De Joodse gemeenschap in Antwerpen ziet op tegen het einde van de zomer. De federale regering liet weten dat de militaire bescherming van burgers en burgerdoelen in de Joodse wijk vanaf 1 september 2021 wordt stopgezet.
De schietpartij in het Brusselse Joods Museum, de aanslag op Charlie Hebdo, de gewapende terrorist op de Thalys en de aanslagen in Parijs, Zaventem en Maalbeek… Het voorbije decennium spoelde een golf van terreur over West-Europa. De Belgische overheid probeerde de dreiging te counteren door 1800 militairen in te schakelen die luchthavens, stations en andere gevoelige plaatsen moesten bewaken.
Toen in 2018 het dreigingsniveau zakte, werd het aantal patrouillerende soldaten systematisch afgebouwd. Op 1 september 2021 zullen alle militairen uit het straatbeeld verdwenen zijn. Ook in de Antwerpse Joodse wijk. ‘En daar maken heel wat Joodse mensen zich zorgen over’, zeg Philippe Scharf. De man is naast advocaat ook covoorzitter en algemeen woordvoerder van het Forum der Joodse Organisaties. ‘De militairen zullen binnenkort verdwenen zijn, maar de dreiging voor een aanslag blijft. Het veiligheidsrisico is de afgelopen maanden niet gedaald. In de Joodse wijken en instellingen geldt nog altijd het op één na hoogste veiligheidsrisico. En daar hebben de spanningen in het Midden-Oosten geen goed aan gedaan. De afgelopen maanden kregen we geregeld te maken met antisemitische voorvallen. We willen dan ook dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt en vanaf september voor gelijkwaardige bescherming zorgt.’
We dwalen door de straten van de Antwerpse stationsbuurt. Joodse mannen met grote hoeden en lange jassen wandelen met forse tred voorbij. Met een vriendelijk handgebaar maken ze ons duidelijk dat ze geen tijd hebben voor een interview. Jonge Joodse moeders met kinderwagens duiken schuchter donkere portalen in wanneer we op hen afstappen. Benjamin Hoffman wil wel met ons praten. ‘We zullen nog even moeten wachten om te weten wat er op 1 september zal gebeuren’, zegt hij. ‘Maar ik vertrouw op de overheid. Ik begrijp natuurlijk dat ze de patrouillerende militairen als nodeloze kosten beschouwt. Ik kan ook begrijpen dat al dat machtsvertoon op heel wat plaatsen een impact heeft op het toerisme. Maar in onze buurt zorgt het voor rust.’ Of hij zelf ook bang is voor mogelijke aanslagen? ‘Nee’, grinnikt hij. ‘Ik ben zelfstandige. Ik heb geen tijd om bang te zijn. Bovendien ben ik ervan overtuigd dat er snel een oplossing uit de lucht zal vallen. Burgemeester Bart De Wever (N-VA) kent onze gemeenschap. Hij kent onze bezorgdheden. Hij zal ons niet in de steek laten.’
Of de Stad Antwerpen de beveiliging van de Joodse wijk voor haar rekening zal nemen, valt nog af te wachten. De woordvoerder van burgemeester De Wever liet al weten dat de lokale politie de beveiliging niet aankan en dat de federale regering dus voor een volwaardig alternatief moet zorgen. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) meldde dat ze een vergelijkbaar niveau van bescherming voor ogen heeft. Maar over de juiste invulling daarvan is nog niets geweten.
‘De overheid is verantwoordelijk voor de veiligheid van de burgers. Hoe ze die bescherming moeten aanpakken laat ik aan de politiek over. Maar een ding is zeker: de Joodse gemeenschap heeft er niet voor gekozen om zich onveilig te voelen. De ministers moeten maken dat die angst verdwijnt. Iedereen heeft het recht om in veiligheid te leven.’ We zitten in het gezellige appartement van Regina Sluszny, de voorzitter van het Forum van Joodse Organisaties. Ook zij is bezorgd. ‘In het begin had ik het erg moeilijk met de zwaarbewapende militairen. Maar ik heb me daar snel over gezet. We hebben die bescherming immers nodig. Er lopen heel wat mensen met extreme ideeën en haatgevoelens rond. Ik zou het verschrikkelijk vinden wanneer dat zou ontaarden in dodelijke aanslagen. Vooral september is een heikel moment. Het schooljaar begint. En er zijn ook heel wat religieuze feesten. Oproepen om thuis te blijven? Maar meneer… een jood kun je niet met een simpele oproep uit het gebedshuis houden.’
We dwalen door de Antwerpse Diamantwijk. Op zoek naar patrouillerende soldaten. In een van de straten botsen we op een verlaten militair voertuig. We wachten. Maar er komt niemand. De volgende dag keren we terug. Het voertuig staat er nog steeds. Maar van patrouillerende soldaten geen spoor.
Het wordt bang afwachten tot september.
