Hoe het komt, weten wij niet, maar wij kunnen niet lezen over Marcia De Wachter zonder aan Fons Verplaetse te denken. Het is niet goed met hem gegaan sinds hij in februari ’99 bij de Nationale Bank is moeten opstappen. Hij ronselt nu geld voor ontwikkelingssamenwerking, wat ronduit alarmerend is. Een bankier haalt geld UIT ontwikkelingslanden, hij pompt het er niet in.
Toen Verplaetse afscheid nam van de Bank, kondigde hij eerst nog zeven vette jaren aan op voorwaarde dat iedereen voor Jean-Luc Dehaene zou stemmen, en deed dan een logistieke meesterzet. Zijn eigen kantoor moest hij tot zijn ongenoegen aan zijn opvolger Guy Quaden overlaten, maar het lokaal ernaast palmde hij als voorzitter van de Hoge Raad voor Financiën meteen in. Fons liet er dezelfde gordijntjes hangen als bij Marcia, en bestelde dezelfde meubeltjes en tapijtjes. Kostprijs: een half miljoen frank.
Vanuit dat strategisch gelegen kantoor kon Fons niet alleen alle gesprekken van zijn opvolger afluisteren, maar hield hij bovendien het oogje dat hij al had op Marcia De Wachter, zijn beschermelinge, anderen spreken van slachtoffer. Toen Hugo De Ridder het uitbracht in zijn sleutelroman Mont Ducal (Fons Verplaetse = Frans Verhees, Marcia De Wachter = Monica De Witte) blokkeerde Fons persoonlijk alle bestellingen van de Bank bij Lannoo, de uitgever van De Ridder.
Vóór Verplaetse afzwaaide als gouverneur werd Marcia bevorderd tot directeur van wij-hebben-geen-idee-wat. Is ze ook vice-gouverneur? Zou kunnen. Als wij ons goed herinneren, werd de beter aangeschreven hoofdeconoom Jan Smets naar een hoge post in het beheer van de euro weggepromoveerd, zodat de weg vrij was voor Marcia. Om haar daar te krijgen en de voorgeschreven taalpariteit te eerbiedigen, verplichtte Fons de regering zelfs om de directie van de Bank uit te breiden, terwijl alle bevoegde instanties net de noodzaak van afslanking hadden onderstreept. In de Kamer sprak Gerolf Annemans over Fons Clinton.
Marcia zit nu in de wachtkamer, tot de gouverneursstoel weer aan een Vlaming toekomt en zij de eerste gouvernante wordt van de in feite niet meer bestaande Nationale Bank van België. Maar met vrouwen is het vaak zo: als ze de kans op promotie ruiken, vergeten ze nogal snel wie hen die kans heeft geboden. En zo begon Marcia, in de schaarse interviews die ze toestaat, al eens iets te zeggen dat tegen het gedacht van Fons inging. Meer: ze onderstreepte op een dag haar onafhankelijke opstelling. Wie dacht dat ze alleen maar met steun van haar welgezinde hiërarchische oversten was geraakt waar ze was geraakt, wel, die stelde de werkelijkheid verkeerd voor.
Fons zat ’s avonds achter een schemerlamp aan zijn bureau, hoorde de haan drie keer kraaien, en besefte dat zijn moment gekomen was. Hij griste ontgoocheld zijn jas van de haak en sloot zuchtend, terwijl een traan over zijn doorgroefde wangen biggelde, voor de laatste keer zijn kantoor af.
De volgende ochtend nam hij in alle vroegte afscheid van Zulte, reed een laatste keer langs het college in Waregem waar hij als knaap gebuisd werd voor wiskunde, en sloeg vervuld van naargeestige gedachten de weg naar Poupehan in. Daar leeft hij sindsdien verwilderd in de bossen. TerZake is hem er begin dit jaar gaan filmen. Mensen toch. In een oude jeep rijdt een haveloze Fons doelloos door het woud, een tweeloop naast hem op de bank. Hij wast zich niet meer, gaat in lompen gekleed, en als het koud is, draagt hij de versleten groene jagersloden die lang gediend heeft bij wijlen koning Boudewijn.
Hoedje te klein of hoofd te groot, wie zal het zeggen ? Feit is dat het vervaarlijk heen en weer danst terwijl een lusteloze Fons in zijn jeep rondhost, zonder acht te slaan op plassen of putten. Soms stopt hij zonder reden aan een boom of een heg, stapt uit, laat een snerpend geklaag door het bos loeien, en stapt weer in. En luidop tegen zichzelf pratend, verklapt hij alle staatsgeheimen van de jaren tachtig en negentig. Waardoor wij het nu officieel weten: dat van die devaluatie en Hubert Detremmerie is correct. En dat van de koning ook. Wij treden niet nader in detail, het is te delicaat, maar insiders begrijpen waarover wij het hebben.
Wij kennen een kerel die vlak bij Poupehan woont en in hetzelfde woud gaat wandelen. Hij belt het ons telkens door als Fons weer het een of ander sterk verhaal heeft staan opdissen aan reeën of eekhoorns. Of als hij enkele patrijzen heeft verveeld met zijn koppeling van de frank aan de mark. En waarom hem wel is gelukt wat het VNV vijftig jaar eerder niet voor elkaar kreeg. Toen Fons dat indertijd aan het kruim van de Duitse bankiers ging uitleggen, had hij het verkeerdelijk over de koppeling van de mark aan de frank. De vorige keer dat iemand het Duitse kapitaal zo beledigd had, was op het proces van Nürnberg.
Wat Verplaetse allemaal met uw en ons geld heeft uitgestoken, tart alle verbeelding. Dat hij het prestigieuze gebouw van de Nationale Bank in Antwerpen, door vastgoedmakelaars geschat op anderhalf miljard, voor 1 frank wou verkopen aan de Antwerpse universiteit bijvoorbeeld. Op voorwaarde dat Marcia daar een leerstoel zou krijgen die hoger was dan die van Jan Smets. Waar gebeurd, zo gaf Fons toe aan een verbaasd everzwijn dat toevallig passeerde.
Een vos op rooftocht wist niet wat hij hoorde, toen Fons hem toevertrouwde hoe hij eens 300 ton goud van de Nationale Bank had verpatst zonder dat iemand het wist. Waardoor de goudprijs zakte en Fons met zijn opties op goudmijnen een schitterende zaak deed. Graag was hij nog gouverneur van de Nationale Bank van Congo geworden. Kabila had het hem beloofd, maar de dag nadien werd hij doodgeschoten. Dat soort zaken vertelt de gewezen gouverneur nu aan beuk en berk.
Wist u dat Fons ooit als reserve-officier van de genie in Zweden heeft gediend? Moest daar bunkers opblazen, en had er niet beter op gevonden dan in de slaapzaal de bakken met TNT onder zijn bed te schuiven. Maar dat was vóór Marcia.
Koen Meulenaere
