Debby Huysmans wint een Amerikaanse prijs voor haar fotoboek Sibir.
Ze zocht stilte en een ‘grote traagheid’, en vond die langs de oevers van de Jenisej en de Lena, de langste rivieren van Siberië. Dorpen, honderden kilometer uit elkaar in een onmetelijk, desolaat en onvruchtbaar landschap. Winter in Siberië, spreekwoordelijk. Maar in de zomer kurkdroog, zoals Debby Huysmans ondervond toen ze het land tweemaal een maand van zuid naar noord afreisde (en niet zoals de meesten, van west naar oost langs de trans-Siberische spoorlijn). Een keer kwam ze een vrouw tegen die hooi in haar moestuin legde om groenten en fruit te kunnen kweken. Liftend of met de bus bereikte ze gebieden waar nooit een buitenstaander kwam. Dat vond de politie verdacht. Zij en haar reisgezel, een professor die de taal sprak, werden beschuldigd van spionage. ‘Maar we kregen ook onderdak bij een politeman thuis. Hij werd door zijn collega’s gek verklaard’, vertelt ze.
Ze had niet veel bij zich. Een digitale kleinbeeldcamera en een statiefje dat ze meestal zelfs niet gebruikte. Minder dan vroeger in elk geval, toen ze een middenformaattoestel en altijd een statief nodig had. Ze fotografeert ook anders. Ze legt zichzelf nu geduld op, wacht op het moment dat er zoiets als een beeld ontstaat, in plaats van alles te fotograferen wat in haar gezichtsveld komt. Alleen haar onderwerp was nog hetzelfde. Eerst in Polen, later in Roemenië en ten slotte in Siberië bracht Huysmans figuren uit vergeten en geïsoleerde gemeenschappen in beeld. Ze toont hen in relatie met hun desolate omgeving, waarin overleven de voornaamste bezigheid is. Voor haar volstaat ‘de visuele poëzie in kleine, dagelijkse taferelen’, zegt ze. Taferelen is een groot woord voor een jongen die een parkiet op z’n vinger houdt, twee meisjes aan de waterkant, een rijtje van twintig dorpshoofden in zwembroek bij de branding, een nachtelijke omarming, een dood vogeltje in een speelgoedbassin.
Haar luchten zijn soms effen blauw, meestal lichtgrijs. Met het felle zonlicht en de diepe schaduwen van het middaguur vermag ze niets. ‘Maar je hebt een heel specifiek licht waarbij alles net iets blauwer en killer wordt. Ja, dan ontstaan er beelden’, zegt ze. Er is, een enkele keer, een dreigend bewolkte lucht, en het vermoeden van een drama. Op de foto Couple wendt een vrouw op een barre oeverhelling als in wanhoop het gezicht af, terwijl de man star naar een punt buiten beeld blijft turen. Samen met het koppel had de fotografe zeven uur op een boot staan wachten. Het verhaal is banaal, het beeld niet. Ze had het geduldig opgebouwd, en het juiste moment afgewacht. Het boekje met haar Siberiëfoto’s (Sibir) won kort geleden de jaarlijkse prijs van het New Yorkse fotomagazine PDN. Voor Debby Huysmans is het onderwerp afgesloten. Ze wil opnieuw ‘op een andere manier fotograferen’.
WWW.DEBBYHUYSMANS.BE
Jan Braet
