Opinie Opinie 'De enige vraag die we nog stellen, is of mensen in het verleden correct handelden volgens hedendaagse normen' Professor Luc Rasson pleit voor een serene omgang met het verleden. 'In geschiedenis is niet alles te vatten in zwart-wittermen'.
Geschiedenis Geschiedenis Rechtsfilosoof Andreas Kinneging: 'De coronacrisis maakt te weinig indruk' Politici die de verlichting verheerlijken zitten er compleet naast, en gelukkig zijn zou allerminst het hoogste goed mogen zijn: rechtsfilosoof Andreas Kinneging heeft meer dan één reden om de matigheid van Plato te bepleiten.
Geschiedenis Geschiedenis Genocideonderzoeker Ugur Üngör: 'Ondenkbaar dat het Duitse volk niet op de hoogte was' Canvas besluit zijn spraakmakende reeks Kinderen van de Holocaust met een beklijvend nawoord. Een opvallende stem komt van Ugur Üngör. Reductio ad Hitlerum? Niet noodzakelijk verkeerd, vindt de Nederlandse specialist in massaal geweld.
Geschiedenis Geschiedenis De evolutie van coronavirussen: een familie van dynamische doders Het zou best kunnen dat coronavirussen al sinds de dertiende eeuw in de mensenwereld circuleren. Hun geschiedenis kan wellicht inzicht bieden in wat ons nog te wachten staat.
Boeken Boeken Jan Van Duppen rekent af: 'Intern had de PVDA alle kenmerken van een sekte' Uit het leven van Guust Van Mol, zo luidt de ondertitel van het nieuwste boek van Louis van Dievel, De dokter is uw kameraad niet. In werkelijkheid heet 'Guust Van Mol' Jan Van Duppen. Hij militeerde voor de PVDA, werd parlementslid voor de SP.A en verloor vervolgens zijn linkse geloof.
Boeken Boeken Foute foto's maken nog eens pijnlijk duidelijk dat Belgisch-Congo geen 'modelkolonie' was 'Kerk, bedrijfswereld en staat hadden elkaar nodig om Congo te plunderen', zegt Paul Van Damme, historicus en samensteller van het fotoboek 'Wit-zwart in zwart-wit'.
Boeken Boeken In beeld: foute foto's van 'ons Congo' Congo is 60 jaar onafhankelijk. Voor zijn boek 'Wit-zwart in zwart-wit' dook historicus Paul Van Damme in de koloniale fotografie, op zoek naar de verhoudingen tussen kolonialen en Congolezen. 10 veelzeggende beelden.Lees hier een interview met Paul Van Damme.
Geschiedenis Geschiedenis Twaalf jaar na zijn overlijden blijft onderzoeksjournalist Walter De Bock fascineren en inspireren Twaalf jaar na zijn overlijden houdt historica Klaartje Schrijvers de herinnering levendig aan Walter De Bock, de ex-studentenleider die als onderzoeksjournalist naam maakte - eerst bij Knack, later bij De Morgen. Zijn levenswerk: de Macht in kaart brengen.
Geschiedenis Geschiedenis De bom die harakiri zinloos maakt De ontwikkeling en het gebruik van atoomwapens bepalen de uitkomst van de Tweede Wereldoorlog. Zelfs de Japanse generaals met hun hang naar rituele harakiri leggen hiertegen het loodje. Tot op de dag van vandaag houden deze bommen de wereld in hun ban.
Geschiedenis Geschiedenis Goede duitsers, slechte nazi's? In België blijven verhalen over de Tweede Wereldoorlog enorm populair. De Duitse bezetter speelt daarin eerder een negatieve rol. Hij vervolgt immers andersdenkenden, voert mensen weg, creëert schaarste, executeert gijzelaars... In een aantal verhalen klinkt er echter ook bewondering voor de Duitse soldaat. Men looft zijn discipline en militaire kunde. In die verhalen wordt soms ook een onderscheid gemaakt tussen de 'goede Duitse soldaat' en de 'slechte nazi' (SS'er, Gestapo-agent, collaborateur, enz.). De soldaat deed immers enkel zijn plicht. De populaire media lijken ook die tweedeling te volgen. Waar komen die beelden vandaan en hoe zijn ze geëvolueerd?
Geschiedenis Geschiedenis Het uur nul Hitlers werkkamer. De receptieruimte. Een enorme foyer, waar een jonge Kazak met donkere huid en brede jukbeenderen leert fietsen en af en toe valt. Hitlers leunstoel en tafel. Een reusachtige metalen aardbol, gedeukt en gekreukt, stucwerk, houten planken, tapijten. Alles ligt door elkaar. Chaos. Souvenirs, boeken met aan de Führer gerichte opdrachten, stempels, enzovoort.
Geschiedenis Geschiedenis De lange weg naar berlijn 4 juni De geallieerden bevrijden Rome, maar blijven botsen op hardnekkig verzet. De Amerikaan George Patton en de Brit Bernard Montgomery houden een wederzijdse afkeer aan elkaar over na hun moeizame opmars - later in de oorlog zal hen dat nog parten spelen.
Geschiedenis Geschiedenis De rassenwetten 1935-1937 15 september '35 Er verschijnen drie Neurenberger rassenwetten in druk. Alle burgerrechten worden formeel ontzegd aan Joden. Seksuele relaties met Ariërs worden een halsmisdaad. De wetten worden voortdurend aangescherpt. Elk bijkomend decreet mikt op het uitdrijven van alle Joden uit het Derde Rijk.
Geschiedenis Geschiedenis De almacht 1934 30 juni De Nacht van de Lange Messen. Hitler en SS-leider Himmler zuiveren de SA uit, met inbegrip van SA-leider en rivaal Ernst Röhm. Tot opperste tevredenheid van de conservatieve legerleiding en van de topindustriëlen.
Geschiedenis Geschiedenis De bevrijding 1945 27 januari De Russen bevrijden het vrijwel uitgestorven Auschwitz.
Geschiedenis Geschiedenis De graag vergeten slag om de schelde Na D-day moeten de geallieerden nog elf maanden stug doorvechten. Te grote ego's zorgen voor spanningen tussen de Amerikaanse en Britse generaals, en daardoor voor onnodige en vaak noodlottige vertragingen. De Slag om de Schelde is een tweede D-day, zegt Dwight Eisenhower. Maar hij en de geallieerden willen die slag het liefst snel vergeten vanwege hun blunders in en rond Antwerpen.
Geschiedenis Geschiedenis De laatste stuiptrekkingen 1944 27 april Adolf Eichmann begint aan de deportatie van zowat 400.000 Hongaarse Joden naar Auschwitz, ruim de helft van het totaal. Hongarije is onder regent Miklós Horthy dan nog een Duitse vazal, maar het zint Hitler niet dat hij halfslachtig werk maakt van de Jodenvervolging. Eichmann klaart zijn klus grotendeels, in minder dan drie maanden. …
Geschiedenis Geschiedenis De totale oorlog 1943 18 februari Anderhalve week na de nazi-nederlaag bij Stalingrad verspreekt Goebbels zich in het Sportpalast in Berlijn. Hij kondigt de totale oorlog aan. Want achter de aanstormende Russen volgen er Joodse liquidatie-eenheden. Maar, belooft hij, "we zullen die Joodse bedreiging tijdig het hoofd bieden, desnoods met de complete en radicale Ausrott..." Na een adempauze verbetert …
Geschiedenis Geschiedenis Van 'rasverbetering' tot massamoord De volkerenmoord op de Joden hangt nauw samen met het sociaal-darwinisme, een pseudowetenschappelijke hypothese die voor Hitler en co een cultureelerfelijke natuurwet wordt. Übermenschen kunnen niet anders dan winnen van Untermenschen. De 'halfmensen' moeten van de aardbodem verdwijnen of, in het beste geval, het 'herenvolk' dienen als slaven.
Geschiedenis Geschiedenis "Altijd was er angst" Ook voor de gewone burgers wordt het dagelijkse leven onder de bezetting hoe langer hoe penibeler. Opeisingen, rantsoenering, controles, restricties op zowat alles en het woekerende wantrouwen onder de bevolking zelf, beginnen na al die jaren door te wegen en dwingen de bevolking om risico's te nemen om hun situatie minder hachelijk te maken.
Geschiedenis Geschiedenis De kiemen van de koude oorlog Met het einde van de Tweede Wereldoorlog in zicht, komen de overwinnaars bijeen om niet alleen de toekomst van Duitsland, maar ook die van de rest van de wereld uit te tekenen. Wat begint als een vriendschappelijk overleg tussen Roosevelt, Churchill en Stalin verzandt al gauw in een sfeer van wederzijds wantrouwen. De tegenstrijdige belangen van de overwinnaars steken opnieuw de kop op nu de gezamenlijke vijand verslagen is en de Grote Alliantie valt opvallend snel uiteen. Op de achtergrond doemt een IJzeren Gordijn op tussen Oost en West.
Geschiedenis Geschiedenis België blijft worstelen met collaboratie en verzet We zijn nog niet klaar met ons oorlogsverleden. Niet in Vlaanderen en evenmin in Wallonië. In 2019 laaien de emoties nog hoog op aan beide zijden van de taalgrens wanneer historicus Frank Seberechts zijn boek Drang naar het Oosten publiceert. Daaruit blijkt dat Vlaamse én Waalse oostfrontvrijwilligers deelnemen aan genocide en misdaden tegen de menselijkheid. Schokkend nieuws en toch geen nieuws: meteen na de oorlog is het Belgische gerecht op de hoogte van gruwelijke feiten, maar kan het de daders niet vervolgen. Mocht de geschiedenis al oordelen vellen, dan is het eindoordeel over collaboratie en verzet nog niet gevallen.
Geschiedenis Geschiedenis 75 jaar Bevrijding: waarom Duitsland vecht tot de laatste man Op 8 mei vieren we de 75e verjaardag van de capitulatie van nazi-Duitsland en het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa. Duitsland vocht in de lente van 1945 op twee fronten met de rug tegen de muur. Er was nergens een uitweg. De generaals beseften dat er vanwege hun oorlogsmisdaden voor hen ook geen toekomst meer bestaat. De nazi's kozen voor de zelfvernietiging.
Geschiedenis Geschiedenis De Endlösung 1941 22 juni Operatie Barbarossa, de inval in Rusland. Hitler kiest voor de Sonderbehandlung: standrechtelijke executies achter de frontlinies in Litouwen, Letland, Oekraïne, Wit-Rusland en elders door SS- Einsatsgruppen. Ze vermoorden in totaal minstens 1,3 miljoen mensen - in meerderheid Joden, maar ook veel homo's, zigeuners, communisten en andere ongewenste elementen op het oostfront.
Geschiedenis Geschiedenis Een verbeterde uitgave van de volkenbond De Volkenbond slaagt er tijdens het interbellum niet in om een nieuwe oorlog te vermijden, maar het idee van internationale samenwerking blijft overeind. Terwijl de Tweede Wereldoorlog nog volop woedt, plannen de geallieerden de oprichting van een nieuwe multilaterale organisatie die de naoorlogse vrede moet bewaken. De Verenigde Naties (VN) tonen veel gelijkenissen met hun gefaalde voorganger, maar het zijn vooral de verschillen die de organisatie zo succesvol maken.
Geschiedenis Geschiedenis Burgers als belangrijkste doelwit De Tweede Wereldoorlog maakt wereldwijd 70 tot 85 miljoen doden, waarvan 50 tot 55 miljoen burgers. Burgers als belangrijkste doelwit: dat is dé revolutie op het slagveld tijdens de Tweede Wereldoorlog, het meest moorddadige conflict uit de geschiedenis van de mensheid.
Geschiedenis Geschiedenis Hoe nazistisch is het duitse leger? Vanaf het einde van de 20ste eeuw verschijnen in Duitsland een reeks studies die de invloed van het nazisme op het Duitse leger bestuderen. Ook de oorlogsmisdaden gepleegd door dat leger worden onderzocht. De studies weerleggen het cliché dat oorlogsmisdaden enkel door SS'ers gepleegd worden. Zelfs Waffen-SS'ers beweren daar niets mee te maken te hebben. Hoe nazistisch is dat Duitse leger? Welke rol speelt die ideologie in gepleegde oorlogsmisdaden?
Geschiedenis Geschiedenis Verzet is ook vrouwenwerk Vrouwen die de wapens opnemen, smokkelen, spioneren... en ontsnap pingslijnen voor Britse militairen opzetten... het strookt niet met ons stereotiepe beeld van die brave, vredelievende huisvrouw. "Toch is het voor veel vrouwen dagelijkse kost tijdens de Tweede Wereldoorlog", zegt Michèle Corthals (32), onderzoeker aan Universiteit Antwerpen. In haar doctoraat, dat zich in een pril stadium bevindt, bestudeert ze onder andere de rol van vrouwen in het verzet. Zo wil ze een plaats opeisen in onze herinnering voor de vele vrouwen die zich tijdens de Duitse bezetting engageren in een brede waaier van verzetsactiviteiten.
Geschiedenis Geschiedenis 75 jaar Bevrijding: wat als Hitlers entourage minder jaknikkers telde? Had Hitler de Tweede Wereldoorlog kunnen winnen als hij niet omringd was geweest door een bende jaknikkers? Die historische wat als-vraag blijft gelukkig onbeantwoord, maar historici analyseren wel graag waaróm de Führer zo weinig weerstand kreeg bij zijn verwoestende doortocht door de geschiedenis van Duitsland - en de wereld.
Geschiedenis Geschiedenis Jodenvervolging bij volmacht De Algemene Vergadering van de VN roept in 2005 elke 27ste januari uit tot International Holocaust Remembrance Day. "De Holocaust is het wereldwijde ijkpunt van het kwaad, de ultieme schending van de mensenrechten en het absolute dieptepunt van misdaden tegen de mensheid."
Geschiedenis Geschiedenis De eerste pogrom 1938 12-13 maart Oostenrijk omarmt de Anschluss. De enige vuurwapens die dan worden gehoord, zijn die van Joden in Wenen die zelfmoord plegen. Himmler bouwt het kamp Mauthausen bij Linz.
Geschiedenis Geschiedenis Hitler verliest zijn laatste grote gok In de vroege ochtend van 16 december '44 begint het Ardennenoffensief. De grootste verrassingsaanval sinds Pearl Harbor, en de grootste veldslag van deze oorlog in West-Europa. De laatste gok van Hitler. Een opnieuw verloren gok.
Geschiedenis Geschiedenis 75 jaar Bevrijding: 6 tactische blunders van de Führer Op 8 mei vieren we de 75e verjaardag van de capitulatie van nazi-Duitsland en het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa. Het had helemaal anders kunnen aflopen, concludeert de Britse historicus Ian Kershaw in 'Keerpunten. Tien beslissingen die de loop van de Tweede Wereldoorlog voorgoed veranderden, 1940-1941'. Zijn collega Andrew Roberts stelt het in 'Wereld in vlammen. Een nieuwe geschiedenis van '39-45' nog scherper: 'Als Hitler geen nazi was geweest, had hij de oorlog kunnen winnen.' De Führer is toch niet zo'n strategisch genie als hij zelf denkt: zijn zes grootste tactische blunders op een rij.
Geschiedenis Geschiedenis Moordkampen in opbouw 1940 25 januari In een Pools barakkenkamp in Oswiecim bij Krakow wordt begonnen met de bouw van Auschwitz. Nazi-veteraan Rudolf Höss voert er het commando. Een jaar later wordt Birkenau toegevoegd aan het industriële moordcomplex. Der Stürmer laat geen twijfel bestaan over de bedoeling: "Deze machine delft het graf voor 'werelds grootste misdadiger, Judah - van …
Geschiedenis Geschiedenis Na de holocaust een 'honderdjarige oorlog' De Holocaust leidt niet rechtstreeks tot het uitroepen van de Joodse staat Israël in 1948. Maar de volkerenmoord op de Joden draagt daar onmiskenbaar toe bij. Ruim zeventig jaar later lijkt het erop dat we midden in een nieuwe 'honderdjarige oorlog' zitten.
Geschiedenis Geschiedenis Over de afgrond naar wat vrede 4 februari Begin van de Conferentie van Jalta. Churchill, Stalin en Roosevelt hertekenen de kaart van het naoorlogse Europa. De kiemen worden gezaaid voor de Koude Oorlog nadien.
Geschiedenis Geschiedenis Zinloze dodenmarsen tegen de klok De dodenmarsen uit de vernietigingskampen worden de laatste stuiptrekking van de Holocaust. Een zinloze poging om de verschrikkingen aan het oog van de buitenwereld te onttrekken.
Geschiedenis Geschiedenis Een dubbele oorlog 1939 30 januari Hitler spreekt de Rijksdag toe: "Als de internationale Joodse financiers erin slagen de naties opnieuw in een wereldoorlog mee te sleuren, dan zal de uitkomst daarvan geen overwinning van het Bolsjewistische Jodendom betekenen maar de uitroeiing van het Joodse ras in Europa."
Geschiedenis Geschiedenis De industrialisering 1942 20 januari De Wannsee-Konferenz. Reinhard Heydrich bespreekt in de rand van Berlijn met anderhalf dozijn nazi-kopstukken de industrialisering van de Endlösung. Hij plant op korte termijn de moord op 11 miljoen Joden, Adolf Eichmann is zijn immer vlijtige secretaris. Na afloop drinken alle deelnemers cognac en roken ze sigaren.
Geschiedenis Geschiedenis VS profiteren van duitse brain drain Oorlog stimuleert technologie, zeker op het slagveld. Naderhand vloeien daar alledaagse toepassingen uit voort. Die stelling lijkt stilaan gemeengoed, maar klopt ze ook? Stimuleert oorlog eveneens de voor technologie vaak noodzakelijke wetenschappelijke basis? In welke mate beschikt Duitsland voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog over voldoende menselijk kapitaal voor zijn oorlogstechnologie?
Geschiedenis Geschiedenis Holocaust is geen geheim, maar niemand helpt Wie weet wat over de Jodenvervolging? Wanneer? Het antwoord op die vragen is ontstellend simpel: de vijanden van Hitler weten het halfweg de oorlog, maar kijken weg van de onheilstijdingen. Waarom?
Geschiedenis Geschiedenis 75 jaar Bevrijding: tien van de gruwelijkste dodenkampen Het is onbegonnen werk om alle concentratie- en vernietigingskampen op te lijsten. De cijfers schommelen tussen de 1200, volgens de officiële Duitse telling uit 1967, en 15.000 kampen volgens de Joodse telling. In concentratiekampen worden tegenstanders van allerlei pluimage ausradiert. In de moordfabrieken ligt de focus op Joden en andere 'volksvreemde' elementen.
Geschiedenis Geschiedenis Verzetsstrijder in priestertoog In België waren de feestelijke bevrijdingsdagen van 1944 voorbij toen de oorlog er begin mei 1945 ook in Duitsland opzat. Waarop de dagen van slopende afwachting aanbraken waarin wie door de nazi's was weggevoerd ofwel graatmager terugkeerde ofwel op een dodenlijst stond.
Geschiedenis Geschiedenis 75 jaar Bevrijding: gerechtigheid voor iedereen? De Tweede Wereldoorlog, met het verhaal van verzet en collaboratie en de repressie die erop volgt, is een gevoelig punt in de Belgische geschiedenis. Tot op heden. Heeft de manier waarop er is omgegaan met de herinnering aan die oorlog gerechtigheid voor iedereen gebracht?
Geschiedenis Geschiedenis 75 jaar Bevrijding: 'Was opa een nazi? Of een held?' Een foto, een uniform op zolder, een oorlogsverhaal dat in de familie verteld wordt... Het kan de trigger zijn om op zoek te gaan naar de geschiedenis van je eigen familie in de Tweede Wereldoorlog. 'Die vraag, "wat deed (o)pa of (o)ma toen eigenlijk?" wordt door de (klein)kinderen steeds vaker gesteld,' zegt historicus Koen Aerts. Op zoek gaan naar de oorlogshistorie van je eigen familie: intrigerend, maar hoe begin je aan die zoektocht als je weinig aanknopingspunten hebt?
Geschiedenis Geschiedenis Kleinkinderen doorbreken stilte over holocaust in België Breendonk en de Dossin-kazerne in Mechelen getuigen van de Holocaust in België. Ze doorbreken de stilte die hierover tot lang na de oorlog in ons land blijft hangen. Historicus Herman Van Goethem, de rector van de Universiteit van Antwerpen en de eerste directeur van het Dossin-museum, onderzoekt het waarom van dat stilzwijgen: "De overlevenden zijn zwaar getraumatiseerd. Ze zwijgen als vermoord. Het is pas als hun kleinkinderen vragen gaan stellen, in de jaren 1980, dat de grote verhalen boven water komen."
Geschiedenis Geschiedenis Lockdowncinema: de tien beste biopics van kunstschilders Raakt u ook stilaan uitgekeken op de virtuele tours waarmee de musea ons tijdens deze lockdown light om de oren slaan? Duik dan de filmgeschiedenis in. Van Andrej Roeblev over Caravaggio tot Mr. Turner: 10 biopics die beroemde schilders op weergaloze wijze tot leven wekken.
