Het nieuwe cultuurseizoen wordt zondag op gang geschoten. Op de Cultuurmarkt van Vlaanderen, zondag in Antwerpen, worden weer duizenden mensen verwacht die zich willen informeren over wat er in 2007-2008 zoal te beleven valt op de Vlaamse podia, in de musea, galeries, parochiezalen of gewoon op straat. Zij zullen met kilo’s glimmende folders en brochures huiswaarts keren en verstrikt raken in het gigantische aanbod. De kans bestaat dat ze uiteindelijk wéér zullen kiezen voor de bekende, gevestigde namen. De verborgen schatten dreigen hen – andermaal – te ontgaan. De Knack-redactie brengt evenwel redding. Ziehier de ‘geheime’ tips voor 2007-2008. Hou ze voor u, anders zijn ze allemaal uitverkocht.

1 MUZIEK l Maria João

Maria João (niet te verwarren met de klassieke pianiste Maria João Pires) komt uit Portugal maar zingt géén fado. Al dertig jaar zet ze eens om de zoveel tijd de wereld van de Portugese muziek overhoop met een grensverleggend project. De ene keer een langspeler vol bizarre covers van pop- en rockklassiekers, dan weer avant-garde jazz in duo met pianiste Aki Takase of aan de zijde van Gilberto Gil, Trilok Gurtu of Joe Zawinul. Tussendoor voelt de zangeres zich wel niet te beroerd om in de jury van de Portugese versie van Idool te gaan zitten.

De grote doorbraak kwam er met Cor, dat ze maakte voor de wereldtentoonstelling in Lissabon in 1998: een project rond de ontdekkingsreizen van Vasco da Gama naar Indië. Op haar nieuwe cd João valt ze aan op veertien klassiekers uit het Braziliaanse muzikale geheugen. Tijdens haar concerten kreunt, kirt, krijst en hijgt João erop los. Op 25 oktober doet ze de Roma in Borgerhout aan met haar Braziliaanse programma.

www.mariajoao.org

l Boubacar Traoré

Na de dood van Ali Farka Touré is het aan Boubacar Traoré om de eer van de Malinese woestijnblues hoog te houden. Onder de artiestennaam KarKar werd Traoré in de jaren 60 wereldberoemd in zijn thuisland als ‘de Afrikaanse Chuck Berry’. Platen waren er niet, zijn muziek werd alleen op de radio gedraaid. Straatarm hing Traoré zijn gitaar uiteindelijk aan de wilgen en werd kleermaker. Tientallen jaren later hoorde een producer oude opnamen van de man en ging naar hem op zoek. Hij vond Traoré in een Parijse banlieue, waar hij als bouwvakker werkte en alleen ’s avonds nog wat op zijn gitaar tokkelde. De rest is geschiedenis: sindsdien trekt de man de wereld rond, neemt opnieuw op, brengt cd’s op de markt en zag zijn levensverhaal verfilmd in de documentaire Je chanterai pour toi. Opvallend: Traoré gebruikt alleen duim en wijsvinger van zijn rechterhand bij het bespelen van zijn gitaar. Du jamais vu! In oktober te zien en te horen in Turnhout (13 oktober), Brugge (20 oktober) en Brussel (21 oktober).

www.madminutemusic.com

l Gogol Bordello

Zigeunerpunk uit New York. Een stel migranten en migrantenkinderen met wortels in Oost-Europa richtte in 1999 dit onstuimige ensemble op, en gooide meteen al zijn muzikale referenties op een hoopje. Stormenderhand veroverden ze het Amerikaanse livecircuit en tegenwoordig steken ze ook steeds vaker naar het Oude Continent over, onder meer naar Pukkelpop. Voorlopig hoogtepunt: hun onweerstaanbare duet met Madonna tijdens de Live Earth-concerten van afgelopen zomer, waar ze La Isla Bonita vermengden met de zigeunerklassieker Lela Pala Tute. Hun nieuwe, vijfde cd alweer, Super Taranta!, ligt ondertussen in de winkel, al blijft de groep nog steeds bij voorkeur live te consumeren. Gogol Bordello staat voor een goedgevulde handgranaat vol viool, trekzak, dub, ska, gitaar, Oost-Europese zigeunermuziek, punk en nog wat overblijfselen van The Pogues en The Clash. Op 14 november, wanneer ze in de ABBox staan, wordt het pinnetje eruit getrokken.

www.gogolbordello.com

l Mark Lotterman

Mark Lotterman (23) begon zijn muzikale carrière in 2001, toen hij samen met zijn band Bomb Shelter, Simon Vinkenoog begeleidde tijdens diens voordrachten. Vanaf 2004 legt hij zich meer toe op zijn eigen muziek. In oktober verschijnt zijn debuutalbum Pain and Entertainment. Lotterman en groep hebben inmiddels een flinke livereputatie opgebouwd in Nederland. Hun shows staan bekend om de diversiteit in stijlen, de improvisaties en de interactie met het publiek. Lottermans nummers zijn doorspekt met zelfspot, triestheid en harde analyses van de wereld om hem heen. Zijn muzikanten vond hij in zijn directe omgeving, alleen saxofoonwonder Roeslan Amirinsky werd geronseld via het internet. Samen vormen zij een geoliede muziekmachine, die hopelijk binnenkort ook op de Belgische podia te zien zal zijn.

www.marklotterman.nl

l Bherman

Zijn cd’s worden met sterren en lofbetuigingen ontvangen in de pers, maar het grote publiek kent deze West-Vlaming met Britse roots nauwelijks. En dat is doodjammer, want Bherman maakt al jaren uitstekende muziek. Bherman houdt van veel muziekjes en brouwt op geheel eclectische wijze met flarden pop, ambient, americana, jazz en funk zijn hoogst persoonlijke songs. Ontdek deze muziek vooral zelf en zie welke vintage gitaren hij tevoorschijn haalt en hoe zijn begeleidingsband fris en stevig jammend voor de dag komt. Op 26 augustus op Maanrock in Mechelen en op 27 september in de Stadsschouwburg in Brugge.

http://bhermansound.com

l Guy Van Nueten Solo

Deze Kempenzoon heeft het ver geschopt. In de jaren negentig speelde hij piano voor Circus Bulderdrang, het literaire cabaret van Vitalski, en was hij de drijvende kracht achter The Sands, die met ‘April & June’ een van de 100 beste Belgische songs aller tijden maakten. De dubbel-cd Tom Barman en Guy Van Nueten – Live, een weerslag van een concertreeks in Vlaamse zalen, werd in heel Europa uitgebracht. De voorbije jaren componeerde hij vooral voor theater en film. Volgend seizoen treedt Van Nuten solo op, zoals op 20 december in het Kasteel Vilain XIIII in Leut. Eigen werk, maar ook werk van zijn favoriete componist: J.S. Bach.

www.develinx.be

l Madrigaalkomedie

La Barca is het verhaal van een schip vol mensen van allerlei pluimage op een schijnbaar eindeloze tocht naar Padua. Om de tijd te doden, stelt iemand voor verhalen te vertellen. Plots lijkt het schip vooruit te schieten. Aan het eind van de reis is er tussen al die vreemdelingen een sterke band gesmeed. Dit actuele gegeven is de raamvertelling voor de komische madrigaalopera van de benedictijnermonnik Adriano Banchieri uit 1605. Twintig opwindende madrigalen, die afgewisseld worden met korte dialogen en muziek van componisten die Banchieri in zijn komedie aanhaalt of parodieert: Marenzio, Gesualdo en Rossi. Het resultaat: een voorstelling vol geestige en verrassende wendingen waarbij ook het publiek wordt betrokken, getransponeerd naar vandaag door de jonge Spaanse regisseur Adrian Schvarzstein. Dirigent Gabriel Garrido en Ensemble Elymo zijn te zien en te horen op 10 oktober in cc de Bogaard in Sint-Truiden.

www.debogaard.be

l Capella Sint-Petersburg

Als u zich in de kerstsfeer wilt onderdompelen, doe het dan grondig en ga in Hasselt naar de beroemde Capella Sint-Petersburg luisteren. Het oudste koor van Rusland (opgericht in Moskou in 1479 en door tsaar Peter de Grote in 1703 naar zijn gloednieuwe Sint-Petersburg verhuisd) brengt klassieke orthodoxe muziek, zowel in de letterlijke als in de figuurlijke zin, al maakt het ook uitstappen naar middeleeuwse en hedendaagse Russische composities. Het a-capellakoor was al eerder in ons land, onder meer in Brugge en Leuven. Het staat bekend voor zijn uitzonderlijk goed getrainde stemmen, evenveel mannen als vrouwen, die bijna stuk voor stuk ook schitteren in solozang. Kapelmeester is Vladislav Chernushenko, en dat al sinds 1974. Verwacht geen bravoure, maar wel een grote expressiviteit en serene verfijning. Op 17 december in het cultureel centrum van Hasselt.

www.cchasselt.be

l Carloz Diaz en Co

Wist u dat veel Zuid-Amerikaanse muziek, waaronder ook de tango, wortels heeft in de Europese barokmuziek? Gitaarvirtuoos Carlos Diaz brengt nu de tango terug vanuit Patagonië, de meest onbereikbare en zuidelijkst gelegen punt van Argentinië. In die onherbergzame streek leerde Diaz zichzelf zonder enige opleiding gitaar spelen. Later trok hij naar Buenos Aires en Brazilië, waar hij rondtoerde en muzikale ervaring opdeed.

Diaz brengt met Zapatango niet alleen de klassieke tango à la Astor Piazolla met bruisende jazzy invloeden, maar ook westerse muziek – soms interpretaties, meestal eigen composities – vol tangopassie. Tussen 1997 en 1999 was hij solist in een project van Dirk Brossé en sindsdien woont hij in België. Voor dit reeds eerder gebrachte programma treedt de virtuoze gitarist op met vier gereputeerde Vlaamse muzikanten: Tars Lootens (piano), Bart Van Laethem (viool), Dieter Janssens (bandoneon), Piet Verbist (contrabas). Op 22 september in Het Gasthuis in Aarschot en op 14 december in De Wildeman in Herent.

www.ccgasthuis.be en www.gcdewildeman.be

l Radio Modern

Alles komt terug, ook heerlijke dansavonden met geweldige liveconcerten en aanstekelijke dj’s in de stijl van de jaren 1940. Danslessen lindy hop en swing stromen héél snel vol tegenwoordig. En een organisator die dat danslustige publiek en andere feestvierders op een bijzondere manier verwent, is Radio Modern. Ben Mouling van Radio Modern belooft ‘een spetterende 40’s balzaal met alles erop en eraan en rauwe rock-‘n-roll gecombineerd met stijlvolle swing’. Café Modern in Teuven (in de Voerstreek) is de schitterende uitvalsbasis. In het prachtig ouderwetse zaaltje Patria staan volgend seizoen weer enkele niet te missen feesten op het programma. Maar Radio Modern gaat ook op tournee.

www.radiomodern.be

l Zapp String Quartet

Het Nederlandse Zapp String Quartet staat garant voor zware groove en swing, met uitstapjes naar rock, world en geïmproviseerde muziek. Het project Passagio, waarvoor componisten uit de Nederlandse jazz nieuw werk schreven naar de mond van het Quartet, was zo sterk dat een vervolg niet kon uitblijven. Voor Jumping the Rocky Mountains werden Amerikaanse en Canadese muzikanten en componisten in de strijd gegooid. John Scofield, Mike Keneally (u kent hem van Frank Zappa) en Michael Moore deden hun duit in het zakje. Op 3 oktober in de Handelsbeurs in Gent.

l Come Sunday

De derde editie van de eigenzinnige zondagse jazzcocktail Come Sunday schuift naar goede gewoonte van exuberant naar intiem, van duo naar bigband, van compositie naar improvisatie. U kunt in deSingel terecht voor de clownesk-ontwapenende pianist Stefano Bollani en zijn kwintet, de nationale pianotrots Jef Neve in een kamermuziekduo met hoboïst Piet Van Bokstael, het piano-tenorduo Eric Watson-Christof Lauer, en de gevierde NDR (Norddeutsche Rundfunk) bigband met diezelfde Watson voor het orkest. Een dag van uitersten dus – het beste wat een zondag kan overkomen. Op 16 december in deSingel in Antwerpen.

WWW.DESINGEL.BE

l Free Music Festival

‘Het 34e Free Music Festival nodigt u drie dagen lang uit op muziek en muzikanten van overal ter wereld. Gewoon, zomaar. Zonder concept, zonder kapstok, zonder ‘format” belooft de brochure. Op het programma de Amerikaanse trompettist Peter Evans, de twee piano’s van Fabian Fio-rini en Benoît Delbecq, de terugkeer van het ICP Orchestra van Misja Mengelberg en … percussionist Jim Black als artist in residence. Of hoe internationale kwaliteit volstaat als format. In deSingel op 21, 22 en 23 september.

2 PODIUM l 30 jaar Kiekeboe

Kiekeboe, met Jommeke de populairste strip van Vlaanderen, bestaat dertig jaar, en dat wordt uitgebreid gevierd. Op vrijdag 14 december wordt het feestjaar afgesloten met een heuse comedy- en cabaretnacht in de Warande in Turnhout, onder de ronkende titel ’30 jaar Kiekeboe: Eindelijk grappig!’. Merho, de maker van Kiekeboe, is een groot cabaretliefhebber (zijn albums zitten vol verwijzingen naar cabaretiers allerhande, die soms ook gastrolletjes vertolken) en kreeg carte blanche om een gevarieerd programma samen te stellen. Wie had verwacht dat hij zich zou beperken tot de voor de hand liggende Geert Hoste (een goede vriend van Merho) of zijn vakbroeder Urbanus (dezer dagen nagenoeg fulltime striptekenaar), zal raar opkijken. Merho deed een niet zo vanzelfsprekende keuze, waarbij enkele jonge Vlamingen (Thomas Smith, Vitalski, Alex Agnew) het gezelschap krijgen van de Nederlandse ancien Hans Dorrestijn. De cabaretnacht geldt ook als de openingsavond van het Strip Turnhout-festival, dat in december eveneens zijn dertigste verjaardag viert.

www.kiekeboe30.be www.stripturnhout.be

l Osama en Tijl

Het Limburgse theatergezelschap De Queeste blijft zijn inspiratie zoeken in de actualiteit. Enkele jaren geleden was dat de sociale onrust bij Ford Genk, vorig seizoen waren dat de verkiezingen en in 20072008 vergrijpen ze zich aan … Osama Bin Laden. Osama the Hero is een stuk van de Britse auteur Dennis Kelly. Het speelt zich niet af in Bagdad, maar in de leefwereld van de 17-jarige Gary. Intelligent en klaar om ‘iets’ te doen. Op school houdt hij een spreekbeurt over een held van vandaag. Zijn keuze voor Osama Bin Laden breekt hem zuur op.

De Queeste voert nog een ‘held’ ten tonele, en wel een van Limburgse makelij. ‘Tijl van Limburg’ was een 21-jarige jongen uit de buurt van Tongeren die in 1971 ‘De Liefdesbrief’ van Vermeer steelt uit het Paleis voor Schone Kunsten. Hij wil dat er 200 miljoen wordt gestort voor de vluchtelingen van Pakistan. Even staat het land op z’n kop. Nu herinneren enkel de vage letters ‘Leve Tijl’ op een spoorwegbrug in Hasselt nog aan de eenmansactie van deze Limburgse Robin Hood.

Tijl gaat in première op 21 september in de Velinx in Tongeren. Osama the Hero gaat in première op 1 maart in De Muze in Heusden-Zolder.

www.dequeeste.be

l Spoon River

Het Leuvense muziektheater Braakland/Zhebilding legt al ettelijke jaren een eigenzinnig parcours af. Interessante muzikanten en acteurs gaan er vaak aan de slag met niet voor de hand liggend tekstmateriaal. Met Spoon River graaft Braakland een vergeten parel van Edgar Lee Masters uit het begin van vorige eeuw op. Op het kerkhof van Spoon River praten de overledenen onbekommerd over wat hen dreef toen ze nog leefden. Door schijnbaar los van elkaar staande verhalen wordt de kroniek van een dorp geschetst. Spoon River wordt vaak genoemd als voorloper van Under milk wood (Dylan Thomas) en As I lay Dying (William Faulkner). Elvis Peeters vertaalt en bewerkt de tekst. Naast Braakland-getrouwen Sara Vertongen, Kris Cuppens en Dirk Buysse staan Chris Lomme en Nand Buyl nog eens samen op de scène.

SPOON RIVER DOOR BRAAKLAND/ ZHEBILDING, PREMIèRE 13 NOVEMBER, STADSSCHOUWBURG; LEUVEN. www.braakland.be

l My Flesh-My Blood

Eens om de zoveel jaren steekt een nieuw, fris gezelschap de neus aan het venster. Compagnie Lodewijk/Louis (met Yves De Pauw, Iris Van Cauwenberghe en Dominique Van Malder), gebruikt drie scènes uit een onvoltooid theaterwerk van Jan Decorte als aanleiding voor hun voorstelling My Flesh-My Blood. Een moeder en twee zonen staan centraal in een stuk over verstikkende familierelaties. Oud Decorte-materiaal bewerkt, aangevuld en herbekeken door een jonge bril. Benieuwd wat dat geeft.

My Flesh-My Blood door compagnie Lodewijk/Louis, gaat in première op 12 oktober in het cultureel centrum in Berchem.

www.ccb.be

l Dutroux steelt de show

In het stuk Van de Frisse – The Young Ones II speelt de Vlaamse acteur-performer Peter Vandemeulebroecke de rol van een Belgische student met de welluidende naam Dutroux. Samen met een Duitse student krijgt hij het in een Nederlands studentenhuis, waar de toekomstige politieke elite de plak zwaait, hard te verduren. Van de Frisse – The Young Ones II ging vorig jaar in première, maar wegens het succes werd in september een tweede reeks voorstellingen geboekt. Het is snoeihard maar bij momenten grappig theater, dat langs grote thema’s scheert zoals het nieuwe Europa, de slinkende tolerantie en de nieuwe politiek in Nederland. Het concept is van Jeroen Kriek die ook de regie voert. Op 9 september in Fort B in Utrecht (open huis).

www.growingupinpublic.nl

l Zust ès Zust in ’t Zustice-paleis

Lousbirghe Koamer Zesse, de vorige productie van Dirk Lajoie en zijn volkstheatergezelschap Goe Were An De Zuid, lokte vorig jaar meer dan 5000 toeschouwers naar de Minardschouwburg. Hun nieuwste, Zust ès Zust in’t Zustice-paleis,zal ons ongetwijfeld weer lachkramp bezorgen. De tekst is van de hand van de rasechte Gentenaar en acteur Maurice De Grauwe, flik in het echte leven. Niet verwonderlijk dus dat een en ander rond de bouw van het nieuwe gerechtsgebouw speelt. Misschien dat dit gegeven tot in Antwerpen een belletje doet rinkelen?

Er zijn van deze komedie in ’t Gents 20 voorstellingen gepland tijdens de maand december. Kaartenverkoop vanaf oktober in het kunstencentrum Vooruit 09/267 28 28. www.minard.be

3 BOEKEN l Het ultieme chocoladeboek

Mensen die niet van chocolade houden zijn zeldzamer dan marsmannetjes. Ze kampen allicht met een ernstige disfunctie van de smaakpapillen en verdienen ons diepste medeleven. Voor alle anderen is er het boek Ik smelt… Het lekkerste boek over chocolade, geschreven door Kolet Janssen en Sara Jonkers, met tekeningen van Ilah en tal van prachtige foto’s.

Het boek opent met een streepje geschiedenis. Zo kreeg superkluns Christoffel Columbus – de man die het verkeerde continent ontdekte – chocolade te proeven, maar hij vond er niks aan en vertikte het mee te brengen naar Europa. Dan deed Cortez het beter. Die bracht de cacaoboon hierheen en hield het recept van de peperdure chocoladedrank angstvallig geheim.

Natuurlijk bevat het boek ook delicieuze chocoladerecepten. Fijn is het om te lezen dat het goedje helemaal niet slecht is voor de gezondheid. Je moet er 25 kilogram van eten voor je high wordt, maar de hond blijft er wel best af.

l Koenraad Goudeseune

Ooit was de Ieperling Koenraad Goudeseune een grote belofte. Hij kreeg in 1993 dankzij Herman de Coninck de kans om zijn Vuile was, een verhalenbundel over een jeugd in de Westhoek, buiten te hangen. Daarna werd het stil rond Goudeseune. Nu viert hij in oktober bij uitgeverij Atlas zijn comeback met Het boek is beter dan de vrouw, een kloek brievenboek met eigenzinnige bespiegelingen bij de staat van de wereld, de liefde en natuurlijk de letteren. Voorpublicaties op de webstek van Contrabas en in de kolommen van het literaire tijdschrift De Brakke Hond doen alvast het beste hopen.

l Cyriel Buysse, de biografie

Tien jaar geleden verraste Joris van Parys met zijn breed uithalende biografie van de beeldend kunstenaar Frans Masereel. Nu is hij eindelijk klaar met zijn monumentale biografie over een andere coryfee van de vrijzinnige kunst: de Gentse schrijver Cyriel Buysse. Benieuwd of Van Parys in Het leven, niets dan het leven (Houtekiet) weer het verhaal van één intrigerende kunstenaarspersoonlijkheid weet uit te vergroten tot een brok cultuurgeschiedenis waarin een hele epoche tot leven komt.

l Een nieuwe Geerten Meijsing

Lang geleden dat de best schrijvende estheet van de Nederlandstalige literatuur nog eens een echte roman heeft geschreven. Geerten Meijsing, die de laatste jaren in Syracuse de wacht houdt bij de westerse beschaving, brengt in Siciliaanse vespers (bij Balans) opnieuw zijn alter ego Erik Provenier in stelling. Tijdens een lyrische huwelijksreis neemt Provenier afscheid van alle plekken in Italië waar ooit gewaand geluk verloren raakte, zoals het in de perstekst heet. Maar de reis krijgt een steeds grimmiger karakter, luidt het ook. Zo kennen we onze dandy: hymnisch als het kan, maar sarcastisch en meedogenloos als het moet.

l De redacteur schrijft zelf

Vroeger was hij het kloppende hart bij uitgeverij Querido, maar een herseninfarct deed een half verlamde Anthony Mertens in een rolstoel belanden én in de marge van het literaire bedrijf. Drie jaar later maakt hij in Zwaluwziek een balans op van zijn langzaam maar zeker herstel. Wie weet hoe nauwgezet Mertens vroeger de redacteursstaf hanteerde bij het kritisch begeleiden van zijn lievelingsauteurs, kan hier een haarscherpe zelfanalyse verwachten.

l Maarten ’t Hart over diëten

Niet ontberen maar laxeren! Toen Maarten ’t Hart verleden jaar Knack te woord stond in verband met Het psalmenoproer, zijn eerste historische roman, toonde hij ons de gedroogde abrikoos waarmee hij ’s morgens vroeg op een nuchtere maag de schrijfdag begon en zwaaide hij naar de fles rode wijn waarmee hij ’s avonds de Heer dankte. Let wel: niet meer dan 1 of 2 glazen, aldus deze Hollandse Montignac. Nu is het eindelijk zover. In Het dovemansorendieet. Over zin en onzin van gewichtsverlies (De Arbeiderspers) legt hij de vele dieetmethodes op de weegschaal om er zijn eigen gezond verstand tegenover te plaatsen: ‘Overal mag ik bijten, mits ik daarvan flink ga schijten.’ Het hoeft niet altijd over zijn lievelingscomponist Johann Sebastian Bach te gaan of over de vogeltjes. Jammer dat dit tegendraadse dieetboek pas na de eindejaarsfeesten verschijnt.

4 EXPO l Bodypoliticx

Met prikkelende vragen (‘waarom heeft porno zo’n slechte reputatie?’) en verontrustende, artistiek verantwoorde of gewoon vieze plaatjes luidt het Rotterdamse kunstcentrum Witte de With een warme herfst in. De tentoonstelling Bodypoliticx stapt met zevenmijlslaarzen door de geschiedenis van de pornografie (onbekend in de middeleeuwen, opkomst tijdens de eerste industrialisatie, ingeburgerd via het medium van de fotografie) en probeert uit te vissen wat het wezenlijke verschil is tussen porno en liefde. Afgetast worden de terreinen van de seksindustrie, de subcultuur, de pop, de performance en de kunst. Meer dan zeventig kunstenaars (20e en 21e eeuw), filmmakers activisten, fotojournalisten, muzikanten en uitgevers steken hun nek uit. Patriarchale structuren, sociale en seksuele onderdrukking worden aan de kaak gesteld – en aan het wankelen gebracht?

Van 8 september tot 16 december in Witte de With, Rotterdam. www.wdw.nl

l Almost Cinema

Het Filmfestival Gent heeft met Vooruit een stevige partner gevonden. Ook dit jaar organiseert het kunstencentrum Almost Cinema, een mediakunst-tiendaagse die ‘begint waar traditionele filmvertoningen stoppen’. Multidisciplinair heet dat met een groot woord: film, muziek, beeldende kunst en nieuwe media worden door curator Eva De Groote in een avontuurlijk programma gestopt: installaties van Els Van Riel, Julia Willms, Gebhard Sengmuller, Semiconductor en Zimmerfrei. Performances zijn er ook. Een geheimtip is alvast Volker Gerling, die zowat de hele wereld afreisde en over zijn boeiendste ontmoetingen vertelt tijdens een ‘late night show’.

Van 9 tot en met 20 oktober in Vooruit, Gent. www.vooruit.be

l Tricolore Zomer in Zwalm

De landelijke biënnale Kunst & Zwalm paart bescheidenheid aan verrassende artistieke kwaliteit. Plaatselijke kunstenaars zoals Patrick Merckaert, Noël Drieghe en Alex Michels tonen er sinds de eerste editie hun werk met een wisselend gezelschap artistieke gasten. Na buitenlanders uit Brussel (1997), Nederlanders (1999), Fransen (2001), Spanjaarden (2003) en Walen (2005) werden dit keer kunstenaars geselecteerd van de drie Belgische gemeenschappen. Zij kozen in het glooiende landschap een kouter, schuur of schooltje uit om hun werk te presenteren.

Maar veel kunstenaars doen meer dan de streek als een podium gebruiken. Fotograaf Willi Filz maakt portretten van mensen die actief zijn in het plaatselijke verenigingsleven. Karine Marenne speelt in op het toeristische potentieel van de streek met een tweedaagse bijeenkomst van eigenaars van de bolle Wa-Wa-caravans die in de jaren zestig populair waren. In haar eigen caravan zal ze later een fotoalbum en een film van de bijeenkomst tonen.

Wim Cuyvers, een architect die zich onderscheidt door zijn kritisch onderzoek van de publieke ruimte, zal dan weer de bordjes van de toeristische routes onzichtbaar maken met klei. Zijn collega-architect Eddy François kiest voor de lijfelijke sensaties met zijn Zorbbalproject. Een Zorbbal is een doorzichtige bal van drie meter uit Nieuw-Zeeland waarmee je veilig van hellingen kunt rollen.

Ook Zorro zou tijdens de duur van de biënnale geregeld aan de horizon verschijnen. Volgens het kunstenaarscollectief Hap zal de zwarte ruiter even snel weer verdwijnen als hij gekomen is. Om het werk van de zestien andere Belgische kunstenaars te ontdekken, krijgt u op het parcours van 15 kilometer wel ruim de tijd. Van 25 augustus tot en met 9 september.

WWW.KUNST-EN-ZWALM.BE

l Bart Baele

In het najaar opent in het Museum Dr. Guislain in Gent de expositie Ziek. Tussen Lichaam en Geest. In de tentoonstelling zijn een aantal kunstwerken van Bart Baele (1969) opgenomen. Daarnaast krijgt de kunstenaar uit Gontrode een apart zaaltje in het museum ter beschikking om zijn werk te tonen. Het oeuvre van Baele wordt weleens ‘outsiderskunst’ genoemd. Op een rauwe manier geeft Baele uitdrukking aan zijn geestelijke pijn. Vaak schrijft hij over zijn geschilderde beelden woorden die te maken hebben met lijden, psychiatrie en medicatie. Net als de bevriende Gentse kunstenaar Philippe Vandenberg schildert Baele zijn demonen en driften van zich af. Het is deels therapeutisch werk, uitgevoerd door iemand met een sterk ontwikkeld plastisch gevoel.

In het voorjaar ging een tentoonstelling met getormenteerde zelfportretten van Baele in de TH Gallery in Den Haag niet ongemerkt voorbij. In de NRC verscheen toen een lovende recensie en het Nederlandse blad Out of Art maakte een coververhaal over Bart Baele. Na Nederland wordt het tijd dat ook Vlaanderen het compromisloze werk van Baele leert kennen.

VAN 10 NOVEMBER 2007 TOT 27 APRIL 2008. WWW.MUSEUMDRGUISLAIN.BE

l Japanse grande dame in Wiels

Yayoi Kusama neemt in september de eerste verdieping van het kunstcentrum Wiels in Vorst onder handen. De ruimte zal worden gedomineerd door gigantische roze ballonnen bedekt met witte stippen. In de voormalige brouwerij in Vorst zal de bezoeker zich een weg moeten banen door een claustrofobische jungle van vrolijke kleuren en vormen. Het belooft een sprookjesachtig nachtmerrie te worden.

De stippen, de zogenaamde polka dots, zijn typerend voor het oeuvre van de 88-jarige Japanse kunstenares. Met haar happenings werd ze eind de jaren vijftig een bepalende figuur van de avant-garde in New York. In 1974 keerde ze ziek en arm terug naar Japan. Ze liet zich vrijwillig opnemen in een psychiatrische instelling en heeft vlakbij nog altijd haar atelier.

Kusama had al op jonge leeftijd last van obsessieve gedachten en hallucinaties, als gevolg van lichamelijk misbruik door haar moeder. De kleurrijke velden met de stippen, haar handelsmerk, en andere repetitieve en webachtige patronen in haar schilderijen, collages en ruimtelijke installaties zouden hun oorsprong vinden in de vroegere hallucinaties. Voor de kunstenares bestaat er geen grens tussen haar leven en haar kunst. Seksualiteit en het zelfbeeld zijn belangrijke thema’s in haar werk.

Hoewel Kusama Japan vertegenwoordigde op de Biënnale van Venetië in 1993 en vijf jaar later een expositie kreeg in het MoMa in New York, ontbreekt haar naam in veel naslagwerken.

WIELS, VAN 15 SEPTEMBER TOT 18 NOVEMBER. WWW.WIELS.ORG

l Levende verse kunst

Op 1 juni opende in Kemzeke (Stekene) de Verbeke Foundation. Op een domein van 12 hectare, met serres, bosschage, een boerderij, evenementenhal en loodsen, is verbazingwekkend werk van bekende hedendaagse kunstenaars te zien. De Nederlander Joep van Lieshout bouwt er een maagvormige structuur waarin bezoekers zullen kunnen overnachten en er komt ook een artists in residence-programma in de boerderij. De eigen collectie van Geert en Carla Verbeke omvat vooral collages en assemblages, in totaal een 2000-tal. De verzamelaars beschouwen hun stichting, die onlangs ook Imschoot Uitgeverij overnam, als een organisme dat alle kanten op kan groeien. Zeker is dat dit private initiatief momenteel een van de opmerkelijkste expositieplaatsen van het land is, waar naast de superbastaardkippen van kunstenaar Koen Van Mechelen ook getatoeëerde varkens van Wim Delvoye in het rond scharrelen. De tijdelijke tentoonstelling Vitarti die nu loopt, focust dan ook op levende kunst. Er zijn onder andere installaties met geconditioneerde ratten te zien (Rolf Schuurmans), een groeiende ladder (Reinier Lagendijk) en morsdode paardenkadavers van Berlinde De Bruyckere.

VITARTI LOOPT TOT 26/10 EN IS OPEN DO T/M ZO. www.verbekefoundation.com

l Bling bling

In het Antwerpse Diamantmuseum loopt een kleine tentoonstelling die de straatcultuur binnenbrengt in deze tempel van luxe en standing. Bling bling. De kroonjuwelen van de hiphop toont de diamantjuwelen waarmee rappers en hiphoppers zich tooien. ‘Diamant behoort tot hun way of life: ze (over)laden zichzelf, hun auto’s en zelfs hun ondergoed met diamanten.’ Wie al deze ‘gepimpte gadgets vol schittering’ wil zien, kan dat nog tot 31 december.

www.diamantmuseum.be

l Vormen van verzet

Het (aanzetten tot het) neerhalen van Napoleons keizerszuil op de place Vendôme in Parijs kwam Gustave Courbet op zes maanden gevangenisstraf te staan, maar de in dienst van de commune opererende schilder oogstte er onsterfelijkheid mee in progressieve milieus. Met zijn ‘heldendaad’ opent het Eindhovense Van Abbemuseum een spervuur van creatieve bijdragen door kunstenaars aan de geschiedenis van de moderne revoluties. Op de tentoonstelling Vormen van verzet doen esthetische criteria er voor een keer minder toe – wat telt, zijn de goede bedoelingen. Dat de Russische Revolutie prominent aanwezig is, heeft niet alleen met haar draagwijdte te maken, maar ook met het feit dat het museum hoofdwerken van El Lissitzky bezit. Hij treedt aan naast zijn kompanen Malevitsj en Popova. Picasso en Miró voor de Spaanse Burgeroorlog, Hans Haacke voor de revoltes van 1968, Martha Rosler en Zoe Leonard voor de feministen, het zijn slechts een handvol onder de honderden eminente oproerkraaiers, niet gespeend van dromen, verlangens naar een anders ingerichte wereld.

VAN 22 SEPTEMBER TOT 6 JANUARI IN HET VAN ABBEMUSEUM IN EINDHOVEN. www.vanabbemuseum.nl

5 EIGEN LOF STINKT

Ook Knack-redacteurs hebben soms culturele neigingen. Ze schrijven boeken, maken televisie, geven lezingen of modereren debatten. Een onvolledig overzicht onder het motto: eert uw vrienden.

l Directeur Rik Van Cauwelaert houdt, net als vorig jaar, een ‘State of the Union’ in De Velinx in Tongeren. Daarin blikt hij terug op het woelige politieke jaar 2007 en blikt hij vooruit naar 2008 en vooral 2009 wanneer er weer nieuwe verkiezingen op stapel staan. Op 16 januari. (www.develinx.be)

l Hoofdredacteur Karl van den Broeck spreekt dan weer tijdens het openingsfeest van cultuurcentrum de Warande in Turnhout. Dat vindt plaats op 15 en 16 september. In zijn uiteenzetting ‘De toekomst is aan de kleintjes’ staat hij stil bij de campagne om Turnhout in 2012 te laten uitroepen tot ‘Vlaamse Cultuurstad’. www.warande.be

l Redacteur Chris de Stoop voegt met Het complot van België een nieuw boek toe aan zijn indrukwekkend oeuvre. Dossiers die hem door de jonge, mysterieuze Nina H. werden overhandigd voeren hem naar een al dan niet vermeend complot waarbij zelfs de Belgische regering betrokken zou zijn. Hij komt terecht in Rwanda en bij het verhaal van zijn nonkel André, die in de jaren vijftig werd overgeleverd aan wrede medische praktijken. Uitgegeven bij De Bezige Bij. In de winkel op 4 september.

l Redacteur Dirk Draulans schreef met Dagboek voor mijn dochter een boek over ‘nieuwe mannen’. Ze vertonen afwijkend biologisch gedrag omdat ze in tegenstelling tot andere mannelijke zoogdieren wél huishoudelijke taken verrichten. Als vader van Yahmina nam hij de proef op de som. Overrompeld door zijn ervaringen besloot hij een boek te schrijven voor haar, voor later. In de winkel op 19 september. Uitgegeven bij Meulenhoff/Manteau.

l Redacteur Joël De Ceulaer zet in het Vlaams-Nederlandse huis deBuren zijn interviewreeks Homo Universalis voort. Daarin praat hij met prominente wetenschappers over leven en werken. Op 20 september opent deze nieuwe reeks met een debat over wetenschapsjournalistiek met Kim De Rijck, Luc Bonneux en Hans Van Maanen. Vervolgens komen Catherine Verfaillie (18 oktober), Jean-Jacques Cassiman (15 november) en Dick Swaab (uitzonderlijk niet op donderdag, maar op maandag 10 december) op bezoek (www.deburen.be).

l Redactrice Anna Luyten en gastinterviewer Jos Geysels zijn ook dit jaar vaste gasten in Uitgelezen, het ‘levend boekenprogramma’ van Vooruit in Gent. Daarin becommentariëren ze samen met twee gasten en met presentatrice Fien Sabbe telkens drie nieuwe boeken. Uitgelezen heeft zijn thuisbasis in Gent, maar gaat ook op reis. Op 16 oktober is het thema ‘muziek in de literatuur’ en op 27 november is Scandinavië aan de beurt. (www.vooruit.be)

l Recensent Piet de Moor is vaak op reis, maar thuis leidt hij een teruggetrokken bestaan tussen boeken en kranten. Ver weg van het feestgedruis en de drukte van de wereld kan hij, tussen zijn eigen vier muren, zijn obsessies het best uitleven. Het resultaat van die in stilte gestreden strijd vindt zijn neerslag in Grimmig heden. Een polyfonie (Uitgeverij Van Gennep, Amsterdam) waarin alles opduikt wat de schrijver omringt: stemmen en gezangen, schrijvers en landschappen, tijdperken en visioenen, schoonheid en verraad.

l Medewerker Philip Hoorneschreef met Het vlees is haar het boek dat hij al lang wilde lezen maar nergens vond. Kolder, gekte en branie overheersen. ‘Humor is de overtreffende trap van ernst’, zegt hij. Het boek verschijnt op 28 september bij uitgeverij Liverse.

l Knack-blogger Roel Verniers schreef met kinderboek De hoed Van Vos (illustraties van Leen Hulst) een debuut met karakter. Het verhaal van een vriendschap tussen een jonge kerel en een hoedenmaker spreekt door zijn gelaagdheid zowel kinderen als volwassenen aan. Uitgegeven bij Manteau.

l Op 2 maart 2007 overleed Knack-huisfotograaf Patrick De Spiegelaere. Er wordt druk gewerkt aan een hommagetentoonstelling in Vooruit, Gent. Details ontbreken nog, maar er wordt gemikt op februari 2008.

Met dank aan: JAN BRAET, ERIC BRACKE, KARL VAN DEN BROECK, BART CORNAND, MICHAEL DE COCK, JAN DE SMET, MATTHIAS DEPOORTER, JAN HAERYNCK, FRANK HELLEMANS, PHILIP HOORNE, TOON HORSTEN EN PETER VANDEWEERDT