Honderd jaar na de Paasopstand zijn Britse en Noord-Ierse politici somber over het vredesproces in Noord-Ierland. Dat zou door een brexit in gevaar komen.
Als Ieren het hebben over de Easter Rising, heeft dat niks met een verrezen Christus te maken en alles met de Paasopstand van april 1916, toen Ierse rebellen in Dublin de Britse koloniale heersers een bloedneus gaven. De opstand wordt dit jaar in Ierland omstandig herdacht.
Niet dat de gewapende rebellie op steun van het volk kon rekenen. Inwoners van Dublin spraken schamper over de revolutionairen, meestal dichters, marxisten en aanverwante romantici, toen die op paasmaandag een onafhankelijkheidsverklaring op de trappen van het hoofdpostkantoor voorlazen en later Britse militairen onder vuur namen. Na zes dagen gaven de rebellen zich over. Er waren 450 doden gevallen en een groot deel van Dublin lag in puin. Pas toen de Britten de verzetsleiders begonnen te executeren, sloeg de stemming om.
De Paasopstand haalde wereldwijd de pers. Het Ierse verzet inspireerde Lenin en de Russische Revolutie, die een jaar later zou uitbarsten. De dichter W.B. Yeats schreef dat ‘een verschrikkelijke schoonheid’ geboren was. In 1922 werd Ierland in tweeën gehakt: het zuiden ging zijn eigen weg, het noorden bleef Brits.
Noord-Ierland was lang in de ban van The Troubles, een miniburgeroorlog tussen Britsgezinde protestanten en Iersgezinde katholieken die de reputatie had even onoplosbaar te zijn als het conflict in het Midden-Oosten. Sinds de Goedevrijdagakkoorden van 1998 besturen beide partijen de regio samen en waait er een nieuwe wind. Het Noord-Ierse vredesproces is een van de grootste succesverhalen uit de recente Europese geschiedenis. En geen bestuurder in Londen, Dublin of Brussel, van waaruit die vrede bestuurlijk en financieel gestut wordt, die dat wil veranderen.
En toch. Mochten de Britten in juni besluiten uit de EU te stappen, dan vrezen veel Noord-Ieren problemen aan de grens met Ierland. Peter Mandelson, de Britse oud-minister voor Noord-Ierland, beaamt dat: ‘Alles wat een gevoel van verschil benadrukt tussen het noorden en het zuiden – fysiek, economisch, psychisch – kan tot nieuw sektarisch geweld leiden.’ 50.000 banen in Noord-Ierland zijn afhankelijk van de EU. En dan zijn er nog de subsidies: de EU investeerde honderden miljoenen projecten die de katholieke en de protestantse gemeenschappen, die in gescheiden woonwijken ongemakkelijk naast elkaar leven, met elkaar moeten verzoenen.
Bij een brexit zullen de Noord-Ierse republikeinen ijveren voor een referendum over de hereniging van Ierland. ‘Een uittreding zou gevolgen hebben voor het hele eiland’, zegt politicus en oud-IRA-commandant Martin McGuinness. ‘Alleen als éénIerland kunnen we in de EU blijven.’ Niet dat er een meerderheid is voor het herenigen van de twee Ierlanden. Maar de Britten hebben wel eerder strategische keuzes gemaakt waarmee ze de Ierse bevolking tegen zich in het harnas joegen.
Lia van Bekhoven
