De Biënnale van Venetië is één groot speelplein waar behalve het grote publiek ook de kunstscène verzamelen blaast. Hier worden contacten gelegd, commerciële deals gesloten en plannen gesmeed. De hoofdtentoonstelling stelt dit jaar teleur, de landenpaviljoenen zijn interessanter.
De directrice van de Biënnale, Bice Curiger, is er niet in geslaagd om rond drie schitterende schilderijen van Tintoretto een concept uit te werken dat verder reikt dan een aantal losse kunstwerken. Die moeten een handige illustratie zijn van haar titel ‘illumiNATIONS’.
Meteen over naar het betere werk dan maar? Polizeischwein (1986) van wijlen Sigmar Polke is hier een compromisloos sleutelwerk dat het afbrokkelen van het begrip ‘staat’ uitbeeldt en in relatie brengt met globalisering en de wanhopige slag om identiteit.
Het Zwitserse duo Fischli & Weiss schittert met Space Number 13, een video met een beeld van het grillige maanlandschap in combinatie met eenvoudig, op witte sokkels rustend geometrisch aardewerk.
Franz West (1947) ontving meer dan verdiend de Gouden Leeuw voor zijn hele oeuvre omdat hij een spilfiguur is tussen de avant-garde van het einde van de jaren zestig en de kunst van vandaag. In de Arsenale installeerde hij een remake van de keuken van zijn studio, die hij liet decoreren met kunst van bevriende kunstenaars.
Het collectief Gelitin komt ook uit Oostenrijk en ageerde op een theatraal-anarchistische manier in de tuin van de Ar-senale met drank, een glasoven, dj-sets, drumsessies en met verklede en naakte performances.
Paviljoenen
De meeste landen sturen hun beste kunstenaars of curatoren naar Venetië. België haalde er bijvoorbeeld de hulp bij van curator Luc Tuymans, Rusland doet het met de eminente cultuurdenker Boris Groys, waarschijnlijk de slimste mens in de kunstwereld. De algemene kwaliteit van de paviljoenen valt bij deze editie best mee. Een subjectieve greep.
Zwitserland: Thomas Hirschhorn bedacht met Crystal of letterlijk een parel van een Zwitsers paviljoen. De titel is ontleend aan de ervaring op de Furka-Pass, waar hij kinderen kristallen zag verkopen. Tussen de mysterieuze kristallen vlechtte hij een waterval van objecten zoals magazines, stoelen, gsm’s en etalagepoppen die aan elkaar vastzitten met aluminiumfolie, plastiek en bruine tape. Thomas Hirschhorn gaat als een donquichot de strijd aan met wat hij in onze tijd omschrijft als de dictatuur van feiten en meningen.
Verenigde Staten: Het kunstenaarsduo Jennifer en Guillermo Calzadilla zorgt voor een bijzonder kritische bijdrage in het statige Amerikaanse paviljoen. Track & Field overheerst de hele Giardini-locatie door het geratel van de rupsbanden van een op zijn kop liggende legertank. Erbovenop staat een fitnesstoestel waarop een getrainde loper afstanden afmaalt. Het sterkste werk is de indrukwekkende video Half Mast/Full Mast, gefilmd op het eiland Vieques dat tot 2003 door het Amerikaans leger werd gebruikt voor oefeningen. We zien een vlaggenstok waar een atleet de vlaggenmast aanvult met zijn lichaam, dat even een levende vlag wordt. Het is een van de sterkste videofilms op deze Biënnale: symbolisch, krachtig en een universeel politiek statement.
Roemenië: Het Roemeense paviljoen presenteert het werk van de kunstenaar Ion Grigorescu (1945), die bekendstaat als een icoon van het verzet tegen de Sovjetkunst met performances gebaseerd op seksualiteit, religie en acties in de openbare ruimte die niet meteen werden ervaren als performances/kunst. Dat weinig bekende en indrukwekkende oeuvre wordt in dialoog gebracht met dat van het jonge militante duo Anetta Mona Chisa en Lucia Tkacova. Het is merkwaardig hoe deze jonge kunstenaars ook ‘verzet’ symboliseren en de neokapitalistische kunstwereld confronteren met pakkende interventies. Try Again. Fail Again. Fail Better is de beckettiaanse titel van een video waarin de kunstenaars pogen een ballon in de vorm van een gebalde vuist de lucht in te krijgen.
Ten slotte is een bezoek aan de Fondazione Prada zeker de moeite. De openingsexpo, samengesteld door arte-poverapromotor Germano Celant, toont werk van onder meer Anish Kapoor, Damien Hirst en Jeff Koons. Vooral het luik met Italiaanse kunst van 1952 tot 1964 is de moeite. De avant-garde druipt af van absolute meesterwerken van Alberto Burri, Lucio Fontana, Lo Savio en Mario Schifano.
DOOR LUK LAMBRECHT
