Toen Bert Anciaux in 1999 voor het eerst minister van Cultuur werd, vroeg (en kreeg) hij ook de portefeuille van Jeugd. Dat hij het Vlaamse cultuurlandschap sindsdien volledig heeft omgeploegd, is algemeen bekend. Toch is dat nog klein bier in vergelijking met de totale revolutie die hij in de jeugdsector ontketende. Anciaux trok niet alleen het budget fors op, hij schreef nieuwe decreten, riep nieuwe subsidiekanalen in het leven én zorgde voor een wereldprimeur. Onder zijn impuls stelde de paars-groene Vlaamse regering een ‘Jeugdbeleidsplan’ op. Dat bevatte aanbevelingen aan alle ministers en was ook het plan van de hele regering. Een van de opvallendste voorstellen was de verlaging van de stemgerechtigde leeftijd tot 16 jaar. Anciaux wist dat hij die slag nooit zou thuishalen, maar gaf wel een krachtig signaal dat de mening van jongeren wel degelijk van tel is in een moderne democratie.
Stemrecht op zestien is er nog niet, maar jongeren die willen meepraten op het hoogste politieke niveau kunnen dat voortaan wel. Anciaux hervormde de verzuilde Vlaamse Jeugdraad tot een pluralistisch adviesorgaan dat écht representatief is. De helft van de vertegenwoordigers in de Algemene Vergadering wordt aangewezen door de jeugdverenigingen en de andere helft wordt elke drie jaar verkozen op een open congres. Elke jongere in Vlaanderen mag kandidaat zijn. Er zijn weinig andere adviesraden die zo democratisch worden samengesteld als de Jeugdraad.
Maar jongeren hebben geen geheugen en de meeste leden van die nieuwe Jeugdraad zijn al lang vergeten wat hun voogdijminister voor hen heeft gedaan. Dat bleek eind februari nog maar eens toen de Vlaamse Jeugdraad frontaal in de aanval trok tegen Anciaux. Zijn plan om voortaan adviesraden, raden van bestuur, steunpunten en beoordelingscommissies samen te stellen met 10 procent allochtonen ( Knack, 1/3), werd genadeloos neergesabeld. In een persmededeling die de titel ‘Het gevecht om alibi-ali’ draagt, klinkt het zo: ‘Het instellen van quota is een slechte zaak. Wie wil nu verkozen worden om de eenvoudige reden dat hij de allochtoon is die ervoor zorgt dat de quota gehaald worden? Foute boel, laat dat duidelijk zijn.’ Het tweede argument is principieel: ‘Hoe ver is het gekomen als een minister zich eigenhandig gaat mengen met de samenstelling van de Vlaamse Jeugdraad? De Vlaamse Jeugdraad organiseert eerlijke en vrije verkiezingen. Als er quota worden opgelegd, wat is dan nog het nut, laat staan de waarde, van die verkiezingen?’
De slotparagraaf is ronduit vernietigend: ‘De voorstellen die u doet, hebben heel wat weg van discriminatie, want ze nemen de etnisch-culturele achtergrond als criterium om onderscheid te maken tussen mensen. En ten slotte, de Vlaamse Jeugdraad weet dat kinderen en jongeren niet op die hokjesmanier naar elkaar en naar de wereld kijken. Om die reden is iedereen gewoon welkom bij ons. Voor ons is dat een vanzelfsprekendheid, en dat hoeft ons helemaal niet opgelegd te worden!’
Anciaux begreep er niets van. In zijn weblog schrijft hij: ‘De Jeugdraad geeft een onbegrijpelijk rechtse commentaar. (…) Ook de Jeugdraad moet inspanningen leveren om een representatief staal te vormen van de jongerenpopulatie.’
Dat verwijt klinkt een beetje vreemd in het licht van de democratische hervorming van het adviesorgaan. Maar misschien kan Anciaux inspiratie vinden bij de ‘rechtse’ Jeugdraad: in plaats van quota op te leggen aan de opera of het Toneelhuis zou hij de helft van de raden van bestuur van die instellingen kunnen laten verkiezen door de gebruikers. Die jeugd van tegenwoordig is nog zo dom niet.
KARL VAN DEN BROECK
