Oude kinderboeken in de Stadsbibliotheek en hedendaags illustratiewerk in het Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen.
‘Wie zoet is, krijgt lekkers’, tentoonstelling van oude kinderboeken uit de collectie van Hendrik Van Tichelen in de Stadsbibliotheek van Antwerpen, en nieuw werk van twaalf illustratoren in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen. Beide tentoonstellingen lopen tot en met 9 maart 2003.
Het kinder- en jeugdboek heeft een lange weg afgelegd om volwassen te worden. Maar dat betekent niet dat het parcours oninteressant zou zijn. De tentoonstelling van oude kinderboeken uit de collectie Van Tichelen bewijst dat. Hendrik Van Tichelen (1883-1967) was onderwijzer in de volksscholen van het Antwerpse schipperskwartier en hij merkte dat die kinderen geen mogelijkheden hadden om zich op een ‘opbouwende’ manier te ontspannen. Daarom probeerde hij hen te laten kennismaken met ‘goede’ literatuur. Gelukkig interpreteerde hij die term op een nogal progressieve manier, hij wou niet dat de kinderen door godsdienst of politiek betutteld werden. Daarom richtte hij zich tegen de rooms-katholieke kerk in Vlaanderen, omdat ze volgens hem haar opvattingen wou opdringen via de kinderliteratuur.
Hendrik Van Tichelen was de eerste en de enige conservator van het Stedelijk Schoolmuseum. Na zijn dood ging de volledige collectie van maar liefst 11.000 kinder- en jeugdboeken (niet alleen Vlaamse, maar ook Nederlandse, Franse, Engelse en Duitse) naar de Stadsbibliotheek. Els Binnemans leverde titanenwerk door die unieke collectie te catalogiseren en on line voor het publiek te ontsluiten.
Curator Marita Vermeulen, hoofdredacteur van Leesidee jeugd (VLABIN), maakte, in samenspraak met Gerhard Jäger (Art Basics for Children), een bijzonder aanlokkelijke selectie van de merkwaardigste, zoetste en mooiste exemplaren. Je kunt die boeken achter glas bekijken in de Nottebohmzaal, ooit eigendom van de jezuïeten en op zich al een bezoek waard vanwege de architectuur. Maar een aantal boeken kun je ook vastnemen en doorbladeren, want er werden facsimiles van gemaakt. Wie wil, kan er koffie of thee drinken. Kinderen kunnen liggend lezen op een tatami. ABC zorgde ook voor kleurtafels en zwart-witkopieën van tekeningen uit enkele bijzondere prentenboeken. Voor de kinderen en hun ouders werd er een verteltent ingericht, waarin regelmatig kleine Kamishibaivoorstellingen plaatsvinden. Kamishibai is een Japanse vertelvorm in een minitheatertje waarmee de vertellers oorspronkelijk per fiets rondtrokken. Aan de hand van illustraties op verwisselbare paneeltjes vertelden de Japanners verhaaltjes van ongeveer een kwartier, om dan aan kinderen snoep te kunnen verkopen. Voor de gelegenheid herwerkten de samenstellers vijf prentenboeken uit de Van Tichelenverzameling tot Kamishibais.
In Het Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen is prachtig werk te zien van twaalf illustratoren. Sommigen baseerden zich duidelijk op Memlings Christus met zingende en musicerende engelen dat er gerestaureerd wordt, of op andere werken uit de collectie. Maar hun kunstwerken vormen vooral een appèl aan de verbeelding van de toeschouwer. Dat de resultaten te zien zijn in verschillende zalen, tussen de vaste collectie, toont aan dat het werk van de illustratoren zeker uit de kinderschoenen gegroeid is.
