De mediaheisa over de Brusselse politiezone Zuid begon nadat drie jongeren een politiecombi hadden aangevallen. Maar de problemen zijn al veel ouder. Eind vorige week besliste minister van Justitie Jo Vandeurzen dat er een speciaal veiligheidsplan komt.

Een etterende zweer in de stad, dat is de Brusselse politiezone Zuid (Anderlecht, Vorst, Sint-Gillis) al jaren. Soms komt een uitbarsting in het nieuws. In maart gooide een jongere een molotovcocktail naar een autobus van de Brusselse vervoersmaatschappij, met stakingen van de MIVB-chauffeurs tot gevolg. Twee weken geleden werd in de Anderlechtse wijk Kuregem een politiepatrouille beschoten met een luchtdrukgeweer. Vorige week werd een brandweerwagen tijdens het blussen bekogeld. Ingeslagen autoruiten, gestolen gsm’s, carjackings… Het is dagelijkse, onvermelde kost geworden, samengevat in jaaroverzichten. Vorig jaar zijn er 400 aangegeven misdrijven gepleegd op het kruispunt van de Bergensesteenweg en de Poincarélaan, de toegangspoort tot Kuregem. Geen enkel ander kruispunt in het land scoort hoger. Ook prinses Astrid werd er al overvallen.

Maar er is meer. In april vielen het Brusselse gerecht en de algemene inspectie bij de politie van zone Zuid binnen in het kader van een corruptieonderzoek. Er zou gesjoemeld zijn met overuren, politiemensen zouden betrokken zijn bij een cocaïnezaak en politieambtenaren zouden zich hebben laten omkopen in aanbestedingsprocedures. ‘Ik heb vastgesteld dat de pers hier al stond voordat de huiszoekingen begonnen’, zegt korpschef Gerald Noon. ‘Die negatieve aandacht bemoeilijkt nog altijd onze tussenkomsten bij de bevolking.’ Het onderzoek is nog niet afgerond.

‘In Brussel is het gevaarlijker dan in Moskou’, zegden woedende Russische diplomaten vorige week aan de pers. Hun vrouwen werden de jongste maanden zes keer overvallen. Ze stapten boos naar minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael (Open VLD) omdat de politie niet efficiënt genoeg zou ingrijpen.

Ook Brusselse burgers willen eindelijk gehoord worden. ‘Ook al wil ik het Vlaams Belang niet dienen’, zegt een inwoner die een brief schreef naar de autoriteiten. ‘Door de aanslepende werken in Vorst bij het Zuidstation ben ik verplicht om met de fiets het Sint-Antoniusplein over te steken. Daar ben ik al tweemaal het slachtoffer geworden van een Brusselse intifada. Jongeren die stenen gooien naar “indringers” op hun plein. Er is minstens een vijftigtal soortgelijke incidenten gesignaleerd. Bij de politie is daar amper een pv over terug te vinden. De politie Anderlecht-Vorst durft er bijna niet meer te komen omdat hun wagens met stenen bekogeld worden. Een klacht indienen kan niet sinds er een nieuwe verordening van de burgemeesters van kracht blijkt te zijn. Die bepaalt dat gewone diefstallen van gsm of andere persoonlijke bezittingen, agressief gedrag en het gooien van stenen door bendes niet meer geacteerd hoeven te worden, zolang er geen materiële of fysieke schade is. Zo zeggen de politiemensen mij zelf. Dus worden er amper nog pv’s opgemaakt. Je moet heel erg aandringen en zelfs de grote middelen gebruiken – contact opnemen met het kabinet van de burgemeester, bijvoorbeeld – om gehoord te worden. De criminaliteitscijfers zouden te spectaculair de pan uit rijzen.’

Officieel wordt het bestaan van die verordening ontkend. ‘Maar de weigering om pv’s op te maken is inderdaad een probleem. Je moet erg aandringen’, zegt Walter Vandenbossche, CD&V-gemeenteraadslid in Anderlecht en fractievoorzitter in het Brussels Hoofdstedelijk Parlement. Hij haalt enkele feiten aan: ‘Je komt terug van een vergadering en de wielen van je wagen blijken gestolen. “Dat notuleren we niet meer”, zeggen de agenten. Pas als je een pv eist voor de verzekeringen krijg je er één. Burgers hebben het bijzonder moeilijk om een geschreven bewijs te krijgen van klachten die ze indienen. Het wordt hen ontraden, of ze moeten vier of vijf uur wachten in het politiekantoor.’

Gerald Noon, korpschef van de politie: ‘Men móét zo’n pv opmaken! We zijn er voor iedereen.’ Maar, zo zegt hij, het kan dat een individuele politieagent zoiets beweert omdat de werklast hoog is. ‘Politiemensen zijn zoals alle mensen: liever minder werk dan meer werk. Onze werklast is in vier jaar verdubbeld.’ Hij haalt de cijfers erbij. In januari 2003: 3494 tussenkomsten. In januari 2008: 7039 tussenkomsten, waarvan 60 procent gerechtelijk en 40 procent sociaal. ‘Familieruzies, mensen die uit bed vallen… Daar worden wij allemaal voor opgeroepen. En dat voor een ploeg van 24 mensen. Als er dan een paar ziek zijn of vakantie hebben, dan heb ik achttien mensen beschikbaar voor de hele politiezone. Weet u trouwens wat dat dan kost, iemand dagelijks in een hoek van een kantoor laten zitten om alle pv’s te schrijven?’

2 MILJOEN ONGEBRUIKT

‘Die politiezone is verkankerd’, zegt gemeenteraadslid Walter Vandenbossche. ‘Hoe kan de commissaris verdedigen dat voetbaltrips voor zijn agenten belangrijker zijn dan zorgen voor de veiligheid in een wijk? Hoe wil men dat die mensen nog enig aanzien hebben? De politie heeft geen greintje geloofwaardigheid meer. Een groep jongeren neemt de macht over.’

‘Die voetbalreizen zijn betaald door de federale politie’, zegt de korpschef. ‘Als een club als Anderlecht Europees speelt, sturen wij vier man mee naar het buitenland in het kader van de beveiliging.’

Vandenbossche haalt problemen uit de Kuregemwijk aan die nooit de media halen. ‘Een dame die een lingeriewinkel uitbaat en wordt bedreigd. Een aantal mensen, zowel allochtonen als Belgen, wordt afgedreigd in hun woning. Gedurende weken is hun huis bekogeld, hun auto wordt achtervolgd. Dat zijn geen alleenstaande feiten.’

‘Wij zitten aan het einde van een tunnel’, zegt de korpschef van de politie. Zeventig procent van de jongeren is werkloos. Het is niet de politie die dat soort problemen kan oplossen. Als we tussenbeide komen, wordt ons provocatie verweten en als we ons discreet opstellen, wordt ons laksheid verweten. Wat kunnen we doen?’

‘In deze crisissituatie wordt de onmacht van de vele naast elkaar werkende Brusselse instituten zichtbaar’, zegt Vandenbossche. Er worden schitterende welzijns- en stadsprojecten gefinancierd door de Vlaamse Gemeenschapscommissie en de Europese Unie. Maar ook wraakroepende zaken. De gemeente Anderlecht heeft meer dan 2 miljoen euro ongebruikte Europese middelen voor Kuregem in haar begroting staan. Twee miljoen toegekend en betaald door Europa, maar niet omgezet in terreinprojecten! Dat duidt op een ongeziene onbekwaamheid van het schepencollege.’

Toch geef het gemeenteraadslid toe dat de preventieschepen goed werk levert. Een van de meest succesvolle buurtwerkprogramma’s is het project FEFA (Foot-Etudes-Famille-Anderlecht). Jongeren krijgen er de kans om in het truitje van RSC Anderlecht te spelen. Tegelijk worden ze beoordeeld op hun schoolresultaten. Als die tegenvallen, kunnen ze niet langer voetballen. Er staan 250 jongeren op de wachtlijst. Vandenbossche: ‘En na de match komt het tot vechtpartijen met jongens op de wachtlijst die jaloers achter het hek moesten toekijken.’

‘Een beleid dat de ene hand uitsteekt maar in de andere hand een matrak vasthoudt, werkt niet’, aldus Vandenbossche. ‘Ik ben met een CD&V-fractie gaan kijken in probleemwijken in Amsterdam. Ik heb jaloers toegekeken hoe ze daar een “gewapend bestuur” toepassen. Dat wil ik ook in Anderlecht doorvoeren.’ Gewapend bestuur houdt in dat alle partners in het veiligheidsbeleid zich op elkaar afstemmen. Van grootschalige preventie tot welzijn en justitie. ‘Men moet in die situaties het snelrecht kunnen toepassen, maar ook het idee van allochtone buurtvaders inschakelen. Ik heb het er met minister van Justitie Jo Vandeurzen (CD&V) al uitgebreid over gehad.’

Op een vergadering met de Anderlechtse burgemeester Gaëtan Van Goidsenhoven (MR), minister van Justitie Jo Vandeurzen, minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael (Open VLD) en de Brusselse procureur Bruno Bulthé werd eind vorige week beslist om de problemen gezamenlijk aan te pakken. ‘Samen met de andere maatschappelijke actoren zal er werk gemaakt worden van de rust in de wijk. De lokale politie zal steun krijgen van het interventiekorps van de federale politie’, stond te lezen in het persbericht. Van Goidsenhoven: ‘Om de wijk uit de problemen te halen, hebben we alle mogelijke steun nodig. Ik ben blij dat iedereen dat nu ook beseft.’

DOOR ANNA LUYTEN/foto franky verrdickt