Bij zijn aanstelling, amper anderhalve maand geleden, beloofde Jürgen Klopp de Liverpoolfans op ‘plankgasvoetbal’ te trakteren. Hij heeft woord gehouden – Jan Mulder vindt de Noord-Engelsen tegenwoordig zelfs ‘béter dan Barcelona’. Portret van ‘The Normal one’.
Het is de dag voor hun vijfde wedstrijd in amper twee weken. Trainer Jürgen Klopp, pas aan de slag bij Liverpool Football Club, ontmoet de verzamelde pers met geveinsde vermoeidheid. ‘Het voelt alsof we al acht weken bezig zijn.’ Voor de fans van Liverpool is het altijd weer genieten wanneer hun coach de journalisten te woord staat. Ze zijn dol op zijn ’trademark grin’, de spottende grijns die Klopps handelsmerk is. De Duitse trainer laat Liverpool weer lachen en dat is heus geen kleine verwezenlijking.
Morgen dus de match tegen Chelsea. Een belangrijke wedstrijd, zegt een verslaggever. Of hij ook daarom naar de Premier League is gekomen, vraagt hij aan Klopp, om tegen zulke toppers te kunnen spelen? De Duitser haalt de schouders op: ‘Het is een wedstrijd tussen de negende en de vijftiende in de stand.’ Inderdaad. Een ongebruikelijk klassement voor beide teams, zeker na elf speeldagen. Landskampioen Chelsea van trainer-snoever José Mourinho draait vierkant, maar ook Liverpool, met achttien titels in de trofeeënkast, is bezig aan een kleurloos seizoen. De ‘scousers’ – zoalsde inwoners van Liverpool worden genoemd, naar de naam van een stamppotgerecht – zouden beledigd kunnen zijn door de opmerking van Klopp: de gloriedagen van Liverpool zijn voorbij, hun club behoort nu tot de middelmaat. Maar voorlopig krijgt Klopp van de Engelsen voor alles applaus, ook wanneer hij slecht nieuws brengt.
Liverpudlians noemen hun vrouwen ‘birds’, mokkels dus, en mensen van buiten de stad ‘wool’, woldragers. Maar als je hun havenstad aan de Mersey vergelijkt met het veel hippere Londen of Manchester, valt het zelfvertrouwen weg. De eigendunk van de scouser stoelt uitsluitend op de Beatles en voetbal. Beide zijn geschiedenis. De laatste landstitel behaalde Liverpool FC een kwarteeuw geleden, het laatste Europese succes dateert ook alweer van tien jaar terug. Sindsdien won de club nog één League Cup en één FA-Cup. Heel magertjes voor een instituut als Liverpool.
Maar met Klopp, de blonde man uit het Zwarte Woud, voelt Liverpool zich weer koning. Klopp won met 1-3 op Chelsea en zelfs met 1-4 op het veld van Manchester City. Sindsdien denken de scousers weer groot. Voor het eerst sinds het vertrek van Rafael Benitez, die met Liverpool de Champions League van 2005 won, hebben ze weer een coach die door velen wordt begeerd. ‘Een man die elke supporter bij zijn club zou willen’, schreef de krant Liverpool Echo. Het is alsof je zegt: oké, we hebben niet zo’n geweldig team, maar onze coach is top.
Energieke woelwater
Jürgen Klopp leerden we kennen als de energieke woelwater die Borussia Dortmund naar zijn eigen beeld boetseerde: altijd in de aanval. De charismatische coach zorgde voor spektakel op training en in persconferenties, zijn spelers trokken die lijn door naar het voetbalveld. Het leverde Dortmund twee titels en een Champions Leaguefinale op. Toen was het plots uit met de methode-Klopp. Vorig seizoen stond titelfavoriet Borussia aan de winterstop op een degradatieplaats. Niemand begreep er wat van, Klopp leek nog het meest verrast van allemaal. Het ondenkbare gebeurde niet, want Dortmund wist zich op de valreep te redden. Toch begreep Klopp dat hij veel krediet was kwijtgespeeld. Aan het eind van het seizoen wierp de gewezen wondercoach de handdoek in de ring.
Vier maanden later heeft hij zijn zelfvertrouwen teruggevonden. Klopp ging in op het aanbod van Liverpool, een opdracht die erg lijkt op die bij Dortmund destijds: een ingeslapen grootheid weer tot leven wekken. Vanaf de eerste dag gaf de komst van Jürgen Klopp Liverpool een nieuw elan. The Reds zijn de sensatie van de Premier League. Klopp beloofde de fans ‘plankgasvoetbal’, en die belofte maakt hij vooralsnog zeker waar. In de match tegen Rubin Kazan stormde spits Divock Origi al na drie minuten als een dolle stier op de Russische doelman af: een compleet zinloze actie. Klopp gaf hem een dikke duim, hij houdt wel van zulk spierbalgerol. De Britse kranten spreken van een ‘high-octane style’. Brandstof met een hoog octaangehalte geeft een motor meer power.
Dat Klopp een mannetjesputter is, waarderen de Britten wel, maar zijn onbehouwen warmhartigheid zijn ze niet gewend. Dat heeft al tot misverstanden geleid. In de match tegen Tottenham Hotspur liep middenvelder Adam Lallana bij zijn vervanging tegen Klopp aan. De journalisten dachten dat hij zijn trainer ‘van uitputting’ in de armen viel, want het team had meer kilometers afgelegd dan in welke match ook. De verklaring voor de bruuske omhelzing was eenvoudiger: Lallana was niet vertrouwd met de wilde knuffels van Klopp.
De trainer etaleert zijn emoties. Wanneer ’the Kop’, de beruchte supporterstribune van Liverpool, zijn naam scandeert, houdt Klopp zijn hand op het hart. De gezangen raken hem, passie en overgave horen bij zijn werkwijze. Maar buiten de overwinningen in de toppers tegen Chelsea en Manchester City, leverde zijn plankgasvoetbal nog niet zoveel op. Liverpool kampeert in de middenmoot, toch zijn de fans blij. Je krijgt de indruk dat ze vooral blij wíllen zijn.
Half waar
De Amerikaanse clubeigenaren van Liverpool, beursbobo John W. Henry en tv-producent Tom Werner, kochten in 2010 een meerderheidsbelang, wat hen 350 miljoen euro kostte. ‘Henry en Werner vinden dat alles bij Liverpool beter draait dan voorheen’, zegt Klopps manager Marc Kosicke, een makelaar uit Bremen. ‘Als je iets wílt geloven, is het al half waar’, grijnst hij. Misschien is dat nog de beste omschrijving van Klopps aanpak.
Kosicke haalde voor zijn cliënt een jaarloon van bijna tien miljoen euro binnen. De onderhandelingen waren over drie tijdzones uitgesmeerd, met een team advocaten uit de VS en Groot-Brittannië in continu overleg. Eigenlijk was Klopp van plan een sabbatjaar in te lassen na zijn ontslag bij Borussia Dortmund. Hij wilde naar Amerika reizen en zich laten inspireren door de sporten aldaar. Het aanbod uit de Premier League veranderde alles. Op een kans bij Bayern München, waarvan ook sprake was, wilde Klopp niet langer wachten. Als hij daar alleen welkom is wanneer Pep Guardiola beslist op te stappen, zou hij zich maar tweede keus voelen, zegt manager Kosicke.
Voor hij bij Liverpool werd voorgesteld, studeerde Kosicke met Klopp een paar Engelse oneliners in. Een daarvan was ‘from doubters to believers’: we moeten niet langer twijfelen, maar in onszelf geloven. Het bleef hangen, iedereen begreep meteen waar Klopp naartoe wil. De pressing, het snelle veroveren van de bal waar Klopp bij zijn vorige clubs om bekend stond, wordt bij Liverpool ongetwijfeld ‘a big thing’. ‘Elke tegenstander zal het haten om tegen Liverpool te spelen’, zei clubicoon Jan Mølby. Volgens Gérard Houllier, die met Liverpool zes trofeeën won, loopt Klopp over van emotie, en dat vindt hij een grote kwaliteit: ‘Leiderschap is namelijk een overdracht van emoties.’ Een commentator van de Liverpool Echo schreef dat Klopp hem deed denken aan de legendarische coach Bill Shankly. Ook die maakte het voetbal nooit moeilijker dan nodig was.
Laptoptrainer
Toch is het een vergissing Klopp te portretteren als een trainer van de oude stempel. Het tegendeel is waar. Klopp behoorde tot de voorhoede van de zogeheten ‘laptoptrainers’. Hij was een van de eersten die spelers al tijdens de rust met beeldmateriaal op hun positionele fouten wezen. Ondertussen is dat wel al even geleden. De vraag blijft of Klopp zich de laatste jaren verder heeft ontwikkeld. In de vier maanden dat hij zonder job zat, dacht hij na over zijn eigen fouten en zwaktes, zegt hijzelf.
Eén les lijkt geleerd: Klopp houdt zich bij Liverpool opvallend gedeisd en koketteert zeker minder met emoties dan vroeger bij Dortmund. Wanneer hij de vuisten balt bij een doelpunt, draait hij zich van het publiek weg, alsof Klopp die vreugde-uitbarsting liever niet deelt. Niet juichen kan ook weer niet, maar zijn enthousiasme hoeft niet extra in de verf te worden gezet. De Duitser wil ernstig worden genomen, en dekt zich nu al in tegen het verwijt een voetbalnaïeveling te zijn. Die kritiek sluimert namelijk al. De spelers van Liverpool waren zo opgenaaid om de bal te veroveren dat ze er hun creativiteit bij inschoten zodra ze balbezit hadden, schreef The Times bij Klopps debuut. Een hoog tempo ontwikkelen kon deze ploeg al, monkelden de kenners, daar hadden ze geen nieuwe coach voor nodig. Het team mist vooral finesse en talent. Het is ook de vraag of de mannen van Klopp een heel seizoen lang zulk loopvermogen zullen kunnen ontwikkelen. Liverpool moet tenslotte in vier verschillende competities presteren: de competitie, de twee Engelse bekers en Europees.
Klopp brengt ertegenin dat er meer berekening in zijn aanpak zit dan de critici beseffen. Hij houdt van snoeihard aanvalsvoetbal, niet omdat het bij zijn ontvlambare karakter past, maar omdat het de kans op winst verhoogt. Het is een strategie die als het ware zichzelf versterkt: ‘Het elftal begint in zijn eigen kracht te geloven’, vertelde hij na de overwinning tegen Chelsea. Tegelijk is het een truc om duurbetaalde Premier League-vedetten voor elkaar te doen strijden: Adam Lallana verklaarde dat hij als aanvaller nu ook ‘vuil werk’ moet opknappen en veel moet lopen zonder bal aan de voet. ‘De coach benadrukt dat we elkaar moeten helpen.’ Dat groepsdenken is essentieel voor Klopps werkwijze, bij Borussia Dortmund hamerde hij er tot vervelens toe op.
Schnitzels
Klopp beseft dat de staat van genade waaronder hij nu werkt, niet zal blijven duren. In de dagen voor de overwinning tegen Chelsea leek het Engelse enthousiasme over Klopp al wat te minderen. De ‘Kloppomania’ was na een paar vroege hoogtepunten al uitgewoed. Daartoe behoorden een ‘Klopp Tober Party’ met Duitse schnitzels in het bekende Shankly-hotel in Liverpool, en Klopp-T-shirts en -bekers met het gezicht van de Duitser. Zelfs replica’s van zijn bril ontbraken niet. Echt scoren deed Klopp door zichzelf te omschrijven als ‘The Normal One’, de normale. Je ziet het op vlaggen en spandoeken. Het was Klopps antwoord op Mourinho, die zichzelf ‘The Special One’ had genoemd.
Maar een imago kan met je aan de haal gaan. Klopp overleefde bij Liverpool al een eerste dip. Na drie gelijke spelen en een moeizame overwinning tegen het nietige AFC Bournemouth in de Capital One Cup vroeg een reporter of hij nu gefrustreerd was. ‘Helemaal niet’, zei Klopp ontspannen. Hij begrijpt de druk niet die rond zijn team wordt opgebouwd. De lokale journalist keek beteuterd. Waar zat de winnaarsmentaliteit van Klopp? Daar stond hij toch om bekend? Klopp liet zich niet opjagen. Alsof hij zeggen wou: even geen plankgas, mag ook.
Stilaan beginnen de media de coach correct te interpreteren. Dat hij aanvaller Jordon Ibe zijn bril aanbood, na een slechte pass op training? Een grapje, echt waar, maak er geen staatszaak van. Dat hij zich na het 1-2-verlies tegen Crystal Palace ‘alleen gelaten’ had gevoeld, omdat de fans nog voor het affluiten het stadion verlieten? Dat mag je natuurlijk niet zien als kritiek op de supporters, die altijd zo mooi You’ll never walk alone schreeuwen, het officieuze clublied. Klopp verweet zijn ploeg dat ze de fans niet tot het eind kon boeien.
Klopp kwam als een realist, maar hij werd meteen geconfronteerd met onrealistische verwachtingen en een imago dat zijn vijand kan worden. Af en toe neemt hij nog steeds graag de positie van outsider in, van een man die het even anders wil doen dan de concurrentie. De kranten schreven dat hij zeker spelers zal kopen waarmee hij vroeger succes kende. Ze speculeerden over Ilkay Gündogan, Marco Reus en Pierre-Emerick Aubameyang van Dortmund en over Bayern-spits Robert Lewandowski. Klopp sprak die gissingen meteen tegen. Hij is geen groothandelaar in voetballers, zoals zovelen van zijn collega’s in de Premier League. Zie hem als een voetballeraar. Een ploeg ontwikkel je door de spelers die je hebt te kneden, niet door voortdurend nieuwe mensen binnen te halen, legde hij uit. ‘Wie problemen heeft met zijn vrouw, ruilt ze daarom toch ook niet meteen in?’
© Der Spiegel
DOOR JÖRG KRAMER – © Der Spiegel
Voor hij bij Liverpool werd voorgesteld, studeerde hij een paar Engelse oneliners in. Een daarvan was ‘from doubters to believers’.
