Het is zo’n situatie waarin Franz Kafka hulp kan bieden. Het zakenblad The Economist vergeleek het dovemansgesprek tussen de linkse Griekse regering en de politieke en financiële leiders van Europa met het verhaal De Gedaanteverwisseling. Op een ochtend wordt Gregor Samsa wakker en stelt vast dat zijn lichaam in de loop van de nacht is veranderd in dat van een reusachtige kever. Wat hij ook probeert, omgaan met zijn verbijsterde ouders en zus is niet meer mogelijk: ze begrijpen niet wat hij bedoelt of wil zeggen. Geleidelijk wordt Gregor in hun ogen steeds minder een zoon en broer en steeds meer een vervelend insect, dat hun verdere leven in de weg staat. Zijn dood komt als een verlossing.

Op dezelfde manier wordt Griekenland sinds het door Alexis Tsipras en zijn Syriza wordt bestuurd geleidelijk in de Europese buitenbaan gedwongen. Dat is niet goed voor de Grieken en het is niet goed voor Europa. Griekenland moet, zoals bekend, voor het einde van de maand ruim anderhalf miljard euro terugbetalen aan het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Dat kan het alleen als het een volgend pakket aan Europese noodhulp krijgt. Daaraan zijn voorwaarden verbonden en die kan of wil Tsipras niet aanvaarden. Hij won de verkiezingen namelijk met de belofte dat hij, onder meer, de pensioenen niet verder zou verlagen en de btw niet zou verhogen. Dat is, ook onder meer, wat Europa en het IMF van hem vragen.

In de veronderstelling dat het Griekse parlement zo’n akkoord met Europa zou aanvaarden, staat de premier nog altijd voor een verscheurende keuze. Tsipras heeft dat geld nodig om een faillissement te voorkomen en te vermijden dat zijn land uit de eurozone valt. Maar ook als dat gebeurt, is het resultaat dat de Grieken verder verarmen. Europa sust zichzelf ondertussen met de gedachte dat een eventuele Grexit vandaag nauwelijks invloed zou hebben op de economische ontwikkeling in andere landen van de eurozone. Alvast de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) denkt daar anders over.

Angela Merkel en François Hollande praten deze week opnieuw met Alexis Tsipras om een uitweg te zoeken. Van Merkel is bekend dat ze een Griekse uitstap uit de eurozone wil vermijden. Het is niet helemaal eerlijk dat een goed deel van het geld dat de Grieken tot nog toe kregen naar West-Europese banken is teruggevloeid, die zich te ver in de wankele Griekse economie hadden gewaagd. Het is ook niet helemaal eerlijk dat Tsipras nu de volle laag krijgt voor de puinhoop die door zijn voorgangers is aangericht, met wie Brussel toen veel beter kon opschieten. Het is ook niet onbelangrijk dat Tsipras een sterk mandaat heeft van de Griekse kiezer.

De vergelijking met Kafka is niet te ver gezocht. Wat nu wordt beslist, heeft onvermijdelijk niet alleen gevolgen op financieel vlak. Een Grexit zou tegelijk een absolute nederlaag zijn voor de hele gedachte van Europese samenwerking en integratie. De Franse econoom Thomas Piketty pleit al langer voor een andere aanpak en een herschikking van de Griekse schuld. Hij vreest dat de ogen in Brussel maar zullen open gaan als eurosceptici zoals Marine Le Pen de lakens uitdelen en Europa helemaal op de schop nemen.

Voor Angela Merkel is Griekenland sinds enige tijd chefsache. Een probleem dat op het hoogste politieke niveau moet worden aangepakt. In de schaduw daarvan werden de Franse en Duitse ministers van Economie het met elkaar eens dat een verdergaande economische en politieke integratie van de landen in de eurozone nodig is. Als de euro de Griekse crisis overleeft, is dat de enige weg vooruit die overblijft.

HUBERT VAN HUMBEECK is commentaarschrijver van Knack.

Een Grexit zou een absolute nederlaag zijn voor de gedachte van Europese samenwerking.