Eén vraag dringt zich op: wie is het genie dat op het idee is gekomen om Rik Daems naar Leuven te verkassen? Wellicht is het Rik zelf geweest. Wij hebben hier te maken met een van de briljantste zetten uit de politieke geschiedenis. Rik en zijn alter-eega Patricia Ceysens, hebben onder hun beidjes voor elkaar gekregen wat niemand voor mogelijk hield: ze hebben Louis Tobback gevloerd in eigen stad. En hoe.
Dit bravourestukje wordt in de rest van het land onderschat. En op de redactie van Knack zeker. Zo werd onze suggestie om Daems op de cover te zetten, onder luid gejoel weggeblazen. “Nog liever Jan Hoet”, riep een ontstemde chef-Wetstraat, “en het zou me plezieren mocht gij u in het vervolg ver houden van marketingvraagstukken.” Vervolgens trok Van Cauwelaert een parallel tussen de obsceniteiten in het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst, en de eclatante overwinning van het Vlaams Blok in Gent. Waarna onze chef-Cultuur maar snel een flauwte voorwendde, die door de collega’s dan weer werd toegeschreven aan de Cola-automaat, waarmee Jos Grobben een cent bijverdient. Vier frank per blik, volgens onze chef-economie. Plus een gift in natura, naar het schijnt een kleurenprinter.
Wat Rik en Patricia in Leuven hebben gepresteerd, is historisch. We moeten teruggaan tot Van Zeeland tegen Degrelle, om een andere clash van dat formaat te vinden. U moet goed beseffen dat Daems, net als zijn vader, grootvader, overgrootvader en alle andere Daemsen voordien, burgemeester van Aarschot was. En eigenaar van weelderige wijngaarden in het Hageland. Enkele jaren geleden verliet Rik de streek waar hij tot zijn negentigste alle stemmen had kunnen binnenhalen, en verhuisde naar Leuven. Alwaar hij een kamer betrok in Patricia’s patriciërshuis. En een hoekje in de garage om zijn Dinky Toy te stallen. In het begin moest die buiten blijven staan, maar toen Rik hem na een zware lentestorm achter de Stella uit de Dijle was moeten gaan vissen, toonde Patricia zich bereid haar eigen limousine een weinig dichter bij de muur te parkeren.
Dat Rik en Patricia een electorale dam moesten opwerpen tegen Louis Tobback, werd in de Wetstraat op bulderend gelach onthaald. En waarom het niet toegeven, ook wij hebben er ons op deze bladzijde ooit vrolijk over gemaakt. Maar net als Zaurus op weg naar Damascus van zijn paard werd gebliksemd, en Yves Desmet op het strand van Knokke, zagen ook wij op een dag het licht. Combineer het zorgzame liberalisme van Patricia met het aritmetische liberalisme van Rik, en wat krijgen we? Geen idee wat we dan krijgen, maar hier zijn de cijfers. Voorkeurstemmen in het kiesdistrict Leuven. Rik Daems: 43.907. Louis Tobback: 31.541. Patricia Ceysens: 24.063.
Dat onderdeurtje van een Bruno Tobback zit er nog ergens tussenin, maar beperken wij ons tot de grote mensen. Rik Daems heeft dus twaalfduizend stemmen meer behaald dan Louis Tobback. Rik en Patricia samen bijna het dubbele! Over de drie assemblees verliest de SP in Leuven gemiddeld elf procent. En meneerke Louis, die voor zijn partij negenhonderdduizend kiezers had vooropgesteld, verliest er in zijn eentje tweehonderdduizend in vergelijking met ’95.
Ze moeten ons overigens eens uitleggen hoe het kan dat Jean-Luc Dehaene van maandagochtend tot woensdagmiddag driehonderdduizend voorkeurstemmen achter zijn naam heeft staan, en op woensdagavond zijn het er ineens tweehonderdvijftigduizend meer. Zoiets verwacht je bij verkiezingen in Burkina Fasso of Indonesië, eventueel in Marbella bij Jezus Gil. Maar niet in België. Ook Tobback had er in één klap honderdduizend bij. Dat ze drie dagen na datum in enkele bureaus in de Limburg nog op hun vingers aan het tellen zijn, mag niemand verwonderen. Dat er fraude is geweest in – hoe zou het anders kunnen – Aalst, is evenmin onverwacht. Maar dat er voor iemand zomaar tweehonderdvijftigduizend stemmen uit een vergeten wolk naar beneden vallen, dat gaat toch wat al te ver.
Hoe dan ook, de uitslag in Leuven noopt tot een drastische conclusie: Rik en Patricia moeten dit land besturen. Rik de federale regering, Trice de Vlaamse. Wij zijn trots dat wij hier twee weken geleden eenieder van u plechtig hebben uitgenodigd om op la Ceysens te stemmen. Zonder ons was het haar niet gelukt, zoals een jaloerse Rik al op maandagochtend per fax liet weten.
Zelf heeft hij ook niet op een inspanning gekeken. Hoe hij het gefikst heeft om binnen de wettelijke beperkingen op de verkiezingsuitgaven vijftig Smartjes door Vlaams-Brabant te laten rijden, is ons een raadsel. Die Rik kan moeilijk maat houden. Zucht ook Patricia soms vermoeid. Een ander dient één amendement in, of als hij zich interessant wil maken twee. Rik zeventienhonderd. Een ander schildert één stilleven, Rik zestig. Waarvan vierenvijftig op kosten van Leo Goovaerts voor in de toiletten van de Cygne. Hetzelfde met die dwaze autootjes. Eerst dachten wij dat er zo maar één rondreed: “Tijd voor Daems”. Naar het einde van de campagne stond er in De Standaard een prachtige foto van een “Tijd voor Daems” die door de VAB werd weggetakeld. Had de geest gegeven. Net als zijn bestuurder.
Maar door zoiets laat Rik zich niet ontmoedigen. De dag vóór de verkiezingen stuurde hij vanop een parkeerterrein van een of andere importeur, een colonne van vijftig van die karretjes de weg op. Mogelijk waren het er zestig, een mens twijfelt aan zijn waarnemingsvermogen als hij plots zo’n stoet autootjes met “Tijd voor Daems” voor zijn oog ziet voorbijtrekken. Drieënveertigduizend stemmen… als Rik wil, wipt hij Tobback volgend jaar uit de burgemeestersstoel.
Intussen hebben wij met ontzetting kennis genomen van de lof die Dehaene kreeg voor zijn moedig afscheid. Hoezo, moedig? Tegen een half miljoen kiezers zegt de premier: “Foert.” Wij noemen dat niet: “Hij heeft de verantwoordelijkheid genomen.” Wij noemen dat: “Hij is gevlucht.” En een ander mag opdraaien voor de dioxineschade. Heeft hij het ooit anders gedaan?
Koen Meulenaere
