Ook de schoonheidsspecialiste om de hoek behandelt haar klanten vandaag met de modernste lasertechnieken. Huidarts Serge Coopman vindt dat een zorgwekkende evolutie en dringt aan op regelgeving. ‘De risico’s op infecties en littekens zijn enorm.’

Het aantal vastgestelde huidziekten blijft al tientallen jaren constant. Eén categorie neemt wel sterk toe: de huidaandoeningen die een gevolg zijn van onze levenswijze. Denk maar aan de spectaculaire toename van huidkanker onder invloed van de zonnecultus. Van het kwaadaardig melanoom, de meest agressieve vorm van huidkanker, worden in België jaarlijks 1000 tot 1200 nieuwe gevallen vastgesteld. Het is daarmee de grootste stijger onder de bestaande kankertypes.

Toch is het vooral bij de behandeling van huidziekten dat zich de voornaamste vernieuwingen manifesteren. De tijd dat iedere hardnekkige huiduitslag met cor- tisonzalf te lijf werd gegaan, ligt stilaan achter ons. Andere geneesmiddelen, met name producten die het afweersysteem of het immuunsysteem beïnvloeden, eisen een steeds grotere plaats op.

Serge Coopman, dermatoloog (spe- cialist huidziekten) en auteur van Heelhuids, een boek over courante huidproblemen en hun aanpak: ‘Heel wat huidziekten hebben te maken met afwijkende reacties van het afweersysteem. Veel chronische huidziekten, zoals psoriasis en sommige vormen van eczeem, berusten in feite op een fout in dat immuunsysteem. Tot voor kort hadden we voornamelijk de crèmes en zalven op basis van cortison ter beschikking om dergelijke huidreacties in te dijken. Of we moesten meteen naar echt zware inwendige behandelingen grijpen. Vandaag beschikken we over een nieuwe groep moleculen die cortison kunnen vervangen en die minder schadelijke nevenwerkingen hebben.’

Deze cortisonvervangers remmen het immuunsysteem af. Ze zijn geen overbodige luxe, want chronische ziekten moeten doorgaans langdurig behandeld worden en cortison geeft vaak aanleiding tot vervelende nevenwerkingen. Daarnaast werden nieuwe medicijnen ontwikkeld die het immuunsysteem activeren. Ze worden bijvoorbeeld ingezet om opstoten van herpes te voorkomen. De nieuwe groep medicijnen die het immuunsysteem beïnvloeden (afremmen of activeren) noemt men immuunmodulatoren. Coopman: ‘Immuunmodulatie is een nieuwe trend in de dermatologie. In de komende jaren mogen we diverse nieuwe geneesmiddelen in deze groep verwachten. Ze zullen toelaten de behandeling beter af te stemmen op de toestand van de huidziekte op een bepaald moment. Bovendien laat dit uitgebreider arsenaal toe de dermatologische therapie te variëren, wat dan weer minder nevenwerkingen geeft op termijn.’

Lasers

Net zoals de medicamenteuze therapieën neemt ook de lasertechnologie een hoge vlucht. Een laser zendt licht van een welbepaalde golflengte uit. Afhankelijk van de golflengte kan men verschillende lasers onderscheiden. De CO2-laser bijvoorbeeld is een chirurgisch instrument dat als ‘mes’ wordt gebruikt. De uitgezonden energiebundel wordt hoofdzakelijk opgevangen door watermoleculen; de arts kan er zich letterlijk een weg mee ‘koken’ doorheen het weefsel. Dit optische scalpel werkt bovendien bloedstelpend. De CO2-laser wordt nog veelvuldig gebruikt voor het verwijderen van genitale wratten en van sommige pigmentvlekken. Een tweede klassieke laser is de argonlaser, waarvan het licht door hemoglobine (dat het bloed rood kleurt) en melanine (het bruine huidpigment) wordt geabsorbeerd. De argonlaser wordt ingezet voor het behandelen van rode vlekken (couperose) of bruine vlekken (ouderdom).

Voor de revolutie in de lasertechnologie zorgden vooral de selectieve lasers die in de jaren ’80 opdoken. Licht kan alleen een effect hebben op de huid als het door een bestanddeel ervan wordt geabsorbeerd. Elke component van de huid absorbeert licht van een bepaalde golflengte. Op basis daarvan worden de verschillende lasers ontworpen. Zo zijn er vaatlasers voor de behandeling van bijvoorbeeld wijnvlekken, couperose en storende bloedvaten, tattoolasers voor het verbleken van tatoeages, epilatielasers voor het verwijderen van haren, resurfacing lasers voor de behandeling van rimpels en littekens, de excimerlaser voor psoriasis en de nieuwe infraroodlaser voor de behandeling van acné.

De lasers moeten wel aan enkele voorwaarden voldoen. Zo moet de inwerktijd voldoende kort zijn om te vermijden dat overtollige hitte overvloeit naar omgevend gezond weefsel, maar moet men voldoende lang kunnen ‘belichten’ om genoeg impact te hebben op het te behandelen gebied.

Bij gebrek aan regelgeving vonden lasers en hun minder weefselspecifieke broertjes zoals flitslampen en IPL ( intense pulsed light) ook hun weg naar schoonheidsinstituten. Volgens Serge Coopman is precies dat een gigantisch probleem: ‘De risico’s zijn enorm. Laserstralen of IPL hebben toch een verregaande invloed op de huidstructuren. Wanneer de laser in onervaren handen terechtkomt, is het gevaar op infecties, pigmentverschuivingen en littekenvorming reëel. Men moet dus eerst een goede diagnose kunnen stellen en het juiste type kiezen, alvorens een behandeling te starten. En wie dergelijke instrumenten hanteert, moet vanzelfsprekend ook de techniek goed onder de knie hebben, al is dat iets dat iedereen kan aanleren. Vooral in de diagnostiek en de beslissing voor een bepaalde behandeling kan het in de schoonheidsinstituten lelijk fout lopen.’

Big business

Schoonheidsinstituten leveren ongetwijfeld veel goed werk, maar ze moeten blijkbaar binnen hun grenzen blijven. Coopman krijgt geregeld patiënten over de vloer die verkeerd behandeld werden met een laser of flitslamp. ‘Pigmentverschuivingen na een ontharing bijvoorbeeld zijn esthetisch hinderlijk, maar veel erger nog zijn de kwaadaardige pigmentvlekken die met een laserbehandeling worden verbleekt zonder dat ooit een diagnose werd gesteld. Men lasert er maar op los. Helaas is een goed esthetisch resultaat op zich niet altijd de juiste behandeling. Er is geen wettelijke regeling, laat staan een controle op het gebruik van lasers. Dermatologen kunnen zich vandaag enkel beroepen op een uitspraak van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde. Die stelt dat lasertechnologie in de artsenpraktijk thuishoort en niet daarbuiten. Maar deze uitspraak is voorlopig nog niet wettelijk bindend.’

Naast de behandeling van echte huidziekten, zoals psoriasis, wratten of eczeem, krijgen huidspecialisten meer en meer te maken met louter cosmetische problemen. In de gemiddelde dermatologenpraktijk is het aandeel van de cosmetische ingrepen uitgegroeid tot ruim een kwart van het dagelijkse werk. Vraag is of artsen zich met deze schoonheidsproblematiek moeten bezighouden? Volgens dokter Coopman hangt dat voor een stuk af van de interesse van de huidarts, maar kunnen huidartsen ook niet rond de cosmetische problematiek. ‘Zowat alle huidziekten brengen cosmetische problemen met zich en die moeten we evengoed aanpakken. Toch blijven we in eerste instantie een medisch beroep uitoefenen en moeten we wetenschappelijke kwaliteit blijven nastreven. Daarmee onder- scheidt de huidarts zich trouwens fundamenteel van de schoonheidsspecialiste om de hoek. We zeggen de zaken zoals ze zijn en vormen een noodzakelijk tegenwicht voor alle hypes die in de cosmetiek welig tieren.’

Coopman refereert naar de bestseller van Paul Zane Pilzer, The Wellness Revolution: How to make a fortune in the next trillion dollar industry. ‘Na de auto-industrie in het begin van de 20e eeuw en later de computerindustrie, is de wellness-industrie de derde miljardenbusiness die uit de grond wordt gestampt. Mensen geven tegenwoordig fortuinen uit aan hun gezondheid, schoonheid en lifestyle, dus gaat deze hype met enorme economische belangen gepaard. Denk maar even aan het succes van de beauty-programma’s op televisie en van de Botox-party’s. De huidarts blijft cruciaal om de mensen vanuit een wetenschappelijke achtergrond en zonder economische motieven op zin en onzin van de cosmetische revolutie te wijzen.’

Er worden massa’s geld uitgegeven aan antirimpel- en andere verjongingscrèmes, terwijl geen enkele van deze smeersels de huid echt jonger maakt. Coopman: ‘Er zijn wel producten die de huid wat opfrissen, bijvoorbeeld door de bovenste dode cellen weg te nemen, maar deze effecten zijn steeds tijdelijk. Geen enkel cosmetisch product kan ertoe leiden dat de huid zich ook biologisch jonger gaat gedragen. Hooguit wordt het uiterlijke aspect van de huid tijdelijk wat opgesmukt. Zolang de consument dat weet, is er niet echt een probleem.’

‘Uiteindelijk zijn er weinig medische disciplines waarin in de marge zoveel gebakken lucht wordt verkocht als in de onze. Onder het nietszeggende en misleidende motto “dermatologisch getest” worden cosmetica tegen soms exuberant hoge prijzen verkocht, zonder enig bewijs van hun doeltreffendheid. Schoonheid is big business geworden.’

Marleen Finoulst

‘Er zijn weinig disciplines waarin zoveel gebakken lucht wordt verkocht als in de onze.’