In de Brusselse Magdalenazaal werd Philippe Busquin ?voorwaardelijk? tot voorzitter van de PS herkozen.

D e Parti Socialiste is op zoek naar een gids, ze verkoos intussen alvast een chauffeur.? De bedenking komt van een Luikse PS’er en tekent precies het partijcongres dat vorige week zaterdag in de Brusselse Magdalenazaal werd opgevoerd.

De herverkiezing van voorzitter Philippe Busquin werd zogezegd aan de militanten overgelaten. Maar die kregen geen rechtstreekse toegang tot de verrichtingen, laat staan tot het spreekgestoelte. Want eerst werden in de plaatselijke PS-federaties de kaarten verdeeld. De meesten volgden in grote mate de machtige federaties van Luik en Charleroi die, zij het morrend, Busquin steunden. De voorzitter kreeg ruim 78 procent van de stemmen.

Er was vorige week een discrete ontmoeting van Busquin met de Luikse burgemeester Jean-Maurice Dehousse gepland. Maar die werd op het allerlaatste moment afgeblazen. Het heette dat Busquin zich volop wilde toeleggen op het uitschrijven van zijn congrestoespraak. Nu, Busquin had alvast de gedachten van Dehousse geraden : in zijn redevoering liet hij zich opvallend omzichtig uit over de inperking van de macht van de PS-federaties.

In de Magdalenazaal moesten de afgevaardigden van de federaties eerst hun stem uitbrengen, pas daarna mochten ze het woord voeren. En nog voor de verkiezingen mocht Busquin zijn toekomstplannen ontvouwen. Van enig debat voor de verkiezing was geen sprake. Bij de Parti Socialiste wordt de partijdemocratie slechts met kleine doses toegediend.

Die fameuze toekomstplannen van Busquin bleven in elk geval vaag. Wel zeker is dat sommige zaken nog niet zo snel zullen veranderen. Terwijl Dehousse, José Happart en andere Waalse voormannen van de partij slechts node de Magdalenazaal binnenstapten en nooit verder geraakten dan de achterste stoelenrij, zetelde vooraan op luttele stoeltjes van voorzitter Laurette Onkelinx van de Franse Gemeenschap en van veteraan en partijgeweten Arthur Haulot , de Luikenaar Maurice Demolin, een coolsien.

Demolin was destijds als geen ander geïnformeerd over de buitenlandse beleggingen van PS-geld door wijlen André Cools. Hij was erbij toen Cools met de Agustatop onderhandelde over smeergeld voor de lokale PS. Demolin praatte Alain Van der Biest aan de galg en stond te boek als de Mister Cash, die onder meer bij zakenman Léon Deferm omslagen met contanten ophaalde voor Cools en voor de Luikse PS. Demolin is de hervormingsplannen van voorzitter Philippe Busquin zeer genegen. Dat geeft te denken.

DE BIECHT VAN PATRICK MORIAU

Ook de manier waarop een PS-voorzitter zich indekt, zal niet meteen veranderen. In Busquins geval ging het om de mogelijke gevolgen van de Dassault- en Agusta-affaire. Hij benadrukte opnieuw dat Merry Hermanus hem nooit over Dassault had gesproken en dat hij niet op de hoogte was van ingrepen van PS-vertegenwoordigers in dit dossier.

In dit verband zei ook het optreden van Patrick Moriau op het congres veel. Hoewel het partijbestuur onlangs nog had besloten dat al wie in opspraak is gekomen of in verdenking of beschuldiging wordt gesteld, een stap terug moest zetten, nam Moriau het woord, terwijl zijn parlementaire onschendbaarheid amper twee dagen eerder was opgeheven. De oude bonzen vonden dit al te ver gaan. ?Wat meer terughoudendheid zou hem sieren,? mompelde één van de Brusselse PS-kopstukken. ?Hoe moet dit aankomen bij onze mensen die in de Lantingevangenis zitten ??

Maar Moriau’s optreden diende slechts één doel : Busquin afschermen. ?Philippe? wist van niks, kwam Moriau nogmaals beklemtonen. Tegelijk praatte hij zichzelf recht naar een veroordeling. Want, zo bleek uit zijn verklaring, hijzelf wist wel degelijk dat de herkomst van de Luxemburgse miljoenen in geen geval kon worden verantwoord. Dat was dus niet koosjer. ?Maar wat zouden jullie in mijn plaats hebben gedaan ?? vroeg hij de congresleden.

Moriau en Busquin blijven politieke en justitiële verantwoordelijkheid door elkaar halen. Daarom pleitten ze voor het congres verzachtende omstandigheden, in de hoop dat de rechtbank die zal toekennen. Gelet op het Uniopprecedent is die kans veeleer gering.

Busquin wil evenwel koste wat het kost uit het Luikse of Brusselse justitiepaleis wegblijven. Hij beseft dat het voortbestaan van zowel de federale als van de Waalse Gewestregering en de Franse Gemeenschapsregering op de helling komt, als hij in het corruptieonderzoek wordt gemengd. De Brusselse coalitie met de liberalen van de PRL lijkt nu al op de klippen af te stevenen. Zeker na de verklaringen, vorige zondag, van kamerlid Claude Eerdekens (PS) naar aanleiding van de beweringen van onderzoeksrechter Jean-Marc Connerotte voor de Dutroux-commissie in verband van mogelijk hoge politieke bescherming van medeverdachte Jean-Michel Nihoul. In de commissie zouden, volgens een aantal kranten, de namen van liberale voormannen als wijlen Jean Gol en de Brusselse burgemeester François-Xavier de Donnéa zijn gevallen, alsook die van de onvermijdelijke Paul Vanden Boeynants (PSC). Connerotte, die grotendeels citeerde uit getuigenissen, kon geen van die aantijgingen hard maken. Wat Eerdekens niet belette zijn beweringen nu al aan de grote klok te hangen.

Eerdekens die een haast ziekelijk afkeer, zeg maar haat koestert, niet alleen jegens de magistratuur, maar ook jegens de Luikse PRL-voorman Didier Reynders, vond in de verklaringen van Connerotte passende munitie tegen de liberale oppositie die de jongste weken electorale munt slaat uit de Dassaultramp die de PS overviel. Dat hij tegelijk ook de oorlog tussen de magistratuur en de politiek aanzwengelde, was voor Eerdekens allicht meegenomen. Of het de zaak van voorzitter Busquin en van de PS dient, is zeer de vraag. Het PS-imago wordt dezer dagen al evenmin geholpen met het proces voor de Luikse correctionele rechtbank, waarop het wanbeheer van het Waalse ministeriële kabinet van Alain Van der Biest doorgelicht wordt, en de nonchalante wijze waarop dat met overheidsgeld omsprong.

BEZWARENDE ELEMENTEN

Hoe dan ook, als raadsheer Francis Fischer van het Hof van Cassatie en de Luikse onderzoeksrechters Véronique Ancia en Jean-Louis Prignon consequent willen blijven, kunnen zij niet anders dan de komende dagen PS-voorzitter Busquin op het matje roepen in verband met de herkomst en de besteding van het Dassaultgeld dat op Luxemburgse rekeningen prijkte. SP-voorzitter Frank Vandenbroucke werd destijds voor veel minder aan de muur gespijkerd. De gewezen SP-voorzitter kon geeneens worden verweten dat hij het Agusta- en Dassaultgeld had gespendeerd.

Bijzonder bezwarend voor Busquin in de Dassault- en Agustazaak is het feit dat hijzelf deel uitmaakte van de regering- Martens VIII die het Carapace-systeem van Dassault en de gevechtshelikopters van Agusta aankocht. Een beslissing die binnen de regering bij consensus, dus éénsgezind, werd genomen en die als zodanig geacteerd werd. Vice-premier en dus chef de file van de PS in die regering was de Brusselaar Philippe Moureaux, tot voort kort een beschermer van Merry Hermanus. Moureaux had als ondervoorzitter en als Brusselse gastheer het congres in de Magdalenazaal mee moeten voorzitten, maar stuurde zijn kat.

In de loop van 1995 kregen alle ministers van die regering, dus ook Philippe Busquin, van onderzoeksrechter Ancia een lijst met vragen over de manier waarop de beslissingen tot aankopen van de Agustahelikopters en het Carapace-systeem werden genomen. Als Busquin die vragenlijst heeft beantwoord hij was daartoe niet verplicht , zullen zijn antwoorden van toen wellicht worden getoetst aan zijn huidige verklaringen. Maar er zijn niet alleen die verklaringen. Inmiddels gaf Busquin publiekelijk toe dat hij van bij zijn aantreden als PS-voorzitter besefte dat er zwart geld stond op de Luxemburgse rekening van Patrick Moriau en van diens voorganger als adjunct-sekretaris, François Pirot.

Ondanks al die bezwarende elementen meent Busquin toch dat hij de geknipte man is om de hervorming van de PS te leiden. Een hervorming waaraan hij zelfs zijn lot als voorzitter wil verbinden. Maar Busquin wordt in PS-kringen niet voor niks couille molle genoemd. Geheel naar het beeld van de voorzitter wordt die hervorming bijzonder voorzichtig aangepakt. Ze is zelfs, zo verklaarde Busquin naderhand, niet te nemen of te laten.

EEN MAQUILLAGE-OEFENING

Met zijn hervormingen wil Busquin twee richtingen uit. Om te beginnen, wil hij aan de partijstructuur sleutelen. De lokale afdelingen moeten er voortaan voor zorgen dat de militanten beter hun stem kunnen laten horen. De federaties moeten een afspiegeling zijn van de aangesloten afdelingen en niet van de machtsverhouding tussen de lokale satrapen. Er komen dus voortaan rechtstreekse en geheime verkiezingen. Busquin verklaarde zich voorstander van rechtstreekse voorzittersverkiezingen. Een bewering die hij achteraf nuanceerde. Busquin vroeg zich namelijk af of de militant wel over voldoende kennis en gegevens beschikt om zo’n keuze te maken. Busquins aanpak lijkt dan ook een variant te zullen worden op de oude stelregel die Camille Huysmans graag hanteerde : ?Congresleden applaudiseren er maar op los. Wij zorgen ervoor dat ze juist stemmen.?

Behalve de aanpassing van de partijstructuren wil Busquin een charter, een gedragscode voor de mandatarissen en één voor de militant. Alle mandatarissen worden onderworpen aan het vermogenskadaster. Wie zich daaraan poogt te onttrekken, zal voor een nog op te richten deontologische commissie worden gesleept.

De hervormingsplannen van Busquin maakten allerminst een verpletterende indruk op de militanten in de Magdalenazaal. ?En als we nu eens begonnen met de bestaande statuten toe te passen,? zei een van de sprekers op het congres.

Een hervorming als deze, zo beweerden de PS-apparatchiks, komt neer op een maquillage-oefening. ?Een partij hervormen doe je niet met het opstellen van charters voor mandatarissen en militanten,? vond een vertrouwensman van Dehousse. Anderen vrezen dan weer dat Busquin veel tijd zal verliezen, want hij zal onvermijdelijk worden meegezogen in de interne geschillen van de lokale federaties. ?Een voorzitter moet daar buiten blijven,? benadrukte een oud-medewerker van Guy Spitaels.

In elk geval wil Busquin van die hervormingen al een eerste aanzet zien op een volgende congres, in mei. Er kan dan, indien nodig, opnieuw over zijn voorzitterschap worden gestemd. Mogelijk zijn er dan één of meerdere tegenkandidaten. Als er dan, tenminste, nog een Parti Socialiste is.

Rik Van Cauwelaert

Philippe Busquin spreekt de PS toe : congresleden applaudiseren er maar op los.