Niet alleen de federale formateur krijgt zijn begroting niet in elkaar gedraaid, ook de Vlaamse regering moet nog extra geld zien te vinden. ‘En toch doen sommigen nog altijd alsof we hier op zakken vol geld zitten’, briest Vlaams minister van Begroting Philippe Muyters. ‘Hoeveel willen ze van ons? 100 miljoen? 200 miljoen? Op dit moment kúnnen we de federale begroting gewoon niet helpen.’ En dat lijkt de Vlaamse regering niet zo slecht uit te komen.

Je zult dezer dagen maar verantwoordelijk zijn voor de Vlaamse begroting. Maandenlang zag alles er behoorlijk voorspoedig uit en leek niets een budget in evenwicht in de weg te staan. Tot de Gemeentelijke Holding instortte en er plots nog 265 miljoen gevonden moest worden voor het eind van het jaar. Geen probleem, dacht Vlaams minister van Begroting Philippe Muyters (N-VA), we kammen onze boekhouding gewoon nog eens grondig uit en dan komen die miljoenen vanzelf wel bovendrijven. Niet dus. Dankzij niet-aangewende provisies en facturen die pas volgend jaar moeten worden betaald, vond de Vlaamse regering eind vorige week in totaal 157,8 miljoen euro. Meer niet. En niemand die weet waaruit ze de overige 100 miljoen nog kan wringen. Ook Muyters niet.

Erg moeilijk leek het niet om die eerste miljoenen te vinden. Toch nog een paar geldzakken gevonden?

Philippe Muyters: Natuurlijk niet. De enige reden waarom we dat geld relatief vlot hebben kunnen vinden, is dat we de voorbije jaren een orthodox begrotingsbeleid hebben gevoerd. We zijn altijd voorzichtig geweest en hebben consequent rekening gehouden met allerlei onvoorspelbare factoren.

Maar op de vereffening van de Gemeentelijke Holding was u niet voorbereid?

Muyters: Dat was niemand. Al waren we ons natuurlijk wel bewust van de risico’s toen we de Gemeentelijke Holding destijds die waarborg gaven. Op dat moment stond het aandeel van Dexia in de boekhouding van de holding veel hoger genoteerd dan op de markt het geval was, en daardoor kreeg ze liquiditeitsproblemen. Hadden wij de Gemeen-telijke Holding toen niet geholpen, dan waren de dominosteentjes wellicht één voor één omgevallen. En dat konden we niet laten gebeuren, want we wilden vermijden dat de Dexia-bank failliet zou gaan, met alle problemen van dien voor de spaarders. De Vlaamse regering heeft toen dus de juiste beslissing genomen.

Bent u er nog altijd van overtuigd dat u 2011 met een begroting in evenwicht zult kunnen afsluiten?

Muyters: Binnen de Vlaamse regering hebben we opnieuw afgesproken dat we dit jaar een begroting in evenwicht willen. We wachten nu nog even af, want pas eind november zullen we een goed zicht hebben op de facturen die we dit jaar nog moeten betalen. Begin december moeten we dan nagaan of er nog meevallers zijn of buffers die niet werden opgebruikt. Het gat dat dan nog rest, zal de Vlaamse regering uiteindelijk moeten dichtrijden.

En dat zal lukken?

Muyters: Daar heb ik vertrouwen in, ja. Al blijft de vereffening van de Gemeentelijke Holding natuurlijk een grote ramp. Hoe je het ook wendt of keert: het gaat om 265 miljoen euro die we niet kunnen gebruiken voor goed beleid. Dat bedrag is zelfs hoger dan het totale pakket aan nieuw beleid dat we voor 2012 hebben gepland.

Maar de begroting 2012 ziet er niet goed uit.

Muyters: Voor 2012 kijken we wellicht tegen een groeivertraging aan. Dat betekent onvermijdelijk dat we minder middelen zullen krijgen dan we hadden verwacht.

U ging bij de begroting uit van een economische groei van 1,6 procent, terwijl de Hoge Raad van Financiën het nu over 0,8 procent heeft. Beetje te optimistisch geweest?

Muyters: Dat die cijfers tegenwoordig zeer volatiel zijn, weet iedereen. De voorbije maanden heb ik geen twee keer hetzelfde percentage gehoord. Maar op den duur moest ik natuurlijk wel met een cijfer aan de slag, want tegen de Septemberverklaring moest er een begroting liggen. Daarom heb ik, zoals altijd, gekozen voor de groeiprognose die het Planbureau begin september naar voren schoof: 1,6 procent.

Amper een paar weken later kreeg u toch al signalen dat dit veel te positief was?

Muyters: Ja, maar zo kan ik elke dag wel een nieuwe begroting opstellen. Er is altijd wel weer iemand die een nieuw cijfer naar voren schuift. Zo kun je natuurlijk bezig blijven. We zijn dus gewoon doorgegaan en hebben binnen de Vlaamse regering beslist om de begrotingscontrole in februari uit te voeren in plaats van in april. Stellen we dan vast dat we nog een tandje moeten bijsteken, dan hebben we toch nog een paar maanden meer tijd.

Had u dan op geen enkele manier kunnen vermijden dat uw begroting al achterhaald is voor het parlement ze heeft goedgekeurd?

Muyters: Nee. Dat kun je nooit, want elke begroting blijft een inschatting van de inkomsten en de uitgaven en die kunnen altijd veranderen. Als minister van Begroting is het mijn taak om de begroting continu te blijven opvolgen en in te grijpen als dat nodig blijkt.

Volgens Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) zal de Vlaamse regering in 2012 uiteindelijk meer dan 200 miljoen extra moeten saneren. Is dat een realistisch cijfer?

Muyters: Wellicht wel. Telkens als de groei met 0,1 procent vertraagt, heeft dat grote gevolgen voor onze inkomsten. Onze dotaties van de federale overheid dalen dan met 19,6 miljoen euro en onze eigen inkomsten, bijvoorbeeld uit verkeersbelasting of successierechten, met naar schatting 7 miljoen. Als de voorspelling van de Hoge Raad van Financiën dus klopt en de economische groei straks maar 0,8 procent bedraagt, zullen we volgend jaar inderdaad meer dan 200 miljoen moeten vinden.

Waar wilt u die gaan zoeken?

Muyters: Dat zullen we in februari bespreken. Maar ik weet nu al dat het allesbehalve gemakkelijk wordt. Zeker als we alle prio-riteiten uit de begroting van 2012 willen realiseren, en dus bijvoorbeeld in Onderzoek en Ontwikkeling blijven investeren en inspanningen doen om de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg weg te werken. Die investeringen zijn echt noodzakelijk, en dus vind ik dat we die 200 miljoen beter elders kunnen halen.

De kaasschaaf dan maar weer?

Muyters: Ondertussen weten we in elk geval wat we met die kaasschaaf kunnen doen. Op twee jaar tijd hebben we een gat van 2 miljard euro kunnen dempen door op alle departementen wat weg te halen. Alleen blijkt nu dus dat we er toch nog niet doorheen zijn. Straks zal elke minister dan ook in eer en geweten op zoek moeten gaan naar domeinen waar nog iets te halen valt. Uiteindelijk zullen we keuzes moeten maken. Moeilijke keuzes. Zullen we bijvoorbeeld doorgaan met de bouw van al die nieuwe scholen? Zullen we de werken tegen watersnood aanpakken?

Alle Vlamingen zullen die besparingsoperatie straks voelen?

Muyters: Ik vrees dat we dat niet zullen kunnen vermijden.

Is het ondertussen nog een beetje koek en ei in de Vlaamse coalitie?

Muyters: Natuurlijk. Waarom zou dat niet zo zijn?

Omdat de Vlaamse regering de voorbije jaren af en toe vervaarlijk wankelde. Of is er echt geen moment geweest waarop u dacht dat uw partij wel eens uit Peeters II zou kunnen verdwijnen?

Muyters: Dat zal ik niet ontkennen. We zijn ons er altijd van bewust geweest dat de federale onderhandelingen een grote impact konden hebben op het Vlaamse bestuursniveau. En toen de andere partijen afgelopen zomer beslisten om zonder ons verder te onderhandelen, hebben we natuurlijk wel eens nagedacht over onze positie in de Vlaamse regering. Maar uiteindelijk hebben we beslist om te blijven.

Omdat de N-VA zich niet volledig mocht isoleren, zoals uw partijvoorzitter, Bart De Wever, onlangs in Humo zei?

Muyters: Ook. Maar toch vooral omdat we eigenlijk geen reden hadden om uit de Vlaamse regering te stappen. Natuurlijk staan wij niet achter de zesde staatshervorming die ze op federaal niveau hebben onderhandeld, maar de Vlaamse regering voert haar regeerakkoord wel nog altijd loyaal uit.

Vindt u het niet moeilijk om samen te werken met een partij als CD&V, die de N-VA volgens uw voorzitter nog niet zo lang geleden heeft gerold?

Muyters: Helemaal niet. Ik ben heel goed in staat om een onderscheid te maken tussen de CD&V’ers die de federale regeringsonderhandelingen voeren en hun partijgenoten in de Vlaamse regering. Kris Peeters laat er geen twijfel over bestaan dat hij ons regeerakkoord wil uitvoeren zoals het is.

Patrick Dewael, de Open VLD-fractieleider in de Kamer, riep de Vlaamse regering vorige week op om zijn partij aan boord te hijsen. Zin in een extra coalitiepartner?

Muyters: De liberalen waren toch voor efficiënte regeringen? Dat was toch de reden waarom ze er de groenen op federaal niveau niet bij wilden en zelfs zonder meerderheid in Vlaanderen met de PS in zee wilden gaan? Een efficiënte regering met zo weinig mogelijk partijen, dat wilden ze. Waarom zouden wij dan een vierde partij in de meerderheid moeten halen die ook nog eens twee extra ministersposten wil?

En wij maar denken dat uw partij zo graag met de liberalen wou regeren. Was het niet Bart De Wever die zich tot voor kort in alle mogelijke bochten wrong om hen bij de federale regeringsonderhandelingen te kunnen betrekken?

Muyters: Dat kan wel zijn, maar in de Vlaamse regering zit niemand op hen te wachten.

Dewaels belangrijkste argument is dat symmetrische regeringen de beste garantie zouden zijn om door alle zware hervormingen en saneringen te geraken.

Muyters: Wat een onzin. Iedereen moet op zijn eigen niveau doen wat hij moet doen. Als de zesde staatshervorming daadwerkelijk wordt uitgevoerd, zullen mijn partijgenoten en ik op Vlaams niveau de nodige voorbereidingen treffen zodat de nieuwe bevoegdheden kunnen worden overgeheveld. Ook al staan we niet achter de afspraken die ze federaal hebben gemaakt.

Trouwens, door de Open VLD in de Vlaamse regering op te nemen, is er nog geen symmetrie, hè. Daarvoor moet de N-VA ook nog in de federale regering geraken. (grijnst)

Uw partijgenoot Jan Jambon zei deze week dat de onderhandelingen wat hem betreft met een wit blad kunnen herbeginnen. Bestaat de kans dat de N-VA straks toch weer in de onderhandelingen stapt?

Muyters: Wij zijn er nooit uitgestapt.

Pardon?

Muyters: Maar neen. Wij hebben destijds alleen gezegd dat de nota-Di Rupo in onze ogen een slechte basis was. Vooral op sociaaleconomisch vlak dan, want er stond niets in over de dingen die Europa noodzakelijk acht, zoals een betere activering van onze werklozen of een aanpassing van onze loonindexering en loonvorming. De anderen zagen daar toen dus geen graten in. Maar wat las ik vorige week in de krant? Zowel CD&V als de Open VLD vallen plots over dezelfde punten als wij. Tja.

Wat niet wegneemt dat niet zij maar de N-VA uit de onderhandelingen is gestapt.

Muyters: Vindt u dan ook dat de PS eruit is gestapt toen die de nota van Bart De Wever afschoot? Het enige verschil is nochtans dat de andere partijen toen niet zonder de PS hebben dooronderhandeld. Want in Wallonië is er niemand die erover piekert om zonder de grootste partij verder te gaan. Maar in Vlaanderen kan zoiets dus wel.

Nu formateur Elio Di Rupo (PS) haast onvermijdelijk weer bij de deelstaten zal moeten aankloppen om het federale begrotingstekort te kunnen beperken, heeft de N-VA eindelijk de sleutel in handen om een paar grote eisen binnen te halen.

Muyters: (zucht) Zelfs al zouden we de federale overheid willen helpen: we hebben er het geld niet voor. We hebben al 2 miljard euro bespaard om onze begroting in evenwicht te krijgen en door de vereffening van de Gemeentelijke holding moeten we nu dus nog meer gaan besparen. Daarbij komt nog dat we door de groeivertraging veel minder dotaties van het federale niveau zullen krijgen en ook minder inkomsten uit onze eigen belastingen. Bovendien zijn ze van plan om ons nieuwe bevoegdheden te geven waarvoor maar een deel van de middelen wordt overgeheveld. En dan is er nog de nieuwe financieringswet, die ons onvermijdelijk geld zal kosten – de federale onderhandelaars zouden trouwens wel eens het fatsoen mogen hebben om daar met de Vlaamse regering over te komen praten.

Wat willen ze dan eigenlijk? Dat we daarbovenop nóg eens 200 miljoen zoeken? Zouden we daar de sociale zekerheid mee kunnen redden? Want dat is wat Luc Coene, gouverneur van de Nationale Bank van België (NBB), loopt te verkondigen, hè.

U lijkt oprecht kwaad te zijn op Luc Coene.

Muyters: Ontzettend kwaad. Die man zegt gewoon op de radio dat de sociale zekerheid in het gedrang komt als de federale overheid de sanering alleen moet dragen. Als liberaal wil hij de Vlaamse bevolking er blijkbaar op voorbereiden dat zijn partij straks aan de sociale zekerheid zal moeten raken. Dus doet hij alsof dat de schuld van de N-VA is. Wat voor onzin is dat nu? Een man als hij moet toch heel goed weten dat de sociale zekerheid losstaat van de Vlaamse begroting.

Dat ziet Europa toch anders, want daar maken ze een som van de delen.

Muyters: En dan? Is het probleem van de sociale zekerheid misschien opgelost omdat de eindrekening klopt? Natuurlijk niet. Stel dat wij allebei een flat hebben in een appartementsblok: u hebt schulden en ik heb een mooi spaarboekje. Dan is de begroting van dat blok misschien wel in orde, maar daarmee bent u nog niet uit de problemen. Wel, met de Belgische rekeningen is het net zo. Als de federale staat tekorten heeft en Vlaanderen overschotten boekt, klopt de rekening wel in de ogen van Europa, maar zit het federale niveau nog altijd met dezelfde tekorten. En daar moet nu maar eens een eind aan komen. Dat de federale onderhandelaars eindelijk eens keuzes maken over hun eigen begroting in plaats van ons te komen zeggen dat we moeten besparen. Dat ze eerst eens naar zichzelf kijken.

Premier Yves Leterme (CD&V) wil begin volgende maand zelf een begroting indienen op basis van voorlopige twaalfden. Is dat een goed idee?

Muyters: Wij twijfelen er al langer aan of Di Rupo en zijn onderhandelaars een treffelijke begroting op poten kunnen zetten. Iedereen weet nochtans wat er moet gebeuren: de uitvoering van de Europese aanbevelingen. En eigenlijk is er maar één partij die dat tegenhoudt, namelijk de PS. De onderhandelaars zouden zich dus beter afvragen of ze wel de juiste partij hebben buitengezet. Maar goed, ons aanbod geldt nog altijd. Als de regering in lopende zaken in het parlement steun zoekt voor de omzetting van de Europese aanbevelingen, dan weet ze waar ze de N-VA kan vinden.

DOOR ANN PEUTEMAN / FOTO’S FILIP NAUDTS

‘Alsof Vlaanderen de sociale zekerheid zou kunnen redden. Wat een onzin.’

100 miljoen euro moet de Vlaamse regering nog vinden in 2011.

In 2012 is dat

+

–

200 miljoen euro