: Vorig jaar al berichtte Le Soir (samen met Knack en De Tijd, nvdr.) dat Claude Marx opdook in de Panama Papers. Hij is de topman van de Luxemburgse bankentoezichthouder. Marx’ reactie toen was dat hij hooguit passief betrokken was. Intussen ontdekten wij dat Marx wel degelijk actief offshores had helpen opzetten en zelfs optrad als stroman-aandeelhouder. Dat verhaal hebben we recent uitgebracht. En we zullen blijven berichten op basis van de Panama Papers. Wanneer een politicus plots belangrijk wordt, zullen we zijn naam door de databank halen.
De fiscus claimt 175.000 euro van Belgen die opdoken in de Panama Papers. Is dat veel of weinig?
FREDERIK OBERMAIER: Het is alvast een eerste stap. Sommige landen proberen miljoenen euro’s te recupereren, andere hebben tot nu toe nog helemaal niets gerecupereerd.
Tot slot: nog iets gehoord van klokkenluider John Doe?
BASTIAN OBERMAYER: Géén commentaar. (lacht)
Door KRISTOF CLERIX
