De begeleiding van seksuele delinquenten staat of valt met de kwaliteit ervan. Dat vindt dadertherapeute Carine Hutsebaut.
Met haar boek ?Kinderen houden niet van krokodillen ; pedoseksueel misbruik en kindermoord? staat Carine Hutsebaut al weken hoog genoteerd in de toptien. Hutsebaut verstaat de kunst om op een leesbare wijze te verhalen hoe miskende kinderen zich kunnen ontpoppen tot latere daders van seksuele delicten. Aan de hand van gevalstudies verstrekt ze aanbevelingen voor een efficiënte aanpak van pedoseksuelen en kindermoordenaars. Ze verwijst daarbij geregeld naar praktijken in het buitenland.
Ondanks het succes van haar boek lijkt Carine Hutsebaut niet overal sant in eigen land. Claude Lelievre, kinderrechtenvertegenwoordiger van het Waalse Gewest, heeft het bijvoorbeeld niet op haar begrepen. Hij heeft zelfs een dossier tegen haar geopend : Hutsebaut zou zich ongevraagd gemoeid hebben met zaken die haar niet aangaan en waar ze volgens hem niet eens de nodige opleiding voor heeft. ?Ik heb inderdaad niet de traditionele opleidingen gevolgd die men in dit land als norm hanteert,? erkent ze. ?Niet-Belgische universitaire diploma’s worden hier als nietig afgedaan terwijl we toch moeten vaststellen dat we in vele zaken vooral op vlak van criminaliteit ontzettend achterop geraakt zijn in vergelijking met andere landen. Laten we wel wezen : er bestaat in België geen enkele opleiding waar men zich kan specialiseren in kindermisbruik en pedoseksualiteit.?
Carine Hutsebaut neemt uitgesproken stellingen over netelige kwesties als confidentialiteit in het behandelen van zedendelinquenten, het verzekeren van sociale controle op deze mensen en de financiering van dadertherapie. ?Ik werk met een contract van niet-confidentialiteit met mijn klanten. Dat maakt je als therapeut heel kwetsbaar. Driemaandelijks bezorg ik een verslag aan de rechtbank : waar we zijn met de therapie, waar nog aan gewerkt moet worden, enzovoort. Dat vraagt een enorme inzet en maakt dat, als er iets fout loopt en iemand recidiveert, de verantwoordelijkheid voor een deel bij de therapeut komt te liggen. Want je ziet de vragen en verwijten al komen. U had hem toch in therapie ? U had toch gezegd dat hij niet ging hervallen ? Ik kan me op dat moment niet verbergen achter het beroepsgeheim. Zich verschuilen achter het beroepsgeheim is ook al te makkelijk. Het komt neer op : poen pakken zonder risico’s te lopen. Welnu, ik wens die verantwoordelijkheid niet uit de weg te gaan. Dat impliceert dat mensen me dag en nacht kunnen opbellen. De eerste maanden na de zaak- Dutroux stond de telefoon hier ’s nachts niet stil. Ik luister en probeer die mensen te kalmeren, zodat ze zich niet verworpen voelen. Want precies dat gevoel van verworpenheid doet mensen in hun misdrijven hervallen. Ik hoor mensen schreeuwen om repressie, om de herinvoering van de doodstraf. Maar : hoe meer repressie, hoe meer uitsluiting, hoe meer en harder daders gaan toeslaan.?
Carine Hutsebaut vraagt haar klanten altijd om een lijst op te maken met veertig mensen die een vorm van sociale controle over hen kunnen uitoefenen en die zij op de hoogte moeten stellen van het seksueel delict. Ik praat ook met die mensen. Het is belangrijk dat zij de risicosituaties en signalen herkennen die kunnen leiden tot een nieuw delict en dat zij dan tijdig ingrijpen. In het geval van een getrouwde pedofiel, die bij mij in behandeling is, zal zijn vrouw er, bijvoorbeeld, op toezien dat hij zich niet alleen in huis bevindt met een kind. Omdat geheimhouding een grote rol speelt in pedoseksuele delicten, is het juist belangrijk dat die geheimhouding doorbroken wordt.?
TIJDIG INGRIJPEN
Volgens Hutsebaut liggen vaak communicatieproblemen en een negatief zelfbeeld aan de basis van grensoverschrijdend gedrag. Ze pleit voor tijdig ingrijpen, maar wat is tijdig ? ?Dat begint natuurlijk bij de ouders. Die moeten alert reageren als er met hun kind iets verkeerd loopt. Veel kindermoordenaars hebben zich al vanaf heel jonge leeftijd afgewezen gevoeld.?
Waarom blijven sommigen pedoseksueel en groeien anderen uit tot kindermoordenaars ? Hutsebaut : ?Kindermoordenaars hebben in hun leven nooit een mannelijke figuur gekend die het voor hen opnam, iemand aan wie ze zich konden optrekken. Zo’n jongens moeten dan hun identiteit elders gaan zoeken : in lunaparken, machofilms, porno…?
Hutsebaut wil dat de samenleving veel meer deuren openzet voor mensen met een malaise. ?We moeten zelf onze verantwoordelijkheid opnemen als we ergens problemen waarnemen. Als bepaalde gezinnen zich afsluiten, is het aan ons om er op af te stappen en, bijvoorbeeld, te informeren op alles goed gaat en hulp aan te bieden. Ons aanvoelen van persoonlijke verantwoordelijkheid is zo ziek, dat we zoiets ervaren als een inbreuk op privacy.?
Persoonlijke verantwoordelijkheid opnemen, is ook bijzonder belangrijk voor daders. Hutsebaut : ?Een goede dadertherapie is zeer ingrijpend en vaak veel moeilijker voor een dader dan een gevangenisstraf, waarbij bovendien de omgeving van de dader vaak erger gestraft is dan de dader zelf. Ik vind : laat de dader zelf opdraaien voor wat hij gedaan heeft. Waarbij het volgens mij waardevol is dat de dader in de mogelijkheid wordt gesteld om de slachtoffers te vergoeden.?
?Natuurlijk,? zegt Hutsebaut, ?is het soms in de eerste plaats van belang dat de dader in een instelling gestoken wordt. Zoiets als de Gracewell Foundation in Engeland, bijvoorbeeld. Maar zo’n gespecialiseerd instituut voor pedoseksuelen bestaat bij ons niet. Dus zijn we wel verplicht om mensen ambulant te behandelen. Ik ben persoonlijk doodsbenauwd dat er zich een boel amateurisme gaat voordoen. Als mensen een korte opleiding in dadertherapie krijgen en daarmee aan de slag gaan, dan hou ik mijn hart vast. Ik ben ook bang dat, als iemand vervolgens gaat hervallen, de reactie zal luiden : die therapieën trekken op niets. En dan word ik mee veroordeeld, terwijl ik nul recidive heb. Ik wil maar zeggen : het hangt allemaal af van de kwaliteit van de therapie.?
