De didgeridoo is allang vervangen door de gsm en surfen doen Australiërs tegenwoordig voornamelijk op het internet: de Olympische Spelen in Sydney moeten de wereld duidelijk maken dat ze daar ‘down under’ de aansluiting met het ICT-tijdperk niet hebben gemist. En hopelijk regent het straks natuurlijk ook nieuwe wereldrecords.
Australië ligt overal hopeloos ver vandaan, maar straks wordt het land twee weken lang de navel van de wereld. Twintigduizend journalisten zullen tussen 15 september en 1 oktober in Sydney neerstrijken om de prestaties te becommentariëren van tienduizend olympische atleten. Het nieuwe mediacentrum vanwaaruit de beelden naar alle uithoeken van de wereld zullen vertrekken heeft miljarden gekost.
De Australiërs willen af van het hardnekkige clichébeeld dat de buitenwereld van hen heeft. ‘In de jaren ’70 heeft onze toeristische dienst over de hele wereld campagne gevoerd om Australië in de schijnwerpers te plaatsen’ zegt Jon Hutchinson, de voorzitter van het Sydney Visitors and Convention Bureau. ‘Die campagne was zo goed dat iedereen vandaag nog altijd denkt dat Australië een land is van kangoeroes, zee, zand en zon.’ Dat is natuurlijk ook wel een beetje zo: Australië telt ongeveer 7000 stranden en de bezoeker krijgt algauw de indruk dat de helft van de bevolking uit blondgekrulde surfers bestaat.
Maar de Australiër is ook de tweede gsm-gebruiker en de vierde internetgebruiker van de wereld. Om de enorme afstanden in zijn land te overbruggen pikt hij heel snel in op de nieuwe technologieën. De Sydney Futures Exchange, een optiebeurs, is de grootste van de Aziatische regio en de eerste na Nasdaq die volledig elektronisch ging. De Australische economie is al tien jaar lang een van de grootste groei-economieën in de wereld: gemiddeld ruim 4 procent per jaar, zelfs toen de Aziatische crisis in 1997 in volle hevigheid toesloeg. Die groeicijfers maken Australië de evenknie van die andere dollareconomie, de Verenigde Staten. Australiërs zijn zware gebruikers van kredietkaarten en hun economie draait op diensten (69 procent van het BNP), niet op industrie, toerisme of landbouw.
Het Sydney Organising Committee for the Olympic Games (SOCOG) heeft zijn uiterste best gedaan om die aspecten te benadrukken. Tussen 15 september en 1 oktober moet Australië synoniem worden van high tech, inventiviteit en progressiviteit. Niet toevallig moeten de Spelen in Sydney de eerste echte ‘internetspelen’ worden, voor toeschouwers en atleten. Zo worden op de website (www.olympics.com) tien miljard hits verwacht – tien keer meer dan op de Winterspelen van Nagano in 1998 – en krijgen marathonlopers, wielrenners en zeilers een chip in de schoenen die hen on line met de kijker verbindt en permanent informeert over voorsprong of achterstand van de betrokken atleet.
Ook de infrastructuur zou heel innovatief moeten zijn. De organisatoren hebben een nagelnieuw Olympisch dorp opgetrokken in Homebush Bay, op een oud industrieel stort in een buitenwijk van Sydney. Daar zal het gros van de Olympische competities afgewerkt worden. Na de Spelen zal de locatie verder worden uitgebaat als sociaal woningproject. Totale kostprijs voor het project: 5,5 miljard Australische dollar, een slordige 165 miljard frank. Daarvoor krijgt Australië een hypermodern sportstadion, Stadium Australia, met 110.000 zitplaatsen en een nagelnieuwe zwemarena met 17.500 plaatsen, het Sydney Aquatics Centre, dat na de Spelen vermoedelijk weer zal worden gehalveerd.
GEEN WINST, GEEN DOPING
Dat de Spelen winstgevend zullen worden, lijkt ondertussen twijfelachtig. Vorig jaar hoopten de organisatoren nog op een bescheiden winst aan het einde van de Spelen, in mei van dit jaar vonden ze dat een nuloperatie al een mooi resultaat zou zijn. Nu de geruchten over een overschatting van de ticketverkoop aanzwellen, lijkt zelfs een break even een al te optimistische voorspelling. Maar daar maakt voorlopig niemand zich zorgen over. ‘Als de Spelen Sydney op de kaart zetten mag dat best wat kosten’ zegt Katie Lahey, de voorzitster van de plaatselijke Kamer van Koophandel. ‘Dan denken ze in Europa eindelijk niet meer dat ik Austria bedoel als ik zeg dat ik uit Australia kom.’
Om zich van zijn beste kant te kunnen laten zien, heeft Australië lang gelobbyd om de Spelen zo laat mogelijk op het jaar te mogen organiseren. Het land hoopte op december, het begin van de Australische zomer. Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) wilde wel een beetje water in de wijn doen: de Spelen verplaatsen van juli of augustus naar half september kon nog net. ‘Maar door die verschuiving krijgen we wel Spelen waarvoor elke atleet zich heel specifiek heeft moeten voorbereiden’ zegt Eddy De Smedt, directeur sport van het Belgisch Olympisch Interfederaal Comité (BOIC), ‘want voor de meesten vielen de Spelen buiten de normale competitiepieken.’ Dat zou wel eens uitzonderlijke sportieve prestaties kunnen opleveren, menen insiders.
Het IOC maakt zich intussen sterk dat we in Sydney ook cleane Spelen krijgen. Het Comité keurde op een drafje de methodes goed die atleten op erythropoëtine (epo) moeten controleren, al zette het daarmee volgens critici de kansen op een veel beloftevoller doorbraak in de speurtocht naar hormonale doping in de ijskast. In elk geval geldt vanaf de Spelen een combinatie van een Franse urine- en een Australische bloedtest als norm voor de controle op het gebruik van synthetische epo. ‘We hebben na tien jaar koortsachtig zoeken een enorme doorbraak geforceerd’, vindt prins Alexandre de Merode, de voorzitter van de medische commissie van het IOC. ‘Na de anabolicatests van 1976 en de spectometriemethode van Manfred Dönike in 1983 is dit de derde revolutie in het antidopingbeleid.’ De atleten zijn verplicht de controles te ondergaan – niet juridisch, want ze mogen weigeren, maar dan wordt hen wel de toegang tot de Olympische Spelen ontzegd. Van de 10.000 atleten in Sydney zullen er naar schatting 3200 de test moeten ondergaan, waarvan ongeveer 2000 (de medaillewinnaars en enkele atleten die worden uitgeloot) tijdens de Spelen.
De volgende stap is de strijd tegen de groeihormonen, een andere verboden substantie die de sport zou verzieken. Waarnemers zijn het er wel over eens dat er nog een lange weg af te leggen is. Het enige wat een perfect scenario dan nog in de weg zou kunnen staan, is druk van buitenaf. De olympische vlam, die onderweg is naar Sydney, heeft al drie aanslagen overleefd – al is dat misschien een zwaar woord voor de kwajongensstreken waarvan hier sprake is. De ordediensten in Sydney maken zich sterk dat ze geen echte terroristische aanslagen hoeven te vrezen. In de hele twintigste-eeuwse geschiedenis van Australië is er namelijk amper één zo’n aanslag geweest – in 1978 vielen er drie doden toen een vuilnisbak ontplofte voor het Sydney Hilton. De vermoedelijke schuldige voor die aanslag werd drie jaar geleden vrijgelaten. 22 jaar later zijn de ordediensten in Sydney er zeker van dat ze alles onder controle hebben.
PROTEST VAN ABORIGINALS
Alleen is Australië een beetje bang voor het protest van de Aboriginals, de oorspronkelijke bewoners van Australië die – net als de Amerikaanse indianen – al jaren strijden voor gelijke rechten. De Olympische Spelen zouden hen wel eens het ideale forum kunnen bieden om druk uit te oefenen op eerste minister John Howard. Gelukkig voor Howard en voor de organisatoren heerst er bij de Aborginals – precies zoals bij de indianen – onenigheid over de te volgen methodes in die strijd. Voor de Tasmaanse activist Michael Mansell, een van de initiators van het protest tegen Sydney, is het simpel: Aboriginals moeten de Spelen zonder meer boycotten, want zelfs bij de keuze van de olympische site is geen rekening gehouden met de rechten van de oorspronkelijke bewoners van Australië: het olympisch stadion zou namelijk gebouwd zijn op een oude begraafplaats.
Maar de meeste Aboriginals delen Mansells mening niet: ze vinden het onrechtvaardig dat hun lotgenoten die zich jaren op deze Spelen voorbereid hebben, om politieke redenen van deelname zouden moeten afzien. Wereldkampioene 400 meter vlak Cathy Freeman (27), de Aboriginalatlete die na haar wereldtitel in Sevilla de ereronde met de Australische én de Aboriginalvlag liep, is dat ook niet van plan. Freeman: ‘Ik heb geen politieke motieven. Ik ben trots op wie ik ben en wat ik ben en dat wil ik ook aan de wereld tonen. That’s all.’ Freeman kan een hoofdrolspeelster worden in de olympische film. Ze is – uiteraard – razend populair bij de Aboriginals, maar ook bij de Australische versie van Jan Modaal. Als ze opnieuw Marie-José Perec klopt, haar grote concurrente op haar beste afstand, is het feesten geblazen in Australië.
De Olympische Spelen zullen evenwel niet door Freeman gedragen worden maar door andere toppers: Gabriela Szabo, bijvoorbeeld, de wereldkampioene op vijf kilometer, of Svetlana Masterkova, in 1996 Olympisch kampioene op 800 en 1500 meter. Maar als zij in haar opzet slaagt, zal wereldkampioene op de 100 meter Marion Jones (25) hen allemaal het nakijken geven. De ex-basketster die twee jaar geleden tijdens het WK in Sevilla vier medailles beloofde maar onder meer door een blessure schromelijk faalde, heeft nu een nog ambitieuzer plan opgevat. Ze wil in Sydney zelfs vijf gouden medailles behalen – op de 100 en de 200 meter vlak, de 4×100 en de 4×400 meter en in het verspringen – en daarmee beter doen dan Carl Lewis. In Sydney loopt Jones voor het eerst in een olympische competitie. In Barcelona weigerde ze een estafetteselectie, in Atlanta keek ze geblesseerd toe vanaf de tribune. ‘Vijf medailles behalen in Sydney zal heel moeilijk zijn’ beseft Jones, ‘maar niet zo moeilijk als mikken op vier keer goud in Sevilla. Het programma is minder zwaar op de Olympische Spelen, het zal er ook minder warm zijn. Alleen zal de druk veel groter zijn dan op het WK. Maar mijn besluit staat vast: ik wil kampioen worden.’
Jones komt voor het eerst in actie op 22 september, de dag van de 100 meter vlak. Specialisten voorspellen in Sydney de snelste 100 meter ooit ‘als de wind een beetje meezit’. Dan is het uitkijken naar Maurice Greene, de wereldkampioen van Sevilla. ‘Ik wil in Sydney de grootste show opvoeren die Mo Greene ooit opgevoerd heeft’, zei Greene tijdens de jongste Memorial Ivo Van Damme in het Heizelstadion. Verder is het in de atletieknummers uitkijken naar Michael Johnson en naar de eindtijden van de ongenaakbare Hicham El Gerrouj en Haile Gebrselasie op respectievelijk 1500 en 10.000 meter. ‘Als hij dan nog fris genoeg zit’ wil Gebre trouwens ook de vijf kilometer aanpakken in Sydney, de eerste Olympiade sinds Melbourne in 1956 waar langeafstandslopers niet zullen kunnen klagen over hitte of zuurstofgebrek.
Maar ondanks al die helden zou het zwemmen wel eens dé sport van de Olympische Spelen kunnen worden – en niet de atletiek. Australiërs zijn stapelgek op watersport. Bij de trials, de Australische selectiewedstrijden in mei, juichten 17.500 dolenthousiaste toeschouwers in een nokvol Sydney Aquatic Center Susie O’Neill (27) naar grootse prestaties en Ian Thorpe (17), door zijn fans Thorpedo gedoopt, naar drie wereldrecords. Thorpe, méér dan de Nederlanders Pieter van de Hoogenband of Marcel Wouda, méér zelfs dan de Rus Alexandr Popov, moet de held worden van deze Olympiade. De Mark Spitz van Sydney 2000.
DE BELGEN
Jammer toch, dat Frederik Deburghgraeve zich niet tussen die grootheden van de zwemsport mag bewegen. België moet het bij het zwemmen met minder doen dan in Atlanta. Brigitte Becue steekt haar ambities op 100 en 200 meter schoolslag weliswaar niet onder stoelen of banken, maar zij mist ondanks al haar verdiensten de uitstraling die ‘Fredje’ wel had. De gouden ambities berusten opnieuw bij onze judoka’s, Ulla Werbrouck op kop. ‘Toch is de ploeg voor Sydney voor zijn successen minder afhankelijk van die judoka’s dan in 1996′, vindt Eddy De Smedt van het BOIC. En hij noemt prompt de zeilers – Sebastien Godefroid won ook al zilver in Atlanta – en de ruiters – de speerpunten zijn daar Ludo Philippaerts en Constantijn van Rijckevorsel, twee outsiders in de individuele jumping, en de sterke ruiterploeg. ‘Bovendien kan iemand als kleischieter Anne Focan, de Europese kampioene die met een wild card naar Sydney mocht, voor een verrassing zorgen’ meent woordvoerder Guido De Bondt van het BOIC.
Ook de verwachtingen voor de wielrenners zijn hooggespannen, zelfs na het noodgedwongen wegblijven uit Sydney van zowel Johan Museeuw als Tom Steels, toch een topfavoriet voor de olympische wegrit. Maar Peter Van Petegem, en zelfs de hypergemotiveerde Axel Merckx, zijn meer dan aardige vervangers. Ook in het mountainbiken, een nieuwe discipline op de Spelen, azen de Belgen op goud: Filip Meirhaeghe draait vlot mee met de wereldtop, ook Roel Paulissen en zelfs Peter Van den Abeele staan daar niet veraf. Meirhaeghe zelf relativeert de huizenhoge ambities: ‘Er zijn tien kanshebbers voor olympisch goud, en ik ben een van hen. Maar ik geloof wel dat ik er klaar voor ben.’
Voor het eerst sinds jaren heeft België bovendien enkele medaillekanshebbers in de atletiek. ‘Kanshebbers?’, vraagt dokter Renno Roelandt van het BOIC. ‘Zeg maar gerust: zekerheden. Marleen Renders hoort bij de topfavorieten in de marathon en op de 10 kilometer kan Mohammed Mourhit met de allerbesten mee.”
De strijd om de Olympische medailles – waarin trouwens per ongeluk niet een Griekse tempel, maar het Colosseum in Rome gegraveerd staat – moet nog worden gestreden, maar de kandidaat-gastlanden voor de Spelen van 2008 (dus vier jaar na Athene) staan nu al te dringen. De Cubaanse hoofdstad Havana, het Maleisische Kuala Lumpur, het Egyptische Kaïro, het Spaanse Sevilla en het Thaïse Bangkok werden twee weken geleden door het Uitvoerend Comité van het IOC van de shortlist gestemd. Blijven over: Parijs, het Turkse Istanbul, het Japanse Osaka,het Chinese Peking en het Canadese Toronto. Alleen al om verder te kunnen meedraaien in de kiesronde, moeten ze een budget van minstens van 750 miljoen frank kunnen ophoesten. ‘De structurele problemen waarmee Sydney en Athene worstelen bij de voorbereiding van de Spelen, tonen dat de aanloop naar een Olympiade een modeshow is’ waarschuwt het Franse sportblad L’Equipe, ‘op een catwalk geplaveid met loze beloftes. Het echte project wordt geboren op de dag van de uitverkiezing en het vertoont zelden gelijkenissen met het dossier dat voor de verkiezing ingediend werd.’ Het IOC zal op 15 juli 2001 in Moskou vier kandidaten in rouw dompelen. En voor de vijfde kunnen de kopzorgen dan beginnen.
Frank Demets
