Eigen media, eigen gezondheidszorg en zelfs een eigen ‘menselijke’ versie van het internet. Zo teleurgesteld is een deel van de ooit erg dynamische groep actievoerders tegen de coronamaatregelen dat ze in stilte werken aan een ‘parallelle samenleving’.
Discussies over de sociale gevolgen van de coronacrisis draaiden de voorbije twee jaar vooral om de toenemende polarisering in de samenleving. De focus lag op conflicten, op mensen die in een fabeltjesfuik van misinformatie verzeild waren geraakt en vervreemdden van hun vrienden en familie. Maar die polarisering heeft ook geleid tot het ontstaan van een nieuwe zuil bomvol coronagerelateerde actiegroepjes. Onder het motto ‘liefde en verbinding’ zijn diverse tegenstanders van het coronabeleid steeds nauwer gaan samenklitten, over de soms grote ideologische verschillen heen.
Nadat zo goed als alle coronamaatregelen afgeschaft werden, gingen sommige actievoerders op zoek naar nieuwe (of herontdekte) strijdpunten: 5G-straling, chemtrails, of digitale paspoorten, bijvoorbeeld. Sommigen bekeerden zich plotsklaps tot rabiate Poetinfans. Maar een ander deel van de corona-actievoerders is vooral teleurgesteld. Over het actievoeren – dat nergens leidde tot het afschaffen van maatregelen – maar ook in hun medeburgers. ‘Waarom vochten ze niet voor ons, toen we om een medische keuze terzijde werden geschoven, zomaar? […] Een breuklijn van wantrouwen die doorheen de mensheid loopt, en wij zwijgen’, klinkt het in een recent opiniestuk op de website van The Human Side. Velen voelen zich, ook na de afschaffing van de coronapas, nog steeds het slachtoffer van uitsluiting en ‘medische apartheid’.
In extreemrechtse kringen moedigt een apocalyptisch discours burgers aan om zich voor te bereiden op het ineenstorten van de westerse maatschappij.
Het verklaart waarom corona een boost gaf aan het fenomeen van ‘soevereine burgers’, die menen dat ze geen wetten meer hoeven te volgen of belastingen hoeven te betalen. Sommige prominente tegenstemmen verhuisden zelfs naar het buitenland. In Centraal- en Zuid-Amerika ontstonden verschillende kleine semi-anarchistische communes waar internationale coronasceptici heen zijn gevlucht. Naast dat individuele wegvluchten wordt binnen het diverse landschap van coronasceptici ook druk gewerkt aan het uitbouwen van een collectieve ‘parallelle samenleving’.
Blanke etnostaat
Nieuw is dat idee niet. In extreemrechtse kringen kwam het al langer voor dat maatschappelijke analyses hand in hand gingen met een apocalyptisch discours dat burgers aanmoedigt om zich voor te bereiden op het ineenstorten van de westerse maatschappij – door ‘ongecontroleerde massamigratie’, een enorme economische crisis of een tirannieke overheid. Denk aan het fenomeen van de doomsday preppers, die zich actief voorbereiden op zulke eindtijden.
Forum voor Democratie (FvD), de Nederlandse, uiterst rechtse partij van Thierry Baudet, lanceerde recent het idee voor Forumland, een (voorlopig virtuele) parallelle wereld met eigen media, eigen scholen, en een eigen munt. Vlaams Belang-Kamerlid Dries Van Langenhove hield enkele weken geleden op een FvD-bijeenkomst een spreekbeurt onder de titel ‘Plan B: de parallelle samenleving’. Een andere spreker kwam diezelfde avond vertellen over Orania, een dorp in Zuid-Afrika dat fungeert als een kleine etnostaat voor blanke Afrikaners.
In de loop van de geschiedenis hebben diverse ideologieën de vorming van parallelle intentional communities geïnspireerd. Israëlische kibboetsen, groene eco-villages, of hippiecommunes in de sixties: het gaat stuk voor stuk om utopische gemeenschappen die in de eerste plaats zoeken naar sociale cohesie. ‘Het systeem is ons vijandig’, luidt de analyse, en beter dan het te bekampen, investeer je je tijd in het uitbouwen van parallelle structuren voor gelijkgestemden.
Vrijland
Over veel van die parallelle structuren van coronasceptici kon u al eerder in Knack lezen. De groep ouders die zich richt op ‘thuisonderwijs zonder vaccinatiedwang’, bijvoorbeeld, of de brede waaier aan ‘alternatieve nieuwssites’, documentaires en podcasts. Deels verliep dat proces noodgedwongen, omdat de grote techplatformen desinformatie over corona mondjesmaat begonnen te bestrijden en gebruikers verbanden.
Bepaalde initiatieven bereiden zich echter al voor op een wereld zónder technologie. Het netwerk Solaris, van oorsprong een Frans initiatief, wil een soort alternatief ‘menselijk internet’ vormen, met cellen die onderling in contact staan en werken volgens principes van solidariteit, altruïsme en wederzijdse hulp. Het netwerk is bedoeld om ook te blijven functioneren ‘wanneer er geen internet of elektriciteit meer is’. In België zouden er volgens de internationale Solaris-website al 62 dergelijke ‘cellen’ actief zijn.
Veel van de parallelle initiatieven komen voort uit de marges van de medische wereld. Tijdens de coronacrisis zijn heel wat Belgische geneesheren geschorst door de Orde der Artsen, meestal wegens hun visie op coronavaccins. Een deel van hen heeft zich recent herenigd in de vzw ‘Hippocrates’, een soort alternatieve orde die pleit voor ‘therapeutische vrijheid’ en ‘humane geneeskunde’. Kris Gaublomme, een geschorste homeopathische huisarts die jarenlang de spil was van de anti-vaccinatiebeweging in Vlaanderen, zette recent mee zijn schouders onder nog twee andere nieuwe groepen. De eerste heet Samenzorg, een alternatief netwerk van holistische artsen, therapeuten en energetische healers. Het andere – Vrijland – is breder en ‘bedoeld voor mensen die ‘wakker’ zijn en open staan voor de spirituele dimensie van ons leven’. De ontslagen gezondheidswetenschapper Sam Brokken werkt dan weer – vanuit India – aan ‘Global-Well’, een internationale organisatie die een holistische kijk op welzijn wil promoten, inclusief ‘niet-westerse’ visies zoals ayurvedische geneeskunde.
Peulvruchten
Dat klinkt allemaal gefragmenteerd, maar geregeld zijn er pogingen om iedereen samen te brengen. In september 2021 werd in het Limburgse Hengelhoef bijvoorbeeld het Fusion Festival georganiseerd. Talloze actiegroepjes hadden er een infostandje en je kon er uiteenlopende sessies volgen – van meditatie tot de Israëlische vechtsport Krav Maga tot een ‘peulvruchten kookworkshop’.
Later deze maand kun je in Watou een soortgelijk evenement bijwonen: het tweedaagse Wake Up Fest. Het programma belooft je info over biologische voeding, permacultuur, tiny houses en nog veel meer. Er zijn voordrachten over het netwerk van Solaris in Vlaanderen, over ‘de gevaren van 5G-straling’, en over een nieuwe internationale betoging in Frankfurt. Kris Gaublomme komt er spreken over ‘Vrijland als parallelle samenleving’, en zowel Sam Brokken als psychologieprofessor Mattias Desmet – heuse rocksterren onder coronasceptici en antivaxers – staat op het programma als spreker.
Waar al die embryonale parallelle structuren uiteindelijk op zullen uitdraaien, is onzeker. Heel wat initiatieven sterven een stille dood – zoals ‘Wakker Daten’, een ondertussen ter ziele gegane datingsite voor ‘wakkere’ burgers. Maar het blijft opvallend hoe bepaalde coronasceptici, na de ‘uitsluiting’ door de coronapas waar ze zo hard tegen mobiliseerden, vandaag opteren voor een soort zelfgekozen segregatie.
