De druk op Duitsland en de Europese Centrale Bank is groot: de euro redt het alleen als Angela Merkel en de bank zich soepeler opstellen.
Angela Merkel, Nicolas Sarkozy en Mario Monti zaten vorige week samen in Straatsburg, maar een oplossing voor de financiële crisis kwam er ook in de Elzas niet uit de bus. Merkel weigerde opnieuw fel om de Europese Centrale Bank (ECB) de Italiaanse staatsschuld te laten verlichten. Ze herhaalde dat ze zich blijft verzetten tegen de uitgifte van Europese obligaties, de zogenaamde eurobonds, die de schuldenlast van de zwakke eurolanden op termijn over de hele eurozone kunnen spreiden. Sarkozy is geen partij voor de nieuwe ijzeren kanselier. Monti vraagt zich wellicht af waaraan hij op zijn leeftijd nog is begonnen.
Het spaarplan dat door het parlement is goedgekeurd en het vertrek van Silvio Berlusconi beletten niet dat de Italiaanse langetermijnrente blijft stijgen. Dat is beroerd: Italië moet de volgende weken op de internationale financiële markt tientallen miljarden euro’s proberen te vinden. Die markt herinnert zich goed hoe Berlusconi een eerder Italiaans spaarplan weer opborg, nadat de ECB Rome met de aanschaf van Italiaans schuldpapier te hulp kwam. Dat was niet de bedoeling. Het was ook de frats te veel, die Berlusconi uiteindelijk de kop kostte.
Ontslagnemend directeur Jürgen Stark van de ECB citeert het voorbeeld in een gesprek met de krant Frankfurter Allgemeine Zeitung, om duidelijk te maken dat de instelling zo niet meer mag optreden: als de ECB schuldpapier koopt, geeft ze een politiek signaal en dat kan ze niet doen. De Duitse filosofie wil dat de ECB zich strikt tot haar eigenlijke opdracht beperkt: de zorg voor prijsstabiliteit.
Zoals de zaken nu staan, blijft de vraag of de bank die houding nog lang kan volhouden. Vorige week steeg namelijk niet alleen de rente van de zwakke eurolanden, maar ook die van Duitsland, Finland en Nederland. Dat kan erop wijzen dat de markt bezig is de hele eurozone weg te blazen. Zorg om een opstoot van inflatie kan dan snel futiel worden. Want als dat gebeurt, is de kans groot dat Duitsland in de storm mee onder gaat.
Er zijn daarom waarnemers die vinden dat de ECB eigenlijk geen keuze meer heeft en dat ze moet ingrijpen. Dat vindt niet alleen de Belgische econoom Paul De Grauwe. Dat vindt ook het Britse zakenblad The Economist, dat de Europese Unie doorgaans door een kritische, Londense bril bekijkt. Nu verwijt het blad Merkel dat ze met haar halsstarrige Nein veel meer op het spel zet dan de eurozone alleen. De altijd goed geïnformeerde redactie houdt er terdege rekening mee dat met de eurozone ook de hele Unie in scherven uiteenvalt. En daarmee dus ook de eenheidsmarkt, die Londen zo na aan het hart ligt.
Er wordt naar verluidt achter de schermen gewerkt aan een oplossing, die nog voor de Europese top van negen december duidelijk moet worden. Tijd om lidstaten door middel van een verdragswijziging tot meer discipline te dwingen, is er wellicht niet. Er wordt daarom vooral van Angela Merkel verwacht dat ze zich nu bezint, voor ze het risico loopt om zestig jaar Europese eenmaking op de vuilnisbelt van de geschiedenis te gooien. Net iets meer dan twintig jaar geleden geloofden ook weinig mensen dat de Sovjet-Unie op het punt stond om helemaal te kapseizen.
Door Hubert van Humbeeck
Als de euro kapseist, gaat Duitsland mee ten onder in de storm.
