Belgische bedrijven, universiteiten, onderzoekscentra en overheidsinstellingen hebben samen met Europese partners nieuwe veiligheidstechnologie ontwikkeld. Knack zet tien geslaagde voorbeelden op een rijtje.
1. Slimme containers Project: CORE (2014-2018) EU-bijdrage: 29 miljoen euro
CORE is het op een na duurste project voor veiligheidsonderzoek dat Europese financiering krijgt. ‘Doel is de snelheid, betrouwbaarheid, efficiëntie en veiligheid van de internationale goederenstroom te verbeteren’, zegt Nik Delmeire van de European Council of Transport Users. ‘We ontwikkelen zowel software als hardware, bijvoorbeeld om goederen te scannen op havens en luchthavens. Denk aan sensoren die op tankcontainers met gevaarlijke chemische goederen worden bevestigd en in real time de positie doorgeven. We werken ook aan slimme kunststof containers, voorzien van sensoren, die de temperatuur van de goederen continu registreren en desnoods bijsturen.’
2. Octokopter voor 3D-kaarten Project: ICARUS (2012-2016) EU-bijdrage: 12,5 miljoen euro
Het ICARUS-project leverde meer dan tien nieuwe veiligheidstechnologieën op die vandaag ook op de markt beschikbaar zijn. Het is daarmee een van de meest succesvolle Europese veiligheidsprojecten. ‘ICARUS was gericht op rampbeheersing met behulp van roboticatechnologie’, zegt Geert De Cubber van de Koninklijke Militaire School. ‘We hebben onder meer bestaande roboticasystemen aangepast voor search & rescue-missies. Verder ontwikkelden we een vliegtuig van amper zes kilo dat dankzij zonne-energie 81 uur in de lucht kan blijven, en een onbemande octokopter (helikopter met acht rotoren, nvdr) die accurate 3D-kaarten kan maken van de omgeving én reddingskits kan droppen. Het eerste ICARUS-product dat we hebben gecommercialiseerd was een stereocamera voor realtime 3D-mapping, een technologie die vandaag in GoPro-producten wordt geïntegreerd.’
3. Water-monitoringsysteem Project: ISIS (2014-2017) EU-bijdrage: 3,5 miljoen euro
Drinkwatervoorzieningen behoren tot de meest kwetsbare infrastructuren. Een chemische of biologische besmetting kan meteen ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van tienduizenden Belgen. Het onderzoeksproject ISIS ontwikkelde een geavanceerd monitoringsysteem om daarop te reageren. ‘Het resultaat van ISIS gaan we in maart lanceren’, zegt ceo Wim Boffé van IOS International NV in Diepenbeek. ‘Het gaat om een online softwarepakket dat preventieadviseurs in staat stelt om in geval van incidenten – bijvoorbeeld de verontreiniging van het waterdistributienet – snel te reageren. Met één druk op de knop krijgen de juiste mensen meteen sms’jes en e-mails met de nodige procedures doorgestuurd.’
4. Forensische toolbox Project: GIFT CBRN (2014-2017) EU-bijdrage: 5,5 miljoen euro
Het is het ergste nachtmerriescenario van westerse veiligheidsdiensten: een terreuraanslag met chemische, bacteriologische, radiologische of nucleaire wapens – CBRN in het jargon. Om daarop voorbereid te zijn, werkten de Koninklijke Militaire School en de laboratoria van Defensie mee aan de ontwikkeling van een forensische toolbox. ‘Het gaat onder meer om procedures en instrumenten om forensische stalen te nemen na zo’n CBRN- aanval’, zegt Peter Lodewyckx van de KMS. ‘Onder meer het Nederlandse forensisch instituut en het Belgische Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie zijn van plan om onze technologie aan te schaffen.’
5. Mobiel lab voor dreigingsanalyse Project: MIRACLE (2013-2015) EU-bijdrage: 1,1 miljoen euro
Ook MIRACLE focuste op de snelle detectie van CBRN-incidenten. ‘Concreet hebben we B-LiFE ontwikkeld, een mobiel lab om biologische agentia zeer snel op te sporen in noodsituaties’, zegt professor Jean-Luc Gala (UCL). ‘Het maakt gebruik van satellietcommunicatie en de geolokalisatie van stalen. In Guinee hebben we het lab voor het eerst in gebruik genomen om een snelle diagnose van ebola te stellen bij vermoedelijke patiënten. Vervolgens is het verder ontwikkeld in samenwerking met het Europees Ruimtevaartagentschap en succesvol ingezet in de strijd tegen de ebola-epidemie in West-Afrika.’
6. Screeningstoestel voor norovirus Project: EDEN (2013-2016) EU-bijdrage: 24,8 miljoen euro
In samenwerking met het Estse bedrijf LDI Innovation ontwikkelde Jean-Luc Gala (UCL) met het EDEN-project een draagbaar screeningstoestel om biologische risico’s op te sporen. ‘Het is gebaseerd op lasertechnologie’, zegt Gala. ‘We hebben het toestel in Bologna getest op mortadellaham, om na te gaan of schijfjes besmet waren met het norovirus. Gewoon door het toestel boven de mortadella te houden, konden we zonder bijkomende analyse bepalen of er besmetting was. Dit is echt een doorbraak.’ Het norovirus heeft zich recent ook als een lopend vuurtje verspreid door Belgische ziekenhuizen en woonzorgcentra.
7. Voorspellingstool voor domino-effecten Project: PREDICT (2014-2017) EU-bijdrage: 3,5 miljoen euro
In crisissituaties treden vaak domino-effecten op. ‘Neem een dijkbreuk in Nederland: de overstromingen leiden tot stroomstoringen, die vervolgens ziekenhuizen treffen, en ga zo maar door’, zegt Axel Dyèvre van de Compagnie Européenne d’Intelligence Stratégique, een adviesbedrijf rond intelligence. ‘Daarom hebben we met PREDICT software ontwikkeld om die potentiële watervaleffecten beter te begrijpen en daarrond mensen op te leiden.’
8. Elektronische neus Project: SAFEPOST (2012-2016) EU-bijdrage: 9,5 miljoen euro
Ook postdiensten kunnen grote veiligheidsrisico’s lopen – denk maar aan de beruchte antraxbrieven. SAFEPOST was erop gericht de veiligheid van 1,6 miljoen postbedienden in de EU te verbeteren. ‘Het onderzoeksproject resulteerde in een screeningssysteem om anomalieën te detecteren, gebaseerd op gaschromatografie, gammadetectie, raman-spectroscopie en beeldherkenning’, zegt Antonino Scribelitto van PostEurop. ‘Het prototype van deze elektronische neus of D-Tube werd ontwikkeld door het Zweedse bedrijf Tellusecure, samen met andere partners. Hij past perfect in een portsorteercentrum: drugs en explosieven kunnen nu gedetecteerd worden zonder de stroom van pakjes en brieven te hinderen.’
9. Tractor voor ontmijning Project: TIRAMISU (2012-2015) EU-bijdrage: 15 miljoen euro
Na afloop van een oorlog blijven antipersoonsmijnen nog jarenlang dodelijke slachtoffers maken. TIRAMISU ontwierp nieuwe technologie voor ontmijningsopdrachten. ‘Eén voorbeeld is een gepantserde tractor met explosie-bestendige wielen’, zegt Yann Yvinec van de Koninklijke Militaire School. ‘Je kunt hem van een afstand besturen en er instrumenten aan bevestigen om mijnen te detecteren en vegetatie te verwijderen. Een andere technologie is een app voor tablets waarmee ontmijners informatie over een gevarenzone kunnen uitwisselen op een interactieve kaart. Kroatië heeft alvast interesse om de app te gaan gebruiken.’
10. Cyber-honingpot Project: COCKPITCI (2012-2015) EU-bijdrage: 3 miljoen euro
Cyberveiligheid vormt een belangrijke dimensie van de EU-onderzoeksprojecten. Bij COCKPITCI lag de klemtoon op de bescherming van kritieke infrastructuren zoals energiedistributienetwerken. ‘Bedoeling was om de cyberdreigingen in een zo vroeg mogelijk stadium te detecteren’, zegt Iassinovski Serguei van onderzoekscentrum Multitel in Bergen. ‘Daarom hebben we onder meer een soort cyber-honingpot bedacht, een toestel dat de aandacht van de hackers afleidt, weg van de echte routers. Zodra ze toeslaan, detecteert de honingpot dat meteen.’
Tekst KRISTOF CLERIX
