Het New Urbanism heeft aan de Belgische kust een vurig pleitbezorger.
Sinds een vijftal jaren komen er in Het Zoute steeds meer appartementsgebouwen waarvan de vormgeving geïnspireerd is door de kleinschalige cottage-stijl. Die waaide begin vorige eeuw over van het Engelse platteland naar de Belgische badplaatsen, waar de rijke stedeling zijn landhuis liet optrekken. De cottage-architectuur, die oorspronkelijk uitsluitend regionaal was in stijl, techniek en gebruikte materialen, was dat ineens niet meer. De steunbalken in de gevels waren niet meer van hout, maar ondersteunden wel een stijl, gekenmerkt door rode puntdaken, dakkapellen, zware schoorstenen, ingewikkelde gevels, loggia’s, balkonnetjes, terrassen en veel schrijnwerk.
Deze architectuur werd determinerend voor hele buurten: van De Panne tot Het Zoute. Geen wonder dat deze oude stijlkenmerken, eerst aarzelend maar nu voluit, geënt worden op trendy appartementsgebouwen in Het Zoute. Modernisten noemen dit denigrerend de Disney-architectuur. Zij verwijzen hierbij naar de decorgevels in Disney’s pretparken of naar Celebration, Disney’s ouderwets uitziend maar nagelnieuw stadje ten zuiden van Orlando (Florida, VS), in Victoriaanse en neokoloniale stijl met veel wit hout, pasteltinten, gazons en geborgenheid.
De voortrekker van deze ‘historiserende’ vormgeving aan de Belgische kust is de Knokse architect Bart Chielens. Hij noemt de kritiek erop ‘misplaatst’. Met het architectenbureau Arcas is hij een volgeling van Léon Krier en het New Urbanism. Chielens geniet hierbij de steun van de Knokse burgemeester Leopold graaf Lippens die aldus, na vele stedenbouwkundige en architecturale blunders te hebben toegestaan, probeert de verdere urbanistische ontwikkeling van Knokke-Heist opnieuw te laten aansluiten bij wat zijn voorvaders begin van de jaren 1900 beoogden met de Compagnie Immobilière du Zoute. Zodoende probeert burgemeester Lippens (ook bij de keuze van een nieuw casino?) te breken met modernistische architecten, die de kust volproppen met gelijkvormige woonblokken.
BART CHIELENS: De modernisten kunnen echter niet aanvaarden dat er vandaag nog steeds in traditionele stijl kan worden gebouwd. Voor hen is hedendaags synoniem van modernistisch en dus intellectueel progressief. Terwijl een marktstudie leert dat viervijfde van de mensen opteert voor traditionele of neotraditionele bouwstijlen. En toch slaagt een kliekje stedenbouwkundigen en architecten erin het modernisme als enige zaligmakende doctrine op te dringen, zij het in samenspraak met de ambtenaren en de adviseurs die het vergunningsbeleid bepalen.
Om los te komen van de internationaal gestandaardiseerde bouwstijl moet het architecturaal palet eigen aan de streek opnieuw worden omschreven en aangewend. Gebouwen kunnen niet langer los staan van hun cultuurhistorische en klimatologische omgeving. Wij moeten trouwens geen huizen, maar gezellige en leefbare buurten bouwen. Nu overal in Vlaanderen steden en gemeenten ruimtelijke structuurplannen opmaken, is de behoefte aan bredere inzichten dringender dan ooit. Wars van de vigerende dogma’s.
