Boeken Boeken Schrijver Adam Hochschild haalde Leopold II van zijn voetstuk: 'Mijn boek is niet onwetenschappelijk' Niemand heeft meer bijgedragen tot de defenestratie van Leopold II dan Adam Hochschild. Met zijn King Leopold's Ghost ligt de Amerikaanse schrijver indirect aan de basis van de bijzondere Kamercommissie Congo/Koloniaal Verleden. En hij neemt van dat spraakmakende boek geen woord terug.
Geschiedenis Geschiedenis Melania en de vier oud-presidenten Op 17 april 2018 overleed Barbara Bush, de echtgenote van oud-president George Bush senior. Op haar begrafenis troffen vier oud-presidenten, hun echtgenotes en Melania Trump elkaar. Zoals wel vaker bij begrafenissen van mensen die een gezegende leeftijd hebben bereikt, groeide de plechtigheid uit tot een gezellig samenzijn van oude bekenden. Toch is de foto van …
Europa Europa Als een koffietafel na een begrafenis: zo was het leven in Duitsland na WOII Hoe konden de verslagen Duitsers met zichzelf leven, net na de Tweede Wereldoorlog? 'De wolfstijd' noemt journalist Harald Jähner die periode vol anarchie. Veel schuldinzicht was er niet. Zelfbeklag des te meer.
Boeken Boeken Drie historici lazen Johan Op de Beecks biografie van Leopold II: 'Dit boek is erg tendentieus' Net als zijn protagonist doet Johan Op de Beeck niet aan bescheidenheid. Wie een biografie van Leopold II schrijft met als ondertitel Het hele verhaal wekt hoge verwachtingen en kritische lezers. Knack liet de instant bestseller proeflezen door historici Idesbald Goddeeris, Mark Van den Wijngaert en Mathieu Zana Etambala. Hun oordeel is niet mals.
Boeken Boeken Advocaat Jos Vander Velpen portretteert de vergeten gevangenen van Breendonk Advocaat Jos Vander Velpen dook opnieuw in de geschiedenis van de plek waar tijdens de Tweede Oorlog de grootste massamoord ooit op Belgische bodem is gepleegd: het kamp van Breendonk. 'Toch was het ook een plaats van hoop en geloof in menselijke waardigheid.'
Geschiedenis Geschiedenis Expo: de girl power van Artemisia Gentileschi herontdekt in Londen Ze werd bewonderd tijdens haar leven, weggemoffeld in de kunstgeschiedenis en herontdekt door de feministische kunstkritiek in de jaren 1970. Nu gaat barokschilderes Artemisia Gentileschi solo in de National Gallery in Londen.
Geschiedenis Geschiedenis Wat betekent Duits filosoof Georg Hegel vandaag nog? 'Hij was de anti-Verhofdstadt' 250 jaar na zijn geboorte torst de Duitse filosoof Georg Hegel geen al te beste reputatie. Zijn oeuvre is notoir onleesbaar, de man heet reactionair en hij zou zowel Karl Marx als Adolf Hitler geïnspireerd hebben. Bewonderaars grijpen het jubeljaar aan om 'de minst begrepen filosoof van allemaal' te rehabiliteren.
Geschiedenis Geschiedenis Eredoctoraat voor Simon Gronowski en Koenraad Tinel: 'Natuurlijk geloof ik nog in de mens' De 'onwaarschijnlijke vriendschap' tussen 'Jodenjong' Simon Gronowski en 'nazikind' Koenraad Tinel wordt bekroond met een eredoctoraat. Een gesprek over schuld en boete, broederschap en vergiffenis. 'Elke dag denk ik aan mijn vermoorde familie. Maar elke dag zonder haat.'
Boeken Boeken Historicus Ewoud Kieft: 'Ik geloof niet dat deze pandemie de loop van de geschiedenis zal veranderen' De huidige periode van polarisering zal uitmonden in een oeverloos saaie wereld waarin het maatschappelijke debat volledig is stilgevallen, en iedereen voortdurend overlegt met zijn persoonlijke robot-assistent. Tenminste als we historicus en romanschrijver Ewoud Kieft mogen geloven. 'Er bestaat een markt voor een AI-partij.'
Geschiedenis Geschiedenis Hoe moslims Amerika ontdekten ... volgens de Turkse president Zonder het Ottomaanse Rijk en de dreiging van de islam had Columbus misschien nooit Amerika ontdekt, meent de Amerikaanse historicus Alan Mikhail. Hij schreef een lijvig boek over sultan Selim de Grimmige, de grote inspiratie van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan.
Geschiedenis Geschiedenis Vlaamse repressiemythe doorprikt: 'Collaboratie was veel grimmiger dan we ooit hebben beseft' Bijna dertig jaar na de eerste editie verschijnt een nieuwe, verbeterde uitgave van Onverwerkt verleden. In die baanbrekende studie verwezen Luc Huyse en Steven Dhondt, gewapend met harde cijfers, het dominante Vlaamse verhaal over de repressie naar het rijk der fabelen. Een terugblik, met professoren Bruno De Wever, Koen Aerts en Luc Huyse als gids.
Geschiedenis Geschiedenis Hoe Hitler met wat hulp van zijn tegenstanders een wereldoorlog ontkende Op 1 september 1939 begon de Tweede Wereldoorlog. Hoe gingen de Europese grootmachten de maand voordien om met de oorlogsdreiging en waarom slaagden ze er niet in het conflict af te wenden?
Geschiedenis Geschiedenis Moest België zich excuseren voor de misdaden van huurlingen in Congo? Na de onafhankelijkheid van Congo in 1960 bleef België in zijn ex-kolonie politiek, economisch én militair actief. In 1964-1965 ondersteunde het Belgisch leger zelfs een bende witte huurlingen die gruweldaden begingen. Een van hen was twintiger Marc Goossens. Dit is zijn verhaal - en dat van de Belgisch-Congolese verhoudingen ná de onafhankelijkheidsverklaring.
Geschiedenis Geschiedenis De enige Belgische futurist: breekt Jules Schmalzigaug eindelijk door? Jules Schmalzigaug was een van de eigenzinnigste Belgische avant-gardistische schilders - tot de Eerste Wereldoorlog zijn carrière fnuikte. In 1917 pleegde hij zelfmoord, amper vijfendertig jaar oud. Meer dan eeuw later lijkt het grote publiek eindelijk klaar voor zijn werk.
Geschiedenis Geschiedenis Lode Willems, de hippie van Knack: 'De enige mens die wij kennen die zichzelf kan hypnotiseren' In Tremelo stierf oud Knack-redacteur Lode Willems (85). 'Ook ik heb de wereld niet kunnen redden, maar het was er wel prettig werken.'
Geschiedenis Geschiedenis 25 jaar na de hel van Srebrenica: hoe Sakib de genocide overleefde Sakib Hasic was 27 toen in Srebrenica de hel losbarstte. 8372 mensen, van wie de meeste moslims, werden er in juli 1995 door het Bosnisch-Servische leger (VRS) vermoord. Hij overleefde. Nu pas laat hij zijn verhaal optekenen. Voor het eerst. Voor zijn kinderen. En omdat het niet vergeten mag worden.
Geschiedenis Geschiedenis Expo: museum Louvre Lens verkent de kleur zwart met Soleils Noirs Alle begin is zwart: of het nu gaat om wat voorafging aan de oerknal in de kosmos of om de creatie van hemel, aarde en licht in de scheppingsverhalen van godsdiensten. Ook in de kunst was zwart de 'eerste' kleur. Het museum Louvre Lens verkent met de tentoonstelling Soleils Noirs de vele nuances van zwart als kleur van duisternis en hoop.
Geschiedenis Geschiedenis 190 jaar Belgische inlichtingendiensten: 'Politici wassen liefst hun handen in onschuld' Historicus Kenneth Lasoen, gastdocent Intelligence aan de Universiteit Antwerpen, ontrafelt in Geheim België de honderdnegentigjarige geschiedenis van de Belgische inlichtingendiensten.
Geschiedenis Geschiedenis Leopold II was niet alleen: het zwarte verleden van de Belgische politiek Wanneer de 'waarheidscommissie' over Congo van start gaat, zullen de parlementsleden niet alleen aandacht moeten besteden aan de evidente rol van Leopold II, maar ook aan de echte verantwoordelijken van Belgisch-Congo: de politici. Het wordt een collectieve oefening in introspectie.
Opinie | Geschiedenis Opinie | Geschiedenis 'De enige vraag die we nog stellen, is of mensen in het verleden correct handelden volgens hedendaagse normen' Professor Luc Rasson pleit voor een serene omgang met het verleden. 'In geschiedenis is niet alles te vatten in zwart-wittermen'.
Geschiedenis Geschiedenis Rechtsfilosoof Andreas Kinneging: 'De coronacrisis maakt te weinig indruk' Politici die de verlichting verheerlijken zitten er compleet naast, en gelukkig zijn zou allerminst het hoogste goed mogen zijn: rechtsfilosoof Andreas Kinneging heeft meer dan één reden om de matigheid van Plato te bepleiten.
Geschiedenis Geschiedenis Genocideonderzoeker Ugur Üngör: 'Ondenkbaar dat het Duitse volk niet op de hoogte was' Canvas besluit zijn spraakmakende reeks Kinderen van de Holocaust met een beklijvend nawoord. Een opvallende stem komt van Ugur Üngör. Reductio ad Hitlerum? Niet noodzakelijk verkeerd, vindt de Nederlandse specialist in massaal geweld.
Geschiedenis Geschiedenis De evolutie van coronavirussen: een familie van dynamische doders Het zou best kunnen dat coronavirussen al sinds de dertiende eeuw in de mensenwereld circuleren. Hun geschiedenis kan wellicht inzicht bieden in wat ons nog te wachten staat.
Boeken Boeken Jan Van Duppen rekent af: 'Intern had de PVDA alle kenmerken van een sekte' Uit het leven van Guust Van Mol, zo luidt de ondertitel van het nieuwste boek van Louis van Dievel, De dokter is uw kameraad niet. In werkelijkheid heet 'Guust Van Mol' Jan Van Duppen. Hij militeerde voor de PVDA, werd parlementslid voor de SP.A en verloor vervolgens zijn linkse geloof.
Boeken Boeken Foute foto's maken nog eens pijnlijk duidelijk dat Belgisch-Congo geen 'modelkolonie' was 'Kerk, bedrijfswereld en staat hadden elkaar nodig om Congo te plunderen', zegt Paul Van Damme, historicus en samensteller van het fotoboek 'Wit-zwart in zwart-wit'.
Boeken Boeken In beeld: foute foto's van 'ons Congo' Congo is 60 jaar onafhankelijk. Voor zijn boek 'Wit-zwart in zwart-wit' dook historicus Paul Van Damme in de koloniale fotografie, op zoek naar de verhoudingen tussen kolonialen en Congolezen. 10 veelzeggende beelden.Lees hier een interview met Paul Van Damme.
Geschiedenis Geschiedenis Twaalf jaar na zijn overlijden blijft onderzoeksjournalist Walter De Bock fascineren en inspireren Twaalf jaar na zijn overlijden houdt historica Klaartje Schrijvers de herinnering levendig aan Walter De Bock, de ex-studentenleider die als onderzoeksjournalist naam maakte - eerst bij Knack, later bij De Morgen. Zijn levenswerk: de Macht in kaart brengen.
Geschiedenis Geschiedenis De bom die harakiri zinloos maakt De ontwikkeling en het gebruik van atoomwapens bepalen de uitkomst van de Tweede Wereldoorlog. Zelfs de Japanse generaals met hun hang naar rituele harakiri leggen hiertegen het loodje. Tot op de dag van vandaag houden deze bommen de wereld in hun ban.
Geschiedenis Geschiedenis Goede duitsers, slechte nazi's? In België blijven verhalen over de Tweede Wereldoorlog enorm populair. De Duitse bezetter speelt daarin eerder een negatieve rol. Hij vervolgt immers andersdenkenden, voert mensen weg, creëert schaarste, executeert gijzelaars... In een aantal verhalen klinkt er echter ook bewondering voor de Duitse soldaat. Men looft zijn discipline en militaire kunde. In die verhalen wordt soms ook een onderscheid gemaakt tussen de 'goede Duitse soldaat' en de 'slechte nazi' (SS'er, Gestapo-agent, collaborateur, enz.). De soldaat deed immers enkel zijn plicht. De populaire media lijken ook die tweedeling te volgen. Waar komen die beelden vandaan en hoe zijn ze geëvolueerd?
Geschiedenis Geschiedenis Het uur nul Hitlers werkkamer. De receptieruimte. Een enorme foyer, waar een jonge Kazak met donkere huid en brede jukbeenderen leert fietsen en af en toe valt. Hitlers leunstoel en tafel. Een reusachtige metalen aardbol, gedeukt en gekreukt, stucwerk, houten planken, tapijten. Alles ligt door elkaar. Chaos. Souvenirs, boeken met aan de Führer gerichte opdrachten, stempels, enzovoort.
Geschiedenis Geschiedenis De lange weg naar berlijn 4 juni De geallieerden bevrijden Rome, maar blijven botsen op hardnekkig verzet. De Amerikaan George Patton en de Brit Bernard Montgomery houden een wederzijdse afkeer aan elkaar over na hun moeizame opmars - later in de oorlog zal hen dat nog parten spelen.
Geschiedenis Geschiedenis De rassenwetten 1935-1937 15 september '35 Er verschijnen drie Neurenberger rassenwetten in druk. Alle burgerrechten worden formeel ontzegd aan Joden. Seksuele relaties met Ariërs worden een halsmisdaad. De wetten worden voortdurend aangescherpt. Elk bijkomend decreet mikt op het uitdrijven van alle Joden uit het Derde Rijk.
Geschiedenis Geschiedenis De almacht 1934 30 juni De Nacht van de Lange Messen. Hitler en SS-leider Himmler zuiveren de SA uit, met inbegrip van SA-leider en rivaal Ernst Röhm. Tot opperste tevredenheid van de conservatieve legerleiding en van de topindustriëlen.
Geschiedenis Geschiedenis De bevrijding 1945 27 januari De Russen bevrijden het vrijwel uitgestorven Auschwitz.
Geschiedenis Geschiedenis De graag vergeten slag om de schelde Na D-day moeten de geallieerden nog elf maanden stug doorvechten. Te grote ego's zorgen voor spanningen tussen de Amerikaanse en Britse generaals, en daardoor voor onnodige en vaak noodlottige vertragingen. De Slag om de Schelde is een tweede D-day, zegt Dwight Eisenhower. Maar hij en de geallieerden willen die slag het liefst snel vergeten vanwege hun blunders in en rond Antwerpen.
Geschiedenis Geschiedenis De laatste stuiptrekkingen 1944 27 april Adolf Eichmann begint aan de deportatie van zowat 400.000 Hongaarse Joden naar Auschwitz, ruim de helft van het totaal. Hongarije is onder regent Miklós Horthy dan nog een Duitse vazal, maar het zint Hitler niet dat hij halfslachtig werk maakt van de Jodenvervolging. Eichmann klaart zijn klus grotendeels, in minder dan drie maanden. …
Geschiedenis Geschiedenis De totale oorlog 1943 18 februari Anderhalve week na de nazi-nederlaag bij Stalingrad verspreekt Goebbels zich in het Sportpalast in Berlijn. Hij kondigt de totale oorlog aan. Want achter de aanstormende Russen volgen er Joodse liquidatie-eenheden. Maar, belooft hij, "we zullen die Joodse bedreiging tijdig het hoofd bieden, desnoods met de complete en radicale Ausrott..." Na een adempauze verbetert …
Geschiedenis Geschiedenis Van 'rasverbetering' tot massamoord De volkerenmoord op de Joden hangt nauw samen met het sociaal-darwinisme, een pseudowetenschappelijke hypothese die voor Hitler en co een cultureelerfelijke natuurwet wordt. Übermenschen kunnen niet anders dan winnen van Untermenschen. De 'halfmensen' moeten van de aardbodem verdwijnen of, in het beste geval, het 'herenvolk' dienen als slaven.
Geschiedenis Geschiedenis "Altijd was er angst" Ook voor de gewone burgers wordt het dagelijkse leven onder de bezetting hoe langer hoe penibeler. Opeisingen, rantsoenering, controles, restricties op zowat alles en het woekerende wantrouwen onder de bevolking zelf, beginnen na al die jaren door te wegen en dwingen de bevolking om risico's te nemen om hun situatie minder hachelijk te maken.
Geschiedenis Geschiedenis De kiemen van de koude oorlog Met het einde van de Tweede Wereldoorlog in zicht, komen de overwinnaars bijeen om niet alleen de toekomst van Duitsland, maar ook die van de rest van de wereld uit te tekenen. Wat begint als een vriendschappelijk overleg tussen Roosevelt, Churchill en Stalin verzandt al gauw in een sfeer van wederzijds wantrouwen. De tegenstrijdige belangen van de overwinnaars steken opnieuw de kop op nu de gezamenlijke vijand verslagen is en de Grote Alliantie valt opvallend snel uiteen. Op de achtergrond doemt een IJzeren Gordijn op tussen Oost en West.
Geschiedenis Geschiedenis België blijft worstelen met collaboratie en verzet We zijn nog niet klaar met ons oorlogsverleden. Niet in Vlaanderen en evenmin in Wallonië. In 2019 laaien de emoties nog hoog op aan beide zijden van de taalgrens wanneer historicus Frank Seberechts zijn boek Drang naar het Oosten publiceert. Daaruit blijkt dat Vlaamse én Waalse oostfrontvrijwilligers deelnemen aan genocide en misdaden tegen de menselijkheid. Schokkend nieuws en toch geen nieuws: meteen na de oorlog is het Belgische gerecht op de hoogte van gruwelijke feiten, maar kan het de daders niet vervolgen. Mocht de geschiedenis al oordelen vellen, dan is het eindoordeel over collaboratie en verzet nog niet gevallen.
Geschiedenis Geschiedenis 75 jaar Bevrijding: waarom Duitsland vecht tot de laatste man Op 8 mei vieren we de 75e verjaardag van de capitulatie van nazi-Duitsland en het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa. Duitsland vocht in de lente van 1945 op twee fronten met de rug tegen de muur. Er was nergens een uitweg. De generaals beseften dat er vanwege hun oorlogsmisdaden voor hen ook geen toekomst meer bestaat. De nazi's kozen voor de zelfvernietiging.
Geschiedenis Geschiedenis De Endlösung 1941 22 juni Operatie Barbarossa, de inval in Rusland. Hitler kiest voor de Sonderbehandlung: standrechtelijke executies achter de frontlinies in Litouwen, Letland, Oekraïne, Wit-Rusland en elders door SS- Einsatsgruppen. Ze vermoorden in totaal minstens 1,3 miljoen mensen - in meerderheid Joden, maar ook veel homo's, zigeuners, communisten en andere ongewenste elementen op het oostfront.
Geschiedenis Geschiedenis Een verbeterde uitgave van de volkenbond De Volkenbond slaagt er tijdens het interbellum niet in om een nieuwe oorlog te vermijden, maar het idee van internationale samenwerking blijft overeind. Terwijl de Tweede Wereldoorlog nog volop woedt, plannen de geallieerden de oprichting van een nieuwe multilaterale organisatie die de naoorlogse vrede moet bewaken. De Verenigde Naties (VN) tonen veel gelijkenissen met hun gefaalde voorganger, maar het zijn vooral de verschillen die de organisatie zo succesvol maken.
Geschiedenis Geschiedenis Burgers als belangrijkste doelwit De Tweede Wereldoorlog maakt wereldwijd 70 tot 85 miljoen doden, waarvan 50 tot 55 miljoen burgers. Burgers als belangrijkste doelwit: dat is dé revolutie op het slagveld tijdens de Tweede Wereldoorlog, het meest moorddadige conflict uit de geschiedenis van de mensheid.
Geschiedenis Geschiedenis Hoe nazistisch is het duitse leger? Vanaf het einde van de 20ste eeuw verschijnen in Duitsland een reeks studies die de invloed van het nazisme op het Duitse leger bestuderen. Ook de oorlogsmisdaden gepleegd door dat leger worden onderzocht. De studies weerleggen het cliché dat oorlogsmisdaden enkel door SS'ers gepleegd worden. Zelfs Waffen-SS'ers beweren daar niets mee te maken te hebben. Hoe nazistisch is dat Duitse leger? Welke rol speelt die ideologie in gepleegde oorlogsmisdaden?
Geschiedenis Geschiedenis Verzet is ook vrouwenwerk Vrouwen die de wapens opnemen, smokkelen, spioneren... en ontsnap pingslijnen voor Britse militairen opzetten... het strookt niet met ons stereotiepe beeld van die brave, vredelievende huisvrouw. "Toch is het voor veel vrouwen dagelijkse kost tijdens de Tweede Wereldoorlog", zegt Michèle Corthals (32), onderzoeker aan Universiteit Antwerpen. In haar doctoraat, dat zich in een pril stadium bevindt, bestudeert ze onder andere de rol van vrouwen in het verzet. Zo wil ze een plaats opeisen in onze herinnering voor de vele vrouwen die zich tijdens de Duitse bezetting engageren in een brede waaier van verzetsactiviteiten.
Geschiedenis Geschiedenis 75 jaar Bevrijding: wat als Hitlers entourage minder jaknikkers telde? Had Hitler de Tweede Wereldoorlog kunnen winnen als hij niet omringd was geweest door een bende jaknikkers? Die historische wat als-vraag blijft gelukkig onbeantwoord, maar historici analyseren wel graag waaróm de Führer zo weinig weerstand kreeg bij zijn verwoestende doortocht door de geschiedenis van Duitsland - en de wereld.
