Marco Van Hees, het brein van de unitaire PVDA-PTB, ruilt zijn baan van ambtenaar bij Financiën voor een zitje in het federale parlement. Combattief, zoals het zijn partij betaamt. ‘We zullen het steunpunt van de sociale strijd zijn.’

Wat zijn uw eerste indrukken als nieuw parlementslid?

MARCO VAN HEES: Voorlopig is me vooral het decorum opgevallen: overvriendelijke bodes die nog uit de pruikentijd lijken te stammen. Wat bewijst dat de parlementsleden in een wereld apart leven. Anachronistisch, en ver van de mensen.

Bent u bereid om de regels van het parlementaire spel te eerbiedigen?

VAN HEES: Ja, maar we zullen ons niet beperken tot het parlement. De PVDA heeft altijd herhaald dat de grote sociale verworvenheden op straat behaald werden. We zullen dus zowel in het parlement als op straat te vinden zijn.

Tot op de barricaden, als het moet?

VAN HEES: Het is geen kwestie van geweld maar van mobilisatie. De macht van het volk is het getal. Je moet die macht gebruiken om te vermijden dat een minderheid haar wil opdringt aan een meerderheid. Maar mobiliseren betekent niet altijd manifesteren: er zijn verschillende manieren om een debat af te dwingen.

Wordt u een oproerkraaier in het parlement?

VAN HEES: In elk geval zullen we niet noodzakelijk de orde van de dag volgen. We zullen vooral een steunpunt zijn van de sociale strijd die zich op het terrein afspeelt. Het spreekt vanzelf dat we ons hardnekkig zullen verzetten tegen elk bezuinigingsbeleid. Hoe? Ik denk niet dat we vragen of amendementen zullen opstapelen om het parlementaire proces te blokkeren. Maar we zullen niets laten passeren. En we zullen evenmin nalaten om de traditionele partijen te herinneren aan hun verkiezingsbeloften. Ik denk aan de afschaffing van de notionele-interestaftrek of aan de belasting op de grote fortuinen, wat wij al lang eisen. Als het moet, mobiliseren we de vakbonden. En de straat, uiteraard.

U zit niet in een coalitie. Dat maakt het oppositievoeren wel comfortabel.

VAN HEES: Klopt. Maar dat heeft geen invloed op ons betoog. We waren en we blijven gekant tegen het bezuinigingsbeleid dat werd onderschreven door alle partijen. Oók door de linkse, die zich lieten besmetten door de liberale ideeën.

De PVDA-PTB is de enige unitaire partij in het parlement. Is dat geen anachronisme?

VAN HEES: Dat is net een fundamentele troef. Nationaal woordvoerder Raoul Hedebouw legde trouwens symbolisch de eed eerst af in het Nederlands en dan in het Frans. Kijk naar de vakbonden: ook zij zijn nationaal gebleven. De traditionele partijen hebben gebroken met de noord-zuidsolidariteit. Ik ben niet zeker of de balans van die taalapartheid positief is. Als Elio Di Rupo tijdens de campagne anti-Bart De Wever-standpunten inneemt, dan is dat voor de galerij. Maar de PVDA neemt het in Antwerpen daadwerkelijk op tegen de N-VA.

Als Didier Reynders (MR) federaal minister wordt, zult u zich kunnen meten met ‘de man die de rijken naar de mond praat’, zoals u hem noemde. Kijkt u daarnaar uit?

VAN HEES: Ja, omdat ik nog nooit met hem in debat kon gaan. Ik wil hem alvast feliciteren met zijn zienerstalent. In een boek dat vlak voor de campagne verscheen, beweerde hij dat ik nooit op het ministerie van Financiën was, dat ik politiek verlof nam voor de PVDA-PTB enzovoort. Die laster was in werkelijkheid een voorgevoel. Ik heb pas politiek verlof genomen nadat ik verkozen was. Maar afgezien van dat kwaadspreken heeft hij nooit geantwoord op mijn kritiek. In het parlement zal ik hem kunnen interpelleren, en dan kan hij het debat niet uit de weg gaan. Dus, ja, dat vind ik een prettig vooruitzicht.

Hoe evalueert u het beleid van Koen Geens (CD&V), die Reynders afloste als minister van Financiën?

VAN HEES: Ik vind dat Geens geen verbetering heeft gebracht. Er is een directe link tussen Reynders’ fiscale politiek en de bestuursfunctie die hij had bij de multinational Carmeuse. Ook Geens voert een politiek die beïnvloed is door zijn voorgaande mandaten. Hij is de oprichter van Eubelius, een advocatenkantoor dat diamantairs uit de Antwerpse haven verdedigt in fraudezaken. Zo’n belangenconflict zorgt voor politieke problemen.

Met de ontslagrondes bij Delhaize, computerproducent HP en ruitenwisserfabrikant Bosch gingen deze maand al ongeveer 4000 jobs verloren. Toch vindt u dat België te aantrekkelijk is voor bedrijven.

VAN HEES: Je kunt niet zomaar alles in termen van economische aantrekkelijkheid zien. Dat zorgt voor een economische impasse: de attractiviteit vergroot je alleen door salarissen te verlagen, maar als je de salarissen verlaagt vermindert de koopkracht. Dat zorgt ervoor dat werknemers niet langer kunnen kopen wat ze zelf produceren. Dát is de echte oorzaak van de crisis: te weinig koopkracht. Als we uit de crisis willen raken, moeten we die logica doorbreken.

Maar zegt u dan dat attractiviteit geen belang heeft?

VAN HEES: Het speelt een beperkte rol, maar alleen in sectoren waar competitiviteit belangrijk is, en dat zijn er maar weinig. Voor een bedrijf als Delhaize telt dat niet. Een winkel kun je niet naar het buitenland verhuizen. Daar spelen de loonkosten niet.

Als u één programmapunt zou kunnen realiseren, wat zou u dan kiezen?

VAN HEES: Dan zou ik de miljonairstaks kiezen, omdat het iets is wat de mensen belangrijk vinden. Herhaalde peilingen tonen aan dat 75 à 80 procent van de Belgen dat idee ondersteunt. Alleen zien we daar op het niveau van de politieke partijen weinig van terug. De SP.A is tegen, de PS en Ecolo hebben het in hun partijprogramma gezet, maar het blijft vooral een electoraal trucje. Een miljonairstaks zou ons toelaten om de pensioenen en het onderwijs te herfinancieren, en meer overheidsjobs te creëren.

Wat zou u willen veranderen aan onze parlementaire democratie als dat in uw macht lag?

VAN HEES: Om te beginnen de manier waarop benoemingen gebeuren op basis van de verkiezingsresultaten. Het stoort me dat het de parlementaire meerderheid is die daarover gaat, in plaats van een onafhankelijke instantie zoals in de meeste landen.

U zit sinds 1993 bij de PVDA. Hoe is de partij sindsdien geëvolueerd?

VAN HEES: Wat opvalt, is dat ze in staat bleek om te veranderen, voorzichtig en met overleg. Ik ben pas op mijn dertigste bij de PVDA gegaan omdat ik de partij vroeger te dogmatisch vond – terwijl ik altijd al te maken had met het marxisme: mijn vader was helemaal gewonnen voor die ideeën. Zonder haar principes te verloochenen is de PVDA erin geslaagd om haar analyse beter af te stemmen op de sociale en politieke realiteit. Dat houdt ook risico’s in, want die veranderingen vallen niet noodzakelijk in de smaak bij de meest radicalen. We werken nu aan een toekomstproject, we beraden ons over het maatschappijmodel dat het beste pas bij onze tijd en bij de mensen. We zullen er eind dit jaar een congres aan wijden.

Een minder dogmatische PVDA, is dat een reëel vooruitzicht of is dat een kwestie van retoriek?

VAN HEES: Het is evident datde modellen van het verleden niet meer opgaan. We hebben allemaal gezien dat een aantal staten die zich beriepen op het marxisme grote fouten hebben gemaakt. Het China van Mao gold als een model, maar je kunt je afvragen of dat vandaag nog opgaat. We verstoppen ons niet. We verbergen niets achter ons betoog. We scharen ons achter de parlementaire democratie, maar dan zonderafstand te doen van de sociale doelen die wij allemaal delen. De geschiedenis van België barst van de sociale revoluties.

© Le Vif/L’Express

DOOR THIERRY DENOËL EN JEROEN ZUALLAERT – © Le Vif/L’Express

‘Het spreekt vanzelf dat we ons hardnekkig zullen verzetten tegen elk bezuinigingsbeleid.’