Geschiedenis Geschiedenis ‘Vrouwen horen achter het spinnewiel’: waarom we wetenschap maar blijven associëren met witte mannen We zien eindelijk meer vrouwen in de kennissector. Toch spelen eeuwenoude verwachtingen hen nog parten. ‘Zy geleek wel een Viswyf.’
Boeken Boeken Bevriend met Hitler én Churchill: wie waren de excentrieke Mitford-zussen? In haar beste romans, die opnieuw in het Nederlands beschikbaar zijn, beschrijft Nancy Mitford de roaring twenties in het Verenigd Koninkrijk. Daarbij zet ze zichzelf en haar illustere zussen genadeloos neer.
Geschiedenis Geschiedenis De lessen van de Weimarrepubliek: ‘Er is veel reden tot grote zorg’ De Weimarrepubliek wordt vaak gezien als een voorportaal van Hitlers Derde Rijk, aldus de Nederlandse historicus Patrick Dassen, maar de geschiedenis had net zo goed anders kunnen verlopen. Toen de nazi’s in 1933 aan de macht kwamen, was dat namelijk het gevolg van bepaalde keuzes. Die keuzes zouden een waarschuwing moeten zijn voor ons.
Geschiedenis Geschiedenis De Atoomgoelag van Stalin: 'Ik was verbaasd over het hoge aantal kale kinderen' De Estse Marju Toom (83) belandt als jong meisje in een goelag vlak bij een Russische nucleaire testsite. In 1953 ziet ze daar plots borrelende wolken opstijgen. Een kleine halve eeuw later komt ze erachter dat ze getuige was van de eerste Sovjetproef met een waterstofbom. Een reconstructie.
Wetenschap Wetenschap Nieuwe dinosaurussoort met enorm hoofd en kleine armen ontdekt in Argentinië Paleontologen hebben in Argentinië de resten hebben ontdekt van een nieuwe reuzendinosaurus, die opvalt door zijn enorme kop en kleine armen. Dat maakten ze donderdag bekend. Het skelet van het vleesetende roofdier, dat de naam Meraxes gigas kreeg, naar een draak uit de serie Game of Thrones, werd ontdekt in het noorden van Argentijns Patagonië. …
Geschiedenis Geschiedenis Wie was August Borms, dat zijn graf moest worden geschonden? En plots ontstaat er opschudding rond August Borms, 76 jaar nadat de Vlaams-nationalist werd geëxecuteerd. Zijn naam is nog bekend. Wie hij was en waarvoor hij stond veel minder.
Geschiedenis Geschiedenis ‘Hofstade was het Tomorrowland van de jaren dertig’: historicus Gerrit Verhoeven over het Sodom en Gomorra van Mechelen Het domein van Hofstade haalt zelden het nieuws, tenzij onverlaten er weer ‘s op de vuist gaan of met veel kabaal op de bus stappen. L’histoire se répète: honderd jaar geleden waren Hofstade en andere recreatiedomeinen al het mikpunt van misprijzen en vooroordelen.
Geschiedenis Geschiedenis Bij de beesten af: de vergeten geschiedenis van de dierenprocessen In vroeger tijden werden ‘misdadige’ dieren strafrechtelijk vervolgd of zelfs geëxcommuniceerd. Nu dierenwelzijn en klimaatverandering hoog op de agenda staan, stelt historicus Sven Gins (Rijksuniversiteit Groningen), moeten we ons afvragen of we dieren én de natuur als rechtspersonen kunnen erkennen.
Geschiedenis Geschiedenis Koning schenkt masker als start van grootschalige teruggave Koning Filip en eerste minister Alexander De Croo hebben woensdag een masker uit het AfricaMuseum overhandigd aan het Nationaal Museum van Congo (MNRDC). Het gaat om een kunstwerk dat zeventig jaar geleden werd gekocht door het museum in Tervuren, maar waarvan werd beslist dat het beter thuishoort in de Congolese hoofdstad.
Geschiedenis Geschiedenis Heldenepos voor een verzetsstrijder: wie was Annette Beaumanoir nu echt? In Israël werd ze gelauwerd omdat ze tijdens de Tweede Wereldoorlog jonge levens redde. In Frankrijk werd ze beschouwd als een terroriste die met Algerijnse separatisten heulde. Wie was Annette Beaumanoir nu echt?
Geschiedenis Geschiedenis 100 jaar Marc Sleen: hoe zit het met de houdbaarheidsdatum van Nero? Tekenaar Marc Sleen zou dit jaar 100 zijn geworden, zijn stripheld Nero 75. Tot voorbij de eeuwwisseling was Sleen een super-BV en was Nero een icoon – welke Vlaming van 7 tot 77 kende het ‘dagbladverschijnsel’ niet? Maar tijden veranderen, samen met het land en de samenleving.
Geschiedenis Geschiedenis Howard French hertekent de geschiedenis van de slavernij: ‘Afrika heeft het Westen gecreëerd’ Vergeet alles wat u denkt te weten over de afgelopen zes eeuwen. Met Born in Blackness schreef journalist Howard French een standaardwerk over de Trans-Atlantische slavenhandel. ‘Kolonialisme was geen beschavingsproject. Dat is totale onzin.’
Boeken Boeken Hoe het oude Europa voortleeft in de Vlaamse schrijver Joseph Pearce: ‘Eigenlijk heet ik Joseph Peritz’ De grootvaders van de Vlaams-Brits-Duitse auteur Joseph Pearce groeiden op aan twee zijden van Europa. De ene in Vilvoorde, de andere in Breslau, wat toen in het Duitse keizerrijk lag. De twintigste eeuw gooide hun levens én het oude continent overhoop. Schrijver Benno Barnard herkent in hem een geestesgenoot. Een gesprek.
Boeken Boeken 'Heksenvervolging draaide om grondbezit': hoe onderdrukking van vrouwen grondig werd gepland 'Mannelijke historici vonden vrouwen zodanig onbetekenend dat slechts een handvol zich over de heksenvervolgingen heeft gebogen', zegt emeritus professor en feministe Silvia Federici. Zij deed haar leven lang onderzoek naar die massamoord op vrouwen.
Geschiedenis Geschiedenis Wordt Kiev het nieuwe Stalingrad? Oekraïne en Rusland worstelen met de erfenis van het Oostfront De oorlog in Oekraïne herinnert onmiskenbaar aan de jaren veertig toen nazi's en sovjets hun oorlog uitvochten. Dezelfde beelden, dezelfde streken en steden. Wordt Kiev het nieuwe Stalingrad? Walter Pauli dook in zijn boekenkasten om enkele historische parallellen te onderzoeken.
Boeken Boeken David Wengrow verpulvert clichés in ons historisch denken: 'Veel historici maken het nodeloos saai' Zowat alles wat u denkt te weten over de geschiedenis van de mensheid is fout, zeggen antropoloog David Graeber en archeoloog David Wengrow in Het Begin van Alles. 'Jagers-verzamelaars hadden hetzelfde brein als wij. Er is geen reden om aan te nemen dat ze zich heel anders gedroegen.'
Boeken Boeken 'Het kwam erop aan moedig te zijn': vier vrouwelijke zieners aan de vooravond van WOII Hoe beïnvloedde de naderende oorlog in de jaren 1930 de filosofie? Het antwoord op die vraag zocht Wolfram Eilenberger in het werk van vier vrouwen: Simone de Beauvoir, Simone Weil, Hannah Arendt en Ayn Rand. 'Toen corona uitbrak beseften we opeens dat een staat werkelijk onze vrijheid kan inperken. Dat voelden die vier vrouwen ook.'
Boeken Boeken Over 'De Draaischijf' van Tom Lanoye: culturele collaboratie op de bühne van de Bourla Nazistische sympathieën, antisemitisme en collaboratie: ook het Antwerpse theater was er niet vrij van. Tom Lanoye schreef er zijn nieuwste roman over: De draaischijf. Walter Pauli reconstrueert de werkelijkheid.
Geschiedenis Geschiedenis Romy Schneider, 40 jaar later: Stijn Tormans bezoekt het graf van 'de mooiste vrouw ter wereld' De meeste dode wereldsterren liggen begraven in wereldsteden, enkelingen in een of ander hol van Pluto. Zoals actrice Romy Schneider, die veertig jaar dood is. Onze reporter-fan stapte naar Boissy-sans-Avoir, om een rode roos op haar graf te leggen.
Geschiedenis Geschiedenis Vrouwen en kinderen eerst? Mannen zijn het kwetsbaarst in oorlogstijd Oekraïense vrouwen mogen naar het buitenland vluchten, mannen moeten blijven om te vechten. Is dat een privilege, een belediging, discriminatie of simpelweg een anachronisme? Zonder gevolgen is het in elk geval niet.
Boeken Boeken Amitav Ghosh linkt het kolonialisme aan de klimaatcrisis: 'We moeten het woud een stem geven' De klimaatcrisis komt helemaal niet onverwacht, zegt de Indiase auteur Amitav Ghosh. De blinde uitbuiting van de natuur begon al in de vijftiende eeuw met de Europese kolonisatoren. De gevolgen zien we nu.
Geschiedenis Geschiedenis 25 jaar na de sluiting van Renault Vilvoorde: reconstructie van een sociaal bloedbad Op 27 februari is het 25 jaar geleden dat de Franse directie van Renault uit het niets haar fabriek in Vilvoorde sloot. Het werd een sociaal bloedbad, maar ook een syndicale krachttoer die tot vandaag vruchten afwerpt. Een reconstructie, met zeven hoofdrolspelers van toen.
Geschiedenis Geschiedenis In memoriam: advocaat Max Moszkowicz (95) overleefde Auschwitz als enige van zijn gezin Op maandag 21 september 1942 vertrekken 713 Nederlandse Joden in 20 treinwagons vanuit Westerbork - in het noorden van Nederland, op de Duitse grens - naar het concentratiekamp Auschwitz. Maar een van hen komt terug: de dan vijftienjarige Max Moszkowicz. Zijn moeder, jongere broertje en zusje verdwijnen meteen bij hun aankomst in de gaskamers. De Duitsers brengen zijn vader om twee dagen voor de bevrijding.
Geschiedenis Geschiedenis Ondernemer Jo Lernout, de man die Bill Gates versierde (dacht hij) Meespelen met de hele grote jongens: dat wilde de Ieperse ondernemer Jo Lernout (72). Zijn technologiebedrijf Lernout & Hauspie nam een hoge vlucht, en crashte al even spectaculair. 'Waarom hebben we niet beter opgelet? We waren de trots van Vlaanderen.'
Geschiedenis Geschiedenis CIA'er Félix Rodriguez nam Che Guevara gevangen: 'Hij omhelsde me en ging tegen de muur staan' Recente beelden van massaprotesten en harde repressie op Cuba roepen zure herinneringen aan de Koude Oorlog op. Knack sprak met Félix Rodríguez, een spilfiguur bij de invasie van Cuba en de dood van Che Guevara.
Geschiedenis Geschiedenis Denker zonder das: hoe de 'Tractatus' van Ludwig Wittgenstein 100 jaar later blijft fascineren Door een combinatie van genialiteit en excentriciteit was Ludwig Wittgenstein de incarnatie bij uitstek van 'de filosoof' en is zijn naam ook ver buiten de academische wereld een begrip geworden.
Geschiedenis Geschiedenis Terug naar 1972, toen de wereld het milieu wilde redden: 'De groene beweging is te pedant geweest' In 1972 bereikte de aandacht voor natuur en milieu een ongezien hoogtepunt dankzij de Club van Rome. De daadkracht van toen lijkt helemaal vergeten, stelt Geert Buelens vast. 'We kunnen niet volhouden dat we onwetend onze omgeving hebben vervuild.'
Boeken Boeken Hoe Virginia Woolf de agenda van het twintigste-eeuwse feminisme opstelde Gender, androgynie, seksualiteit, het patriarchaat, de canon, de vrouwelijke schriftuur: het zijn allemaal thema's die aan bod komen in Je eigen kamer, het feministische essay van Virgina Woolf, dat bijna een eeuw na publicatie nog opvallend actueel is.
Boeken Boeken Biograaf René van Stipriaan: 'Willem van Oranje was een meester in de propaganda' Zonder Willem van Oranje (1533-1584) geen Nederland, weet iedereen. Maar het overgrote deel van zijn leven was de man wel actief in Vlaanderen, want in Brussel lag het bestuurlijke en in Antwerpen het commerciële hart van de Nederlanden.
Boeken Boeken Hoe België een atheïstisch voorbeeldland werd: 'Verwar atheïsme vooral niet met antiklerikalisme' Geen volk in West-Europa is zo atheïstisch als de Belgen. De verwevenheid van goddeloosheid en politiek bleek in ons land vaak een oefening in tjeverij.
Geschiedenis Geschiedenis Catherine Corless blijft woedend op de Ierse kerk: 'De nonnen lieten de baby's creperen' In 2014 werd de Ierse amateurhistorica Catherine Corless wereldnieuws met haar stelling dat de nonnen van het Bon Secours Mother and Baby Home in het Ierse Tuam 796 kinderen op hun domein begraven hadden. Ze werd afgeserveerd als complotdenkster, maar kreeg eerder dit jaar over de hele lijn gelijk.
Geschiedenis Geschiedenis Cineast Thierry Michel toont gruwel van geweld in Congo: 'Waarom gaan de daders vrijuit?' Massagraven, groepsverkrachtingen en snuffmovies: de beelden van L'empire du silence, Thierry Michels negende en laatste Congofilm, komen keihard binnen. Op woensdag 19 januari gaat de film in België in roulatie in de bioscoop. Knack sprak met de documentairemaker over een kwarteeuw straffeloosheid - onder anderen van twee zittende presidenten - en over zijn diepe vriendschap met de hoofdrolspeler, Nobelprijswinnaar voor de Vrede Denis Mukwege.
Boeken Boeken Moord op een Burundese premier: het vuile spel van koning Boudewijn en minister Spaak Het is verwonderlijk dat Moord in Burundi, het nieuwe boek van Ludo De Witte, niet méér deining veroorzaakt. Vinden we het dan niet erg dat de Belgische overheid medeplichtig was aan een politieke moord? En waarom laten we toe dat de archieven daarover nog altijd worden opgeschoond?
Boeken Boeken Letterkundige Frank Willaert: 'Hadewijch behoorde tot een dertiende-eeuwse vrouwenbeweging' Veel melancholie en hartzeer, maar ook gewillige jonkvrouwen en geestelijken die het niet te nauw nemen met hun celibaatsgelofte: de middeleeuwse liefdes- lyriek is verrassend veelzijdig. 'Dichters zaten niet stilletjes in een kil kasteel te schrijven.'
Geschiedenis Geschiedenis Waarom econoom John Maynard Keynes zo geliefd is bij begrotingsoverleg Een wiskundige met filosofische interesses, een notoir homoseksueel die trouwde met een Russische ballerina, en ook nog eens een berucht gokker? John Maynard Keynes, de bekendste econoom van de twintigste eeuw, was een man met vele gezichten.
Geschiedenis Geschiedenis Historicus Idesbald Goddeeris: 'Wuif kritiek op pater Damiaan niet meteen weg als woke' Hoe moeten we met onze missionarissen omgaan in tijden van Black Lives Matter? Historicus Idesbald Goddeeris (KU Leuven) schreef er een boek over. 'Ik denk dat mijn visie te hard is voor de generatie van mijn ouders en te mild voor woke-activisten.'
Boeken Boeken 150 jaar Stijn Streuvels: 5 redenen waarom hij nog altijd een monument is Wie bij de 150e verjaardag van Stijn Streuvels zijn grootste romans herleest, kan er niet omheen: het icoon van de heimatcultuur is nog altijd relevant én van internationale klasse.
Boeken Boeken Van doodknuppelen tot de kogel: Michiel Krielaars reconstrueert Stalins omgang met muzikanten Jozef Stalin liet miljoenen Russen afmaken, maar reserveerde een speciale plaats voor componisten en muzikanten. 'Naast de namen van beroemdheden schreef hij: "doodknuppelen", "ophangen", "de kogel" of "wurgen".'
Boeken Boeken 100 jaar na The Waste Land: T.S. Eliot, de dichter van de één procent Een eeuw geleden publiceerde T.S. Eliot The Waste Land, het hoogtepunt van de modernistische poëzie. Wie was die ‘zwendelaar’, zoals Vladimir Nabokov hem noemde? Een portret van de radicale vernieuwer die tegelijk heel conservatief was.
Geschiedenis Geschiedenis Joris Van Severen: de man die Bart De Wever voorging in de Groot-Nederlandse gedachte Waarom blijft Joris Van Severen in sommige kringen tot de verbeelding spreken? Portret van een van de grilligste figuren van de Nieuwe Orde.
Boeken Boeken 700 jaar na de dood van 'Il Sommo Poeta': 'We kunnen alleen maar blij zijn om Dante's verdriet' Kun je Dante Alighieri nog vertalen zonder moslims te schofferen? En was hij als politicus wel zuiver op de graat? Biograaf Alessandro Barbero kijkt pragmatisch naar leven en werk van 'de grootste dichter ooit'.
Geschiedenis Geschiedenis Bij de dood van Abdul Qadeer Khan: hoe een Nederlandse klokkenluider een atoomspion betrapte Stank voor dank is het lot van de klokkenluider, mocht ook Frits Veerman ondervinden. De Nederlandse technicus ontdekte dat zijn Pakistaanse collega Abdul Qadeer Khan atoomgeheimen stal. Zijn verhaal leest als een scenario van een James Bondfilm.
Geschiedenis Geschiedenis De grote omvolking: ooit deelden we onze planeet met 'andere' mensen Het was een komen en gaan in de prehistorie. Vandaag is de moderne mens de enige mensensoort op de aarde, maar tot zo'n 40.000 jaar geleden deelden wij de planeet met 'andere' mensen. Nóg vroeger was de mensendiversiteit nog groter.
Boeken Boeken Historicus Michael Pye over de gloriejaren van 't Stad: 'In Antwerpen hadden ze geen tijd voor oorlog' Met Antwerpen, de gloriejaren heeft de Britse auteur en historicus Michael Pye een bravourestuk afgeleverd. Door de ogen van raak gekozen personages brengt Pye het zinderende maar bloedlinke Antwerpen van de zestiende eeuw tot leven, een tijd waarin de stad op financieel, artistiek en intellectueel vlak haar gelijke niet kende.
Boeken Boeken Matthijs van Boxsel onderzocht de 'domste' steden in het Nederlandse taalgebied 'Ieder mens dient zich te verstaan met zijn eigen domheid, of het nu godsdienstwaanzin is, voetbalgekte of praten met de poes', zegt Matthijs van Boxsel. In zijn nieuwe boek betoogt de Nederlandse 'domgeer' dat domheid centraal staat in de vorming van onze identiteit.
Geschiedenis Geschiedenis Waarom de Holocaust niet onvermijdelijk was: 'Het was echt een land van dichters en denkers' In naam van het nationalisme beging Duitsland een nauwelijks te bevatten misdaad tegen de mensheid. Maar in zijn vuistdikke boek Duitsland. Een natie en haar geschiedenis toont de Amerikaanse historicus Helmut Walser Smith met landkaarten, poëzie en historisch feitenmateriaal aan dat dat toxische nationalisme de afgelopen vijfhonderd jaar zeker niet de regel was.
Geschiedenis Geschiedenis Historicus Geoffrey Parker over de lessen van de kleine ijstijd: 'We lopen altijd één ramp achter' Het is niet de eerste keer dat mensen lijden onder de gevolgen van klimaatverandering. In de 17e eeuw daalde de temperatuur met twee graden, met overal hongersnoden en buitensporig geweld tot gevolg. Historicus Geoffrey Parker houdt ons een spiegel voor. 'We hebben niets van de geschiedenis geleerd.'
Geschiedenis Geschiedenis Expo over de schildersjaren van Henry van de Velde: een zoeker met een missie Antwerpenaar Henry van de Velde is een internationaal gevierd architect en ontwerper. Minder bekend is dat hij zijn carrière als schilder begon. Tussen 1882 en 1894 ging hij in sneltempo door de nieuwste kunststromingen maar kwam tot de conclusie dat alleen de interieurontwerper en de architect de wereld mooier konden maken. Zopas stelde Xavier Tricot de eerste oeuvrecatalogus van zijn schilderijen en tekeningen samen.
Geschiedenis Geschiedenis De Côte d'Azur: vakantieoord voor adellijke teringlijders en kunstenaars Palmbomen, zon, stranden en een azuurblauwe zee: de Côte d'Azur is een prentbriefkaart, ontdekt door de Engelsen en op de kaart gezet door schilders, schrijvers en filmregisseurs. Eric Rinckhout publiceerde zopas een gids over kunst en cultuur in het mythische vakantieparadijs.
Geschiedenis Geschiedenis De racist en seksist in Charles Darwin: een kind van zijn tijd? Charles Darwin valt in zijn werk geregeld te betrappen op seksistische en racistische uitspraken. Nu de cancelcultuur ook hem dreigt te treffen, wijst Dirk Draulans erop dat zijn wetenschappelijke erfenis moeiteloos overeind blijft.
