Op 14 augustus 1945 hoorde zeeman George Mendonsa dat hij die avond niet terug ‘naar de oorlog’ moest. De kus die erop volgde, in het midden van Times Square in New York, vormt het onderwerp van de bekendste foto die het einde van de Tweede Wereldoorlog verbeeldt. Maar de foto vertelt ook een onverwacht verhaal.
Joelende mensenmassa’s, dansende mensen, feestvierende soldaten … Het zijn vaak dezelfde beelden die telkens weer terugkomen om het einde van de Tweede Wereldoorlog te symboliseren. Sommige foto’s zijn wereldberoemd geworden. De meest iconische is waarschijnlijk die van de kussende zeeman op Times Square in New York. Een van de hoofdrolspelers was de jonge Amerikaanse marinier George Mendonsa. Hij had zich vier jaar eerder als vrijwilliger gemeld bij de zeemacht, nadat hij vernomen had dat de Japanners de Amerikaanse vloot hadden aangevallen bij Pearl Harbor.
Mendonsa op date
In augustus 1945 mocht Mendonsa eindelijk met verlof, in New York. Als matroos bij de zeemacht had hij bijna twee jaar aan het front van de Stille Oceaan tegen de Japanners gevochten. Zijn vakantie bood hem de mogelijkheid een afspraakje te regelen met een meisje, Rita Petry, dat hij enkele weken eerder ontmoet had. Op 14 augustus zaten ze samen film te kijken, de middagvoorstelling van de film A Bell for Adano in de Radio City Music Hall, vlak bij Times Square. Die avond zou hij opnieuw moeten vertrekken, terug naar het front aan de Stille Oceaan. Om indruk te maken droeg hij voor zijn afspraakje al zijn volledige uniform.
Met enkele luide kloppen op de toegangsdeur onderbrak een werknemer van de bioscoop plotseling de film. Zijn aankondiging werd in de zaal op gejuich onthaald: Japan had zich onvoorwaardelijk overgegeven. De oorlog was voorbij! Onmiddellijk verlieten de meeste cinemabezoekers de zaal en trokken de straat op. Mendonsa en Petry liepen in hun zog naar Times Square, waar de feestvierders uit de stad zich verzamelden. Onderweg stopten ze snel nog in een café om enkele drankjes achterover te slaan. Vrolijk van het goede nieuws en de alcohol kwamen ze aan op Times Square. Daar liet Mendonsa zijn emoties de vrije loop. Wat volgde, was een van de meest iconische kussen die ooit op foto zijn vastgelegd.
Een tandartsassistente met een mooi uniform
Maar het was niet zijn vriendinnetje Rita Petry die Mendonsa op de foto kuste. De vrouw was Greta Zimmer, een tandartsassistente uit New York en een volslagen onbekende voor hem. Zimmer was die ochtend gaan werken in een tandartspraktijk op enkele blokken van Times Square. Daar hoorde ze van diverse patiënten dat de oorlog voorbij zou zijn, maar ze durfde het goede nieuws niet zomaar te geloven. Tijdens haar middagpauze besloot ze daarom naar Times Square te gaan, waar The New York Times een lichtkrant had geïnstalleerd met het laatste nieuws. De feestelijke sfeer toen ze op het plein aankwam, vertelde haar genoeg en de boodschap op de lichtkrant was overduidelijk: ‘VJ VJ VJ, ‘victory over Japan’’.
Het was daar dat Mendonsa haar in het vizier kreeg. Door haar uniform van tandartsassistente zag hij Zimmer als een verpleegster. Verpleegsters, die tijdens de oorlog zoveel levens van soldaten hadden gered, hadden een warm plekje in het hart van Mendonsa. Hij liep naar haar toe, terwijl zijn vriendinnetje Rita Petry hem in de drukte niet kon volgen. Zimmer schrok zich een ongeluk toen een man in een zeemansuniform haar uit het niets vastgreep en vol op de mond kuste.
Met één klik het beeld van de wapenstilstand
Dat was het moment waarop fotograaf Alfred Eisenstaedt had gewacht. Nadat hij die ochtend had vernomen dat Japan zich had overgegeven, was hij naar Times Square gekomen, omdat hij wist dat daar de festiviteiten zouden losbarsten. Als fotojournalist van het tijdschrift Life wilde hij dat de lezers de elektriciteit die er in de lucht hing echt zouden voelen.
Een zeeman die een verpleegster kuste, dat was zijn moment! Een perfecte setting en een zwart uniform tegenover een wit. Hij maakte razendsnel vier foto’s van de kus. Een ervan was perfect. Onder de titel ‘V-J Day in Times Square’ verscheen de foto een week later in Life. Voor Eisenstaedt symboliseerde de foto hoe vrede eruitziet, een moment van totale opluchting. De verademing was ook heel persoonlijk voor hem. Als Duitse jood was hij in 1935 naar de Verenigde Staten geëmigreerd uit vrees voor het naziregime. In New York kon hij al snel aan de slag als een van de vaste fotojournalisten van Life.
Hoewel zijn versie de bekendste is geworden, was Eisenstaedt niet de enige die het tafereel fotografeerde. Victor Jorgensen, die als fotograaf voor de Amerikaanse zeemacht werkte, zag precies dezelfde scène en nam een foto vanuit een iets ander standpunt. Die kreeg de titel ‘Kissing the War Goodbye’ mee en verscheen een dag later in The New York Times.
Op beide foto’s zijn de gezichten van de betrokkenen niet te zien. Het was dan ook moeilijk om hen achteraf te identificeren. Ook Mendonsa en Zimmer wisten niet dat zij op de foto figureerden. Pas decennia later werden ze na een lange zoektocht geïdentificeerd.
De lachende derde
Op het moment van de kus bleef Rita Petry een eindje verder verweesd achter. Op de foto zie je nog net een stukje van haar haren boven de rechterschouder van Mendonsa. Toch liet ze de hele situatie niet te zeer aan haar hart komen. Andere foto’s van precies hetzelfde moment tonen haar terwijl ze verrast lachend naar het tafereel kijkt.
Petry bleef afspreken met Mendonsa en zou later zelfs met hem trouwen. Toch bleef de foto een beetje steken. In een interview met een journalist, na 66 jaar huwelijk, gaf Petry toe: ‘In al die jaren heeft hij mij nooit zo gekust!’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier