1. ‘Bereid je goed voor als je naar de dokter gaat’
‘Maak een lijstje van de vragen die je wilt stellen. Heb je klachten, hou dan een dagboek bij: wanneer is de hoest/jeuk/pijn begonnen, op welke momenten heb je het meest last? Dokters baseren hun diagnose voor negentig procent op wat de patiënt aanbrengt. Labonderzoeken en andere klinische tests gebeuren ter ondersteuning. Ga vooral niet je klachten googelen op het internet, daar bereik je niks mee. Enkel als je al een specifieke diagnose van een arts hebt, kun je daar bijkomende info zoeken.’
Dirk Avonts, hoogleraar huisartsengeneeskunde Universiteit Gent
2. ‘Neem na een ingreep geregeld pijnstillers’
‘Wacht na een operatie niet met pijnmedicatie tot je echt pijn krijgt. Dan is het te laat en wordt de pijn ondraaglijk. Neem na een chirurgische ingreep geregeld pijnstillers. Een advies voor de ouders onder ons: moeders voelen heel goed aan wanneer het fout gaat met hun kind. Bij ieder ‘niet-pluisgevoel’: aarzel niet om naar de dokter of de spoedafdeling in het ziekenhuis te gaan.’
Annick de Jaegher, kinderarts en hoofd intensive care pediatrie UZ Gent
3. ‘Net zoals je huid rimpelt, rimpelt ook je brein’
‘Vergeetachtigheid hoort bij het ouder worden. Maak je geen zorgen over iets wat je niet hebt en waarvan je niet zeker weet of het überhaupt zal komen. Ontwikkel geen irrationele angsten. De beste manier om je risico op dementie te verkleinen, is sociaal, mentaal en lichamelijk actief te zijn. Blijf met je twee voeten in de maatschappij staan. Geniet van het leven en wees gretig. Volg je interesses.’
Christine Van Broeckhoven, alzheimeronderzoekster, Universiteit Antwerpen
4. ‘Testosteronsupplementen zijn geen goed idee’
‘Wil je straks met meer spiermassa en dito zelfvertrouwen over het strand lopen, dan zijn testosteronsupplementen geen goed idee. Zo’n supplement is een vorm van doping, wat niet zonder bijwerkingen blijft. Je kunt er acne van krijgen en de concentratie rode bloedcellen in je lichaam kan te hoog oplopen, wat een serieus risico op trombose meebrengt. Stop je met de ‘doping’, dan kunnen ernstige vermoeidheid en depressie optreden. Wil je als gezonde man een gespierder lichaam, begin dan met krachttraining, eet een gezonde eiwitrijke voeding en beperk de glazen alcohol.’
Guy T’sjoen, endocrinoloog UZ Gent
5. ‘Voeding en opvoeding hangen nauw samen’
‘ Wil je dat je kind gezond eet, geef dan het goede voorbeeld. Als je zelf naar een koek grijpt als tussendoortje, moet je niet verwachten dat je kind spontaan een appel neemt. Maak je niet te snel druk als je kleuter dingen niet lust. Zijn natuurlijke smaakvoorkeur gaat uit naar vet- en suikerrijke voeding en dus vraagt het meer van hen om groenten en fruit te eten. Die fase gaat weer over. Tot die tijd: forceer niets, blijf alles altijd opnieuw aanbieden. Maak je je zorgen over het gewicht, de lengte of de gezondheid van je kind, raadpleeg dan je huisarts.’
Annik Simons, kinderpsychiater gespecialiseerd in eetstoornissen, UKJA- ZNA Antwerpen
6. ‘Stress heeft geen invloed op de vruchtbaarheid’
‘Blijft een zwangerschap uit en ben je verder gezond, dan is dat niet aan stress te wijten. Een ongezonde levensstijl daarentegen is wel nefast voor de voortplanting. Uiteindelijk is er maar één gouden raad voor jonge mensen: niet te lang wachten om kinderen te krijgen (als je kunt).’
Petra De Sutter, fertiliteitsspecialiste UZ Gent
7. ‘Geef je vertrouwen aan de arts met de meeste ervaring’
‘Oefening baart kunst. Verkies een chirurg die de ingreep al driehonderd keer heeft gedaan boven een chirurg die hem nog maar dertig keer uitvoerde. Geef je vertrouwen aan de arts met de meeste ervaring.’
Hugo Vanermen, hartchirurg Leuven, Parijs, Zürich en Leiden
8. ‘Hou het bij maximaal één glas alcohol per dag’
‘Vergeet de oude aanbeveling dat je best twee tot drie glazen alcohol per dag mag drinken. Hou het bij maximaal één glas per dag en liefst niet alle dagen. Zo verklein je met name het risico op borstkanker en kanker van de dikke darm. Mensen met een verhoogd risico op kanker, vrouwen die al borstkanker hebben gehad, jongeren onder de achttien en zwangere vrouwen drinken het best helemaal geen alcohol.’
Ivo Nagels, arts en medisch adviseur Stichting tegen kanker
9. ‘Ga eens wandelen tijdens je middagpauze’
‘Om gezond bezig te zijn, hoef je niet per se intensief te sporten. Integreer beweging in je dagelijkse leven. Ga eens wandelen tijdens je middagpauze. Maak van elke verplaatsing een ‘actieve verplaatsing’: ga te voet naar een meeting, breng je kinderen met de fiets naar school. Dan hoef je je ’s avonds niet in het zweet te gaan werken in de fitness en toch werk je aan je gezondheid. Mijn advies is om vijf dagen per week een half uur matig intensief te bewegen. Dat half uur mag je ook opsplitsen in drie keer tien minuten. Wil je toch intensief sporten, dan volstaat drie keer per week twintig minuten lopen, fietsen of zwemmen.’
Jan Seghers, hoofddocent departement bewegingswetenschappen KU Leuven
10. ‘Dicht bij de televisie zitten kan geen kwaad’
‘Voor de kinderen: het kan geen kwaad als ze dicht bij de televisie zitten. Hun ogen kunnen er wel vermoeid van raken, maar ze gaan er niet door achteruit. Ik snap niet dat dit misverstand zo hardnekkig is. Een tv is geen bron van straling en een boek lees je toch ook dicht bij je ogen. Voor de volwassenen: geloof de verkooppraatjes over bijzondere bescherming tegen UV-straling niet. Zelfs een stukje plastic of een gewoon brillenglas beschermt voldoende tegen ultraviolette straling. Daarmee beweer ik niet dat zonnebrillen geen nut hebben. Achter het stuur bijvoorbeeld word je maar beter niet verblind door fel zonlicht.’
Peter Stalmans, oogchirurg KU Leuven
11. ‘Hou je gewicht onder controle als je goed wilt slapen’
‘Om niet te snurken, raad ik het volgende aan: slaap niet op de rug, vermijd slaapmiddelen en ook alcohol voor het slapen gaan. Alcohol verslapt de spieren en doet de slijmvliezen zwellen, waardoor er meer kan is op snurken. Hou ook je gewicht onder controle want overgewicht vernauwt de toegankelijkheid van de keel, waardoor er meer turbulentie optreedt in de luchtweg. Kun je ’s nachts de slaap niet vatten? Blijf dan niet liggen woelen in je bed. Sta op, ga iets anders doen, verzet je zinnen tot je je weer slaperig voelt worden.’
Johan Verbraeken, hoofd slaapcentrum UZ Antwerpen
12. ‘Griepvaccin lokt geen verkoudheid uit’
‘Het is een fabeltje dat het griepvaccin een verkoudheid uitlokt. Ook als je al verkouden bent, wordt dat niet erger door het vaccin.’
Marc Van Ranst, griepcommissaris en viroloog UZ Leuven
13. ‘Laat je hart eens onderzoeken’
‘Zelfs als je niet intensief sport, is een cardiologisch onderzoek aan te bevelen. Eén op de drie plotse overlijdens bij jonge mensen zijn sportgerelateerd, dus twee op de drie zijn dat niet. We gaan met onze auto elk jaar naar de autokeuring als die ouder is dan vier jaar. Waarom zouden we ons hart dan niet laten controleren? Tegenstanders die beweren dat een cardiologisch onderzoek voor iedereen te duur is, dwalen.’
Pedro Brugada, hartchirurg VUB-AZ
14. ‘Noten kunnen gevaarlijk zijn voor kinderen onder de vijf jaar’
‘Voor alle barbeques en tuinfeestjes in de zomer het volgende advies: zet geen (pinda)noten op tafel als er kinderen onder de vijf jaar rondlopen. Hun gebit is nog onvoldoende ontwikkeld om die fijn te kunnen malen. Het risico bestaat dat ze zich erin verslikken en dat er een stukje noot in de longen terechtkomt. Dat kan eruit gehaald worden met een bronchoscopie, een ingreep onder narcose. Maar als je niet in de gaten hebt dat die noot daar zit, kan die agressieve longontstekingen veroorzaken met blijvende schade tot gevolg. In uitzonderlijke gevallen stikken kinderen doordat de noot zich in de luchtpijptak vastzet. Zo heb ik jammer genoeg al kinderen weten sterven. Daarom zou op de verpakking van noten en pompoenzaadjes een waarschuwing moeten staan dat die gevaarlijk kunnen zijn voor kinderen onder de vijf jaar.’
Filomeen Haerynck, kinderlongarts UZ Gent
15. ‘Ook met factor 50 kun je bruinen’
‘Ook volwassenen smeren het best een zonnebrandcrème factor 50 als ze tijdens de piekuren in de zon gaan zitten. Het argument dat je dan niet bruint, klopt niet. Je moet echt heel hard je best doen om in de zon geen kleurtje op te doen. Smeer ook zeker voldoende dik, want de werkzaamheid van de crème verkleint naarmate je dunner smeert. Een spray brengt zo’n dunne laag aan dat die nagenoeg geen effect heeft.’
Karolien Van Den Bossche, dermatoloog Gent
16. ‘Mayonaise helpt niet tegen hoofdluis’
‘Gebruik geen huis- tuin- en- keukenmiddeltjes als je kind last heeft van luizen of neten. Je hoort vaak zeggen dat mayonaise helpt tegen hoofdluis, maar dat klopt niet. Haal een product bij de apotheker dat wél werkt en bovendien handiger is in het gebruik. In dezelfde categorie: azijn verdrijft de neten niet. Hier is een speciale balsem aangewezen die een film om het haar legt zodat het makkelijk te doorkammen is.’
Hilde Lapeere, dermatologe UZ Gent
17. ‘Kine helpt, zeker als je er te voet naartoe gaat…’
‘We leiden met z’n allen een zittend leven en als we dan uit gezondheidsoverweging enthousiast gaan sporten, kennen we geen maat. Veel mensen kampen daarom met rug-, nek- en knieproblemen. Op de vraag of kine bij deze pijnen helpt, antwoord ik veelal: kine helpt, zeker als je er te voet naartoe gaat…’
Brigitte Schoenmakers, huisarts en docent KU Leuven
18. ‘Plast je kind nog in bed, laat het dan ’s nachts een luierbroekje dragen’
‘Veel mensen verwachten dat je bedplassen met een pilletje of een soort toverspreuk kunt oplossen. Dat is niet zo, er bestaan geen wondermiddeltjes. Vertrekt je kind straks op kamp of op vakantie en plast het nog in zijn bed, laat het dan ’s nachts (tijdelijk) een luierbroekje dragen zodat het droog kan slapen en droog kan wakker worden. Leer het tegelijk om de luier ’s ochtends discreet uit te doen. Help je kind om trucjes te vinden om met ‘zijn geheimpje’ om te gaan. Leg ook uit dat ieder kind wel een ‘mankementje’ heeft: de ene draagt een bril, de ander moet insulinespuitjes krijgen en jouw kind heeft last van bedplassen.’
Guy Bogaert, kinderuroloog UZ Leuven
19. ‘Luister naar je lichaam’
‘Mensen willen vaak op heel korte termijn grote sportdoelen bereiken – over zes maanden een marathon lopen, is het klassieke voorbeeld. Wil je blessures vermijden, neem dan de tijd om je lichaam ‘belastbaar’ te maken.’
Hans Van Alphen, tienkamper en kinesist
20. ‘Ook met vitamines kun je overdoseren’
‘Voedingssupplementen, kruidendrankjes en vitaminepreparaten zijn helemaal niet zo onschuldig als mensen denken. Ook met vitamines kun je bijvoorbeeld overdoseren. Laat je dus altijd adviseren door een arts of apotheker voor je die neemt. Geef geen geld uit aan de supplementen die de cosmetische industrie nu massaal op de markt brengt. ‘Een mooie huid van binnenuit’, beloven ze, maar geloof ze niet.’
Marleen Finoulst, arts en hoofdredacteur van Bodytalk
21. ‘Als je een verandering opmerkt in je borst: laat het nakijken.’
‘Angst is een slechte raadgever. Elk jaar zie ik mensen die te lang met een kwaadaardig gezwel in hun borst hebben rondgelopen. Zij weten dat er iets mis is, maar ze zijn bang voor een operatie of chemo. Omdat ze zo laat op consultatie komen, krijgen ze net wel chemo, een operatie, radiotherapie, kortom: alles waar ze zo bang voor waren en wat met vroege detectie mogelijk voorkomen had kunnen worden. Daarom: als je een verandering opmerkt in je borst – massa, indeuking van de huid of tepel, bloedverlies via de tepel, enzovoorts -, laat het nakijken.’
Nathalie Degrieck, diensthoofd Borstkliniek AZ Monica Antwerpen
22 ‘Het is niet zo’n gek idee om seks met je partner in je agenda in te plannen’
‘Veel koppels die hun handen vol hebben met kinderen en toestanden allerhande komen er gewoon niet meer toe om seks te hebben. Als je een druk leven hebt en ongeveer alles georganiseerd en geregeld moet worden, dan ben je op het einde van de dag doodop. Dan moet je niet verwachten dat je om elf uur ’s avonds nog veel zin hebt in seks. Daarom is het niet zo’n gek idee om seks met je partner in je agenda in te plannen.’
Alexander Witpas, seksuoloog en woordvoerder van de Vlaamse Vereniging voor Seksuologie
23. ‘Vraag een tweede opinie’
‘Je arts raadt je af om een tweede opinie te vragen? Doe het dan zeker wel. Een goede arts voelt zich daardoor niet aangevallen, maar stimuleert net om bijkomend advies in te winnen. Dat neemt de (terechte) onrust bij de patiënt weg. Nadien ben je ook des te overtuigder van de beslissing die je hebt genomen.’
Filiep Bataillie, orthopedist AZ Herentals
24. ‘Met vezelrijke voeding krijg je ook veel gasvorming in de buik ‘
‘Bij constipatie: eet twee kiwi’s per dag en je gaat niet weten hoe gelukkig je bent. Bij een opgeblazen gevoel of een gespannen buik: ga na of je niet te veel vezels eet. Een vezelrijke voeding bevordert de stoelgang, maar als je er te veel van eet, krijg je ook veel gasvorming in je buik. Probeer om multigranen- of volkorenbrood te vervangen door lichtbruin of zelfs wit brood. Laat de muesli en de cruesli en de zemelen een tijdje staan. Veel kans dat je dan minder last hebt van een opgeblazen gevoel.’
Danny De Looze, maag-darmspecialist UZ Gent
25. ‘Eet liever één lekkere praline’
‘Eet met mate, gevarieerd en lekker. Veel mensen denken dat gezondheidswerkers die met voeding bezig zijn per definitie foodnazi’s zijn die ons alleen nog wortelen willen laten eten. Ik zeg altijd: eet liever één praline, maar dan een echte lekkere waar je van geniet, dan vijf smakeloze pralines met stevia of allerlei zoetstoffen.’
Christophe Matthys, docent voedingswetenschappen KU Leuven
26. ‘Doorbreek de negatieve gedachtestroom’
‘Wil je voorkomen dat je in een burn-out terechtkomt, ga dan proactief te werk. Ontwikkel mentale veerkracht, zodat je in tijden van oncontroleerbare stress weerbaarder bent. Veerkracht krijg je door bewust beslissingen te durven nemen. Durf in te grijpen wanneer er iets fout is gegaan of dreigt te gaan. Besef dat het initiatief in jouw handen ligt. Laat je soms leiden door je brein, maar leid ook zelf je brein. Jij kunt een negatieve gedachtestroom onderbreken zodat de stress niet de bovenhand krijgt.’
Elke Geraerts, psychologe en eigenaar Better minds at work
27. ‘Kankerpatiënten moeten uitkijken met voedingssupplementen’
‘Veel kankerpatiënten nemen tijdens hun behandeling voedingssupplementen met het idee: baat het niet dan schaadt het niet. Daar moet je echter mee uitkijken, er zijn wel degelijk risico’s aan verbonden. Bij veel nieuwe antikankerbehandelingen mag je bijvoorbeeld geen pompelmoes eten of Sint-Janskruid innemen. Het aantal interacties is niet te onderschatten. Een handig overzicht vind je op www.kanker.be/voedingssupplementen.’
Vincent Renard, oncoloog AZ Sint-Lucas Gent
