Bij de VLD gaan ze nu wel erg ver in hun poging om de oude CVP te imiteren. Afgelopen weekeinde nam het VLD-congres zelfs het confederalisme als Belgisch staatsmodel op in het partijprogramma. Dat is toch wel een verregaande stap.

De afgelopen drie jaar immers heeft Guy Verhofstadt zich met deze paars-groene coalitie uitgesloofd om de indruk te wekken dat de communautaire spanningen definitief tot het verleden behoorden. We werden dan ook geregeld getrakteerd op televisiebeelden van minzame ontmoetingen tussen Vlaamse en Waalse ministers.

Vlaams minister-president Patrick Dewael herinnerde ons af en toe aan de heilloze confrontatiepolitiek van zijn voorganger Luc Van den Brande. Die hadden we nu, goddank, achter de rug, wist hij. Een misvatting, zo blijkt. Want sedert enkele maanden worden nieuwe communautaire scheuren zichtbaar.

VLD-voorzitter Karel De Gucht spreekt dezer dagen vaak en graag over ‘de verdamping’ van België. VLD-senator Jean-Marie Dedecker outte zich tijdens een recent RTBf-debat als ‘separatist’. De senator onthutste Franstalige kijkers bovendien met de mededeling dat ze zich geen illusies hoeven te maken, want dat ook zijn voorzitter Karel De Gucht feitelijk een Vlaamse republikein is – een separatist, quoi!

Op zijn beurt riep Dewael op tot de vorming van één groot Vlaams front voor de communautaire onderhandelingen die na de komende verkiezingen onvermijdelijk zullen zijn. En er staat nogal wat op zijn programma: de regionalisering van de gezondheidszorg, kinderbijslag, NMBS, tewerkstelling – u roept maar. Dat is nu confederalisme: de onttakeling van de centrale staat, waarbij Walen en Vlamingen beslissen wat ze nog samen willen doen.

Hoe dan ook, van de communautaire vrede die met het Lambermontakkoord letterlijk werd afgekocht, blijft weinig overeind. Uiteraard heeft dit niets te maken met een eventueel ongenoegen van Vlaming of Waal die zich in zijn rechten gekrenkt zou voelen. Evenmin met electorale berekeningen van de VLD om de rondvliegende brokstukken van de Volksunie te vangen.

De nieuwe communautaire koorts is bovenal een gevolg van de vaststelling dat een aantal paars-groene rekeningen niet langer kloppen. De werkloosheid neemt hand over hand toe. Een op de tien mannen in de beroepsactieve leeftijd zit zonder baan. Dit jaar alleen al liep het aantal faillissementen op tot meer dan 6600. En dit alles komt op een moment dat al die beloften van Mieke Vogels en van Bert Anciaux, de alles-is-gratis-politiek, betaald moeten worden. Daarom willen, of liever hopen Dewael en De Gucht nieuwe middelen uit de federale pot overgeheveld te krijgen.

De grote Franstalige partijen hebben al laten weten dat het voor hen alvast non is op het Vlaamse rekest. Minister Louis Michel, in zijn rol van voorman van de francofone liberalen, voegde er nog aan toe dat de Franstaligen, na de herfinanciering van de Franse Gemeenschap via het Lambermontakkoord, geen behoefte meer hebben aan nieuwe communautaire onderhandelingen.

De sociale en financiële bedrading die, onder het federale België door, Vlaanderen en Wallonië bij elkaar houdt, moet voor de MR van Louis Michel en de PS van Elio Di Rupo per se behouden blijven. De instandhouding van die solidariteitsmechanismen betekent hun electorale overleving, zeker voor een partij als de PS.

Herman De Croo, toen nog in de oppositie, vergeleek die PS ooit met een gigantische reddingsboei waaraan heel Wallonië zich vastklampt. Die boei, zo weten ze bij de PS, blijft slechts drijven in de Belgische vijver.

Ondanks de naweeën van de moord op André Cools en de bijbehorende schandalen heeft de PS dankzij paars-groen tal van stellingen kunnen behouden. Luik is opnieuw stevig in handen van de lokale mogols Guy Mathot en Michel Daerden. Als Waals minister-president behoudt Jean-Claude Van Cauwenberghe zijn greep op Charleroi, terwijl Di Rupo gaandeweg Mons en omstreken als zijn privédomein mag beschouwen.

Door de recente omvormingen staat de NMBS, die De Gucht zo graag wil regionaliseren, onder PS-toezicht. Luc Lallemand, oud-medewerker van Laurette Onkelinx die de NMBS-financiën beheert, is niet te beroerd om tijdens een vergadering van het directiecomité te overleggen met de PS-top over wat kan en vooral over wat niet kan.

Op bevel van Di Rupo moest nieuwe spoorbaas Karel Vinck tegen zijn zin de Luikenaar Vincent Bourlard, een pupil van Mathot en Daerden, installeren als directeur bevoegd voor het gigantische patrimonium van de NMBS.

Wallonië evolueert allengs naar een soort tweepartijensysteem, met PS en MR. Ecolo wordt een ‘onderaannemer’ van de PS, terwijl de christen-democratische cdH stilaan wegkwijnt.

Er is de Franstalige socialisten en liberalen veel aan gelegen om die verworven posities te vrijwaren. De Gucht en Dewael zullen al zwaar institutioneel wapentuig moeten buitenrollen om hen naar de onderhandelingstafel te dwingen. De VLD handelt verstandig door dit nu al tegen de electorale achterban te zeggen.